Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Mart ayının son günlerinde yaşanan dondan, kayısı ve fındıkla birlikte en fazla etkilenen ürünler içinde cevizin de bulunduğunu belirterek, "Cevizi don vurdu. Kahramanmaraş, Kilis, Osmaniye, Kırşehir, Nevşehir, Bitlis, Siirt, Erzincan, Malatya, Tunceli, Adıyaman, Batman, Gaziantep, Bursa, Sakarya, Uşak, Çorum, Samsun, Karabük ve Ordu'da yüzde 5'den başlayıp, yüzde 100'lere yaklaşan oranlarda zarar meydana geldi" dedi.
Bayraktar yaptığı açıklamada, ılımlı iklimleri seven bir meyve türü olan cevizin, 100-150 yıl yaşayan uzun ömürlü bir ağaç türü olduğunu, Bayburt hariç, Türkiye'nin her ilinde yetiştiriciliğinin yapıldığını kaydetti.
"CEVİZ YETİŞTİRİCİLİĞİ DÜNYA GENELİNDE 50' DEN FAZLA ÜLKEDE YAPILIYOR"
Türkiye ve Avrupa üzerinden çeşitli göçler ve ticaret kervanlarıyla doğal yayılma alanı dışına da ulaştırılan cevizin, bugün dünyanın çok geniş bir alanında yetiştirildiği bilgisini veren Bayraktar, şöyle dedi:
"Ceviz yetiştiriciliği dünya genelinde 50' den fazla ülkede yapılıyor. Talebe bağlı olarak üretim ortalama olarak yıllık yüzde 7 artıyor. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) rakamlarına göre, 1995 yılında dünyada 1,06 milyon ton olan kabuklu ceviz üretimi, 2012 yılına gelindiğinde 3,41 milyon tona çıktı. Bu üretimin 1,7 milyon tonunu Çin tek başına karşılıyor. Yalnız, Çin'de ceviz üretimi genellikle tohumdan yetişmiş ağaçlardan elde edildiği için ürün standardında sıkıntılar yaşıyor. Toplam üretimin yüzde 50'sini gerçekleştiren Çin'i, yüzde 13,2 pay ve 450 bin tonluk üretimle İran, yüzde 12,5 pay ve 425 bin tonluk üretimle ABD izliyor. Türkiye, 212 bin tonluk üretimiyle dünya üretiminde yüzde 5,7 pay alıyor. Ülkemizi, ceviz üretiminde yüzde 3,2 payla Meksika, yüzde 2,8 payla Ukrayna, yüzde 1,2 payla Hindistan, yüzde 1,1 payla Şili izliyor.
Türkiye'de, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) rakamlarına göre, 1995 yılında 110 bin ton olan kabuklu ceviz üretimi, aradan geçen sürede yüzde 93 arttı ve 2013 yılında 212 bin 140 tona çıktı. 2013 yılı verilerine göre 12 bin 811 ton ceviz üretimiyle iller arasında ilk sırayı Hakkari aldı. Hakkari'yi, 10 bin 316 ton ile Kahramanmaraş, 6 bin 984 ton ile Bursa, 6 bin 981 tonla Denizli, 6 bin 423 tonla Çorum izledi."
"TÜKETİMİN ÜRETİMLE KARŞILANAMAMASI SONUCU İTHALAT MİKTARINDA ÖNEMLİ ARTIŞLAR YAŞANDI"
Ceviz üretimindeki artışa rağmen, hızla artan talep nedeniyle üretimin tüketimi karşılayamadığını vurgulayan Bayraktar, şu bilgileri verdi:
"Son yıllarda ülkemiz ceviz tüketiminde de önemli artışlar gözlenmiştir. 2000 yılında 108 bin ton ceviz tüketilirken, 2011 yılına gelindiğinde tüketim 206 bin tona yükseldi. Tüketimde yüzde 91 artış oldu. Aynı yıllarda kişi başı ceviz tüketimi ise 1,62 kilogramdan 2,76 kilograma yükseldi. Ülkemiz cevizin anavatanları arasında yer almasına ve dünya üretiminde dördüncü sırada bulunmasına rağmen, ülke içi tüketimin fazla olması, standart ceviz türlerinin ve kapama ceviz bahçelerinin nispeten azlığı gibi sebeplerle ceviz konusunda istenilen seviyelere ulaşamadı. Özellikle son yıllarda tüketimin üretimle karşılanamaması sonucu ithalat miktarında önemli artışlar yaşanmıştır. 2000 yılında 3,54 milyon dolar harcanarak 4 bin 210 tonu kabuklu olmak üzere 5,6 bin ton ceviz ithalatı yapıldı. 2013 yılında ise 26 bin 831 ton kabuklu, 2 bin 681 ton iç olmak üzere 29 bin 515 tonluk ceviz ithalatına 106,1 milyon dolarlık döviz ödendi. Buna karşın, 2000 yılında 303 ton ve 1 milyon 199 bin dolar olan ceviz ihracatı, 2013 yılında 4 bin ton ve 46 milyon 789 bin dolara çıktı."
"BAZI BÖLGELERDE ZARAR YÜZDE 100'LERE YAKLAŞIYOR"
Bayraktar, özellikle Ocak, Şubat aylarında sıcaklıkların mevsim normallerinin üzerinde seyretmesi ve Mart ayı sonunda meydana gelen don olayının ceviz üretimine ciddi zararlar verdiğinin altını çizerek, "Odalarımızdan alınan bilgilere göre ceviz üretiminin yapıldığı Kahramanmaraş, Kilis, Osmaniye, Kırşehir, Nevşehir, Bitlis, Siirt, Erzincan, Malatya, Tunceli, Adıyaman, Batman, Gaziantep, Bursa, Sakarya, Uşak, Çorum, Samsun Karabük ve Ordu illerinde yüzde 5'den başlayıp, yüzde 100'lere yaklaşan oranlarda don zararı meydana geldi" dedi.
"CEVİZDE HEDEF "KENDİNE YETEN ÜLKE' OLMALI"
Tarım Sigortaları Kanunu kapsamında birçok dışsal riskte olduğu gibi don riskine karşı sigorta yaptıran çiftçilerin devlet tarafından desteklendiğine, belirtilen risklerden zarar görülmesi halinde zararların karşılandığına dikkati çeken Bayraktar, şunları kaydetti:
"Cevizde de çiçeklenme döneminin sigorta kapsamında dahil edilmesiyle birlikte çiftçilerimiz sigorta yaptırabilmelerine imkan tanındı. Çiçeklenme döneminin kapsama alınması oldukça sevindirici bir gelişme oldu. Prim desteğine rağmen ödenen sigorta bedelleri üreticilerimize yüksek geliyor. Muafiyet oranlarının fazlalığı, müşterek sigorta oranlarının yüksekliği çiftçimizin alacağı tazminatı düşürüyor. Üreticilerimizin uğradığı zarar tam anlamıyla karşılanamıyor. Bu durum, üreticimizin sigortadan uzak durmasına sebep oluyor. Ceviz üreticisinin mağduriyetinin önlenmesi için, zarar gören üreticilerimizin Ziraat Bankası, özel bankalar ve Tarım Kredi Kooperatifleri'ne olan borçları ile elektrik borçları faizsiz olarak ertelenmeli, bir sonraki üretim dönemi için ihtiyaçları olan finansmanının sağlanması bakımından kredi temininde kolaylık gösterilmelidir. Cevizde hedef "kendine yeten ülke' olmalıdır. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığımız tarafından verilen destekler artırılmalıdır."