90 yaşında hayatını kaybeden Nedret Güvenç kimdir?
Türk tiyatro ve sinemasının efsane ismi Nedret Güvenç hayatını kaybetti.
90 yaşında hayatını kaybeden ve ölüm haberi sanat dünyasına bomba gibi düşen ünlü ismin ardından, sosyal medyadan duygulandıran paylaşımlar yapıldı.
Peki ünlü isimlerin ardından 'bir dev yıldız' dediği Nedret Günenç kimdir?
Nedret Güvenç Türk oyuncu, yönetmen, seslendirme sanatçısı ve yazardır. 5 Eylül 1930 tarihinde, İzmir Çeşme'de Çiftlik köyünde doğdu. İlkokulu Bornova'da okudu. Bornova Ortaokulunda okurken müzik ve tiyatroyla tanıştı. 14 yaşında bir öğrenciyken Karel Çapek'in "Yaşadığımız Devir" adlı savaş karşıtı bir oyunda başrol oynadı. 1948'de İzmir'de tiyatroya başlayan Güvenç, İzmir Şehir Tiyatroları 1950 yılında kapatılınca İstanbul'a taşındı ve İstanbul Şehir Tiyatroları'na katıldı. 1959-1960 yılları arasında Ankara Devlet Tiyatrosu'nda da konuk oyuncu olarak sahneye çıkan sanatçı, sonrasında tekrar İstanbul'a döndü.
1974'te "En Büyük Kumar" ile yönetmenliğe başlayan sanatçı, 1995'te emekli olduğu İstanbul Şehir Tiyatroları'ndan sonra "Tiyatro İstanbul" bünyesine katıldı. 1998 yılında Kültür Bakanlığı'nca verilen Devlet Sanatçısı unvanını aldı. Ayrıca Türkiye'nin 2009 Dünya Tiyatro Günü bildirisini Güvenç yazdı Hayatına sayısız başarı ve ödül sığdıran Güvenç, 90 yaşında hayatını kaybetti.
Efsane ismin Türkiye'nin 2009 Dünya Tiyatro Günü için yazdığı bildirisi ise şöyledir;
“Ben bir tiyatro oyuncusuyum. Bütün dünyam tiyatrodur. Gücümü sahne ışıklarından alırım.
Ben bir sahne işçisiyim, bir ağır işçi. İşim gereği gece-gündüz çalışırım; buradan sizlere en güzel, en doğru, en çağdaş ve gerçekçi bir oyunla ulaşmak için. Bir oyun, bir oyun daha, bir oyun daha…
Böyle mutlu geçen ömrüm, yeter ki siz burada olun ve birlikte kotaralım oyunumuzu.
Birlikte gülelim, birlikte ağlayalım, birlikte coşalım, şaşalım, sevinelim ve birlikte düşünelim. Oyunun sonunda tiyatronun o vazgeçilmez gizemi içinden, alkışlarınızla, birlikte uyanalım.
Güzel bir oyun sonrasının tatlı yorgunluğu içinde zevkle göz göze gelelim.
Bu gece oyunumuzu her zaman olduğu gibi gene sizin şerefinize oynuyoruz ve 27 Mart Dünya Tiyatro Günü'nü birlikte kutluyoruz. Bize katıldığınız için sonsuz teşekkürler.
Şimdi biraz dertleşelim: Son yıllarda Türk Tiyatrosu adına olumlu-olumsuz pek çok konuşmalar yapılıyor.
Kimileri seyircinin giderek düzeysiz komedilere şartlandırıldığını, hele hele özel tiyatroların, gişe kaygısı nedeniyle, ucuz prodüksiyonlarla yetinmek zorunda kaldıklarını, bunun da sanatsal bir erozyon olduğunu savunuyor. Kısmen doğru olabilir ama tüm yokluklara karşın sanat heyecanı ile hala perde açabilen özel tiyatro yapımcılarımızın ve sanatçılarımızın verdikleri mücadele göz ardı edilemez.
Bazılarıysa, "Güldürü, güldürü, güldürü!" diyor. "Seyirci artık gülmek istiyor, düşünmek istemiyor" diyerek seyircilerimizi küçümsüyor.
Gene bazıları da, "Maaşlı memurdan sanatçı olmaz" diye ödenekli tiyatrolarımızı hedef alıyor.
Oysa onların "ana tiyatro" niteliğini ve Türk Tiyatrosu'nun kurucusu olduğunu unutuyor.
Oradan yetişen birbirinden değerli büyük sanatçıların varlığını görmüyor.
Bazı güzel insanlar da başlangıçtan bu yana Türk tiyatro sanatçılarının içinde çok büyük yetenekler olduğunu savunuyor ki aynı kanıdayım.
En ilginç olanı da, bazı çok bilirler, "Artık hiç kimse tiyatro yazmıyor, tiyatro yazarlarımıza ne oldu?" diye bir yanılgıdan yola çıkıyor. Bu çok önemli; çünkü yazarsız tiyatro olmaz.
Bence bunu birlikte çözeceğiz, ama önce yazarlarımızı dinleyerek. Çünkü çok değerli ve büyük tiyatro yazarlarımız var.
Bu arada bazı tiyatro severlerimiz, "Ah nerede o eski tiyatrolar! O eski oyunlar, o eski tiyatro sanatçıları!" diye yerinip yerinip duruyor. Oysa çevreye dikkatle baksalar gençleri görecekler. Bir değişimin, bir gelişimin yaşandığını fark edecekler. Genç tiyatrocular iş başında!.. Hepsi de yetenekli, yürekli ve cesur.
Bir araya gelip kendi özgün tiyatrolarını kuruyorlar. Yazıyorlar, oynuyorlar ve devamlı perde açıyorlar.
Ben onlara "safkan tiyatrocular" diyorum. Ve gene diyorum ki, günümüzün sanal ortamlarına karşın, Türk Tiyatrosu tüm gerçekliğiyle dimdik ayakta. Yeni ve çağdaş bir Türk Tiyatrosu hızla kendini bütünlerken, taptaze ve kararlı bir "jön Türk" tiyatronun müjdesini veriyor.
Çoğu tabuları yıkan bu özgür soluklu tiyatronun temelinde insanoğlunun gerçekleri var. Ama her şeyden öte, ülkemizin ve ülkemiz insanının iç güzelliği, kadirbilirliği, kaderciliği ama en umutsuz anlarda bile, o şaşmaz iradesi, kararlılığı ve sağlamlığı var.
‘Sanatçı alnında ışığı hisseden insandır’ diyor Büyük Önder… Bizler o ışığı sizlerden alıyoruz.
Ve dünya durdukça, kim ne derse desin, her söze verilecek en doğru cevap buradan olacaktır, tiyatro sahnelerinden. Çünkü sizler buradasınız.
O halde çalsın son ziller! Açılsın perdeler!”
Rol aldığı tiyatro oyunları
Arzu Tramvayı, 1959, Tennessee Williams - Ankara Devlet Tiyatrosu (Stella rolü) [2]
Babamızın Evinde Hayat, 1960, Clarance DayHoward LindsayRussel Crouse - Ankara Devlet Tiyatrosu[3]
Eski Şarkı (Eser: Reşat Nuri Güntekin, yönetmen: İ. Galip Arcan).
Cyrano de Bergerac (Eser: Edmond Rostand, çeviren: Sabri Esat Siyavuşgil, Yönetmen: Galip Arcan)
Suların Altındaki Yol, 1957-58, (Yazan: Jean Anouilh, Yönetmen: Max Meinecke)
Macbeth, 1962-63 (Eser: Şekspir, Çeviren: Sabahattin Eyuboğlu, yönetmen: Beklan Algan, Başrolü Agah Hün'le paylaşıyorlar)
Evcilik Oyunu, 1963 (Yazan: Adalet Ağaolu, Sahneye koyan: Tunç Yalman)
Yarış Bitti (Foto-finish), 1963-64 (Yazan: Peter Ustinov, çeviri: Gencay Sav (Gürün), sahneye koyan: Abdurrahman Palay)
Kuru Gürültü (Much Ado About Nothing), 1964 (Şekspir, çeviren: Hamit Dereli, Yönetmen: Zihni Küçümen)
Bozuk Düzen, 1964-65 (Yazan ve yöneten: Güner Sümer)
Kireçli Bahçe, 1965-66 (Yazan:Enid Bagnold, Sahneye koyan: Şirin Devrim)
Kendini Bulmak, 1967 (Yazan: Luigi Pirandello, Yöneten: Ergun Köknar)
Sonbahar Fırtınası, 1969 (Yazan: Daphne du Maurier, çeviri: Nihal Yalaza Taluy)
Constans (Eser: Somerset Maugham,
Vişne Bahçesi, 1972 (Yazan: Anton Çehov, çeviri: Melih Vassaf, yönetmen: Hüseyin Kemâl Gürman
Dikenli Yol, 1972 (Yazan: Janet Allen, yönetmen: Vasfi Rıza Zobu)
Bir Kış Masalı, 1973-74 (Eser: Şekspir, çeviri: Turhan Oflazoğlu, sahneleyen: Haldun Taner)
Genç Osman, 1974 (Eser: Musahipzade Celal, yönetmen: Tunç Yalman)
Gökyüzünde Bir Kıyı, 1974 (Yazan ve yöneten: Oben Güney)
Mavi Yapraklı Ev, 1975 (Eser: John Guare, çeviri: Ülkü Tamer, sahneye koyan: David Schaal)
Kanlı Düğün, 1979 (Eser: F. Garcia Lorca, çeviren: Turhan Oflazoğlu, yönetmen: Haluk Şevket Atasagun).
İlk Göz Ağrısı (Eser: Feraizcizade Mehmet, yönetmen: Vasfi Rıza Zobu)
Kralın Kısrağı, 1982-83 (Eser: Jean Canolle, çeviren: Asude Zeybekoğlu, yönetmen: Nedret Denizhan)
Ya Devlet Başa, Ya Kuzgun Leşe, 1985,86, Hürrem Sultan rolü (Eser: Orhan Asena, yönetmen: Nedret Çetin)
Günden Geceye, 1988 (Eser:Eugene O'Neill, Çeviren: Gencay Gürün, yönetmen: Hakan Altıner)
Hortlaklar, 1989 (Eser: H. Ibsen, yönetmen: Çetin İpekkaya)
Eskimeyen Oyun, 1997 (Eser: Aleksey Arbuzov, çeviri: Gencay Gürün, yönetmen: Engin Gürmen)
Çalıkuşu (Müzikal)
Altın Göl
Aşk Mektupları (Melisa rolü)
Yalandan Kim Ölmüş
Hürrem Sultan
Hırçın Kız
Baba Evinde Hayat
Öyle Bir Nevcivan
İvanov (Yönetmen: Hüseyin Kemâl Gürman)
Yönettiği tiyatro oyunları
En Büyük Kumar
Bernarda Alba'nın Evi - Lorca. İstanbul Şehir Tiyatrosu
Baba - Strindberg, çeviri: Turan Oflazoğlu, müzikler: Bora Ayanoğlu. İstanbul Şehir Tiyatrosu
Erkek Satı
Çil Horoz
Utanmazın Defteri
Aşkın Yaşı Yok
Seher Vakti
Özel Hayatlar
Cumhuriyet Dönemi Türk Şiiri
Sinema filmleri
1950 - Yüzbaşı Tahsin (Belkıs Hocanım) (Yönetmen: Orhon Murat Arıburnu)
1951 - Yavuz Sultan Selim Ve Yeniçeri Hasan
1951 - Sürgün (Suzidil Kalfa) (Yönetmen: Orhon Murat Arıburnu)
1951 - Lale Devri (Senaryo: Nâzım Hikmet, Yönetmen: Vedat Ar)
1953 - Kanlı Para (Yönetmen: Orhon Murat Arıburnu)
1953 - Hıçkırık (Nalân rolü)
1955 - Gün Doğarken (Yönetmen: Orhon Murat Arıburnu)
1956 - Kara Çalı
1956 - Beş Hasta Var (Belkıs rolü, yönetmen: Atıf Yılmaz)
1957 - Senin İçin
1957 - Anası Gibi (Süheyla)
1957 - Kin
1958 - Yavrum İçin (Süheyla)
1958 - Ana Hasreti
1959 - Talihsizler
1963 - Kötü Tohum (Nuran) Altın Portakal
1965 - Veysel Karani
1966 - Ayrılık Şarkısı
1972 - Malkoçoğlu Kurt Bey
1990 - Yalı
Seslendirmeleri
1959 - Ölmeyen Aşk - Belgin Doruk Seslendirmesi
1963 - Sayın Bayan - Türkan Şoray Seslendirmesi
1963 - Korkusuz Kabadayı - Diler Saraç Seslendirmesi
1965 - Sevgim ve Gururum - Hülya Koçyiğit Seslendirmesi
1965 - Haremde Dört Kadın - Pervin Par Seslendirmesi
1965 - Artık Düşman Değiliz - Ajda Pekkan Seslendirmesi
1965 - Ekmekçi Kadın - Türkan Şoray Seslendirmesi
1966 - Ben Bir Kanun Kaçağıyım - Pervin Par Seslendirmesi
1966 - Akşam Güneşi - Türkan Şoray Seslendirmesi
1967 - Yaprak Dökümü - Semiramis Pekkan Seslendirmesi
1967 - Ömre Bedel Kız - Semiramis Pekkan Seslendirmesi
1967 - Hacı Bektaş Veli - Gülgün Erdem Seslendirmesi
1967 - Alpaslan'ın Fedaisi Alpago - Zeynep Aksu Seslendirmesi
1967 - Akşamcı - Suzan Avcı Seslendirmesi
1967 - Ölünceye Kadar - Semiramis Pekkan Seslendirmesi
1967 - Kelepçeli Melek - Tijen Par seslendirmesi
1968 - Yedi Köyün Zeynebi - Nazan Şoray Seslendirmesi
1968 - Sarmaşık Gülleri - Piraye Uzun Seslendirmesi
1968 - Cilalı İbo İstanbul Kaldırımlarında - Yıldız Tezcan Seslendirmesi
1968 - Gül ve Şeker - Filiz Akın Seslendirmesi
1968 - Funda - Suzan Avcı Seslendirmesi
1968 - Ayşem - Suzan Avcı Seslendirmesi
1969 - Yarın Başka Bir Gündür - Nevgin Ulukut Seslendirmesi
1969 - Günahını Ödeyen Adam - Figen Say Seslendirmesi
1969 - Boş Çerçeve - Serpil Gül Seslendirmesi
1970 - Sevenler Ölmez - Handan Adalı Seslendirmesi
1970 - Küçük Hanımın Şoförü - Nisa Serezli Seslendirmesi
1971 - İşte Deve İşte Hendek - Gülgün Erdem Seslendirmesi
1972 - Ver Allahım Ver - İntihar eden kadın seslendirmesi
1972 - Ekmekçi Kadın - Fatma Girik Seslendirmesi
1975 - Aşk-ı Memnu (TV Dizisi) - Suna Keskin Seslendirmesi
Kitapları
Kum Zambakları - Gürer Yayınları, 1989.
Bir Zamanlar İzmir'de - İş Bankası Yayınları, İst. 1991.
Dinle Beni Genç Tiyatrocunun Cep Kitabı - Nedret Güvenç, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2003.
Aşk Yoksunları - İnkılâp Kitabevi, 2005.
Sahnede 40 Yıl Albümü.
Ödülleri
Türk Film Dostları Derneği Ödülü: Kanlı Para
Altın Portakal: Kötü Tohum
İlhan İskender Ödülü: Cyrano de Bergerac'daki Roxanne rolü ile
Kültür Bakanlığı Onur Ödülü: Günden Geceye
Avni Dilligil En Başarılı Kadın Oyuncu Ödülü: Günden Geceye ve Aşk Mektuptarı'ndaki rolleriyle iki kez;
Schiller Madalyası: Hile ve Sevgi
Afife Jale En Başarılı Kadın Sanatçı Ödülü: Eskimeyen Oyun 1996-1997.
16. Afife Tiyatro Ödülleri Muhsin Ertuğrul Özel Ödülü - 2012