Rize İdare Mahkemesi, UNESCO'nun “Biyosfer Rezerv Alanı” ilan ettiği Artvin'in Borçka ilçesindeki Camili Vadisi'nde yapımı planlanan Sarnıç 1-2 Regülatörleri ve HES'lere ilişkin Çevre ve Orman Bakanlığının “Çevre Etki Değerlendirme (ÇED) Raporu gerekli değildir” kararının yürütmesinin durdurulmasına karar verdi.
Kararda, “HES yapılması planlanan alanın orman vasfı yüksek bir alan olduğu, çok sayıda endemik ve tehlike altında türü barındırdığı, ÇED sürecinin dahi işletilemeyeceği, inşaat dahil hiçbir çalışmanın yapılamayacağı” vurgulandı.
Borçka'ya bağlı Camili Vadisi üzerinde Dağlar Elektrik Üretim A.Ş tarafından yapımı planlanan 25,5 megavat kurulu gücündeki Sarnıç 1-2 Regülatörleri ve HES projesi için Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 16 Eylül 2008'de verilen “ÇED gerekli değildir” kararı, bölgede yaşayan bazı köylülerce mahkemeye taşındı.
Rize İdare Mahkemesinde açılan davada mahkeme, “açıkça hukuka aykırı olduğu ve kamu yararına uygun olmadığı” gerekçeleriyle yürütmenin durdurulmasına karar verdi.
Kararda, Bakanlığın 7533 sayılı işleminin uluslararası anlaşmalar ve bölgenin önemi, koruma özelliği gibi birçok konunun görmezden gelinerek gerçekleştirildiği, Doğal Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünün, bölgenin önemini kavramakta ve vurgulamakta yetersiz kaldığı vurgulandı.
Hacettepe Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümünden Doç. Dr. Latif Sanin ile Jeoloji Bölümünden Doç. Dr. Adil Binal ve Rize Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesinden Doç. Dr. Davut Turan'ın hazırladığı bilirkişi raporuna da yer verilen kararda, bilirkişi raporuna göre, UNESCO tarafından 109 ülkede belirlenen 564 alan arasında Türkiye'deki tek Biyosfer Rezerv Alanı olarak ilan edilen vadi üzerinde 8 ayrı HES projesi yapılmasının planlandığı, bölgenin çok özel ve kırılgan bir yapıya sahip olduğu, bölgede doğal olarak arıcılık ve arı üretimi yapıldığı, doğal yerleşim alanları, tarihi ve kültürel yapı ve alanların bulunduğuna işaret edildi.
“BAKANLIĞIN 'ÇED GEREKLİ DEĞİLDİR' KARARI AÇIKÇA HUKUKA AYKIRIDIR”
HES yapılması planlanan alanın orman vasfı yüksek bir alan olduğu, çok sayıda endemik ve tehlike altında türü barındırdığı, ÇED sürecinin dahi işletilemeyeceği, inşaat dahil hiçbir çalışmanın yapılamayacağı vurgulanan kararda, şu ifadelere yer verildi:
“Bölgenin özellikleri nedeniyle Kültür ve Turizm Bakanlığından uzman görüşü alınması gerekiyor. Ayrıca bölge, uluslararası sözleşmelerde korunması gereken alanlarla ilgili belirtilen bütün özellikleri taşıyor. HES projeleri yapılması planlanan bütün alan, vadi ve akarsulardaki ekolojiyi değiştirebilecektir. Bu durum da kabul edilebilir bir süreç değildir. Bütün bu nedenlerle korunması gereken bütün alanlarla ilgili detaylı ve gerçekçi koruma planları hazırlanması gerekmektedir. Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından söz konusu proje için verilen 'ÇED gerekli değildir' kararı, açıkça hukuka aykırı olduğu gibi kamu yararına da uygun değildir. Bu nedenlerden dolayı yürütmenin durdurulmasına karar verilmiştir.”
Mahkeme, söz konusu karara tebliğ tarihinden sonraki 7 gün içerisinde Trabzon Bölge İdare Mahkemesinde itiraz edilebileceğine de hükmetti.
“KARAR DİĞER HES PROJELERİ İÇİN DE ÖNEMLİ”
Camili Çevre Koruma ve Geliştirme Derneği Başkanı Hasan Yavuz, yaptığı yazılı açıklamada, Camili Vadisi gibi bir hazinenin gelecek nesillere bozulmadan bırakılmasının hem yöre halkının hem de başta Bakanlık olmak üzere her seviyeden yöneticinin vazifesi ve borcu olduğunu düşündüklerini belirtti.
Rize İdare Mahkemesinin kararının haklılıklarını bir kez daha kanıtladığını ifade eden Yavuz, derneklerinin ve vatandaşların bu hazinenin korunması için idare nezdinde yapmış olduğu bütün girişimlerin sonuçsuz kalmasıyla haklı davalarını yargıya taşımak zorunda kaldıklarını ifade etti.
Derelerin Kardeşliği Platformu Dönem Sözcüsü Ömer Şan ise kararın adeta bir çevre manifestosu ve bilimsel rapor niteliği taşıdığını dile getirerek, şunları kaydetti:
“Kararda vurgulanan 'açıkça hukuka aykırı' ibaresi çok önemlidir. Bu, Çevre ve Orman Bakanlığının HES'ler konusundaki açık ve net tavrını ortaya koymaktadır. Kararda Bakanlığın ve Bakanlığa bağlı kuruluşların, başta Anayasa olmak üzere yasa ve yönetmelikler ile uluslararası anlaşmalar gereği üzerlerine düşen görev ve sorumlulukları yerine getirmediğine işaret ediliyor. Bu kararı tüm kesimlerin çok iyi okumasını istiyorum. Böylesine öneme sahip alanlarımızın bizlere teslim edildiği şekliyle korunarak gelecek nesillere devredilmesi için sonuna kadar mücadele edeceğiz.”
Davanın avukatı Yakup Şekip Okumuşoğlu da Rize İdare Mahkemesinin, Camili dışında bölgede yapımı planlanan HES projeleri açısından da önemli bir karar verdiğini savundu.