Karadeniz kültürünün vazgeçilmezleri arasında yer alan kemençe, bölgede kalan birkaç kemençe ustasını da fabrikasyon üretimdeki artış nedeniyle yok olma riski karşısında endişelendiriyor.
Rizeli kemençe ustası Azmin Kavalcı, bugün kimsenin kemençenin nasıl yapıldığı konusunda bir merakının kalmadığını, herkesin fabrikasyon üretim kemençe ile bu enstrümanı çalmayı öğrenmeye çalıştığını savundu.
Doğu Karadeniz Bölgesi'ne ait bir enstrüman olan kemençenin geçmişteki "vazgeçilmezlik" özelliğini yitirmeye başladığını iddia eden Kavalcı, "Bölgede, yediden yetmişe kemençeyi çalmasını ya da dinlemesini sevmeyen yoktur ancak hünerli ellerden çıkan kemençenin ustalık kültürü, fabrikasyon üretim nedeniyle yok olmaya yüz tuttu. Kemençe ve horon kültürünün yaşatılması, geliştirilmesi amacıyla çalışmalar yapılması gerekiyor" dedi.
Kavalcı, Doğu Karadeniz halk müziğinin en önemli enstrümanı olan kemençenin yaklaşık 150 yıllık tarihi geçmişe sahip olduğunu, yok olma riski bulunan kemençe ustalığının gelecek kuşaklara öğretilmesini arzu ettiğini vurgulayarak, şunları kaydetti:
"Yaklaşık 50 yıl öncesine kadar Giresun’da kemençenin oldukça etkin bir şekilde kullanıldığını ve değer gördüğünü söyleyebiliriz fakat dönüp bugüne bakıyoruz ve ilde bulunan halk eğitim merkezlerinde bile yer verilmiyor. Gerçekten üzülüyorum. Ben otuz yıldır kemençe ustalığı yapıyorum. Karadeniz Bölgesi'ne ait kemençenin ustaları kaybolmak üzere. Hiç kimse bunun nasıl yapıldığını öğrenmek istemiyor. Kimse gelip de 'bu işi bana öğret' demiyor. Piyasada bu işi yapan birkaç usta var ancak yanlarında yetişen bir çırak yok. Herkes hazır kemençe alıp çalmasını öğrenmek istiyor. Karadeniz kültürünün en önemli enstrümanı olan kemençenin usta ellerde yaşatılması, gelecek kuşaklara aktarılması ve yeni nesillere sevdirilerek benimsetilmesi gerekiyor. Maalesef kültürümüze ait bu enstrümanın ustaları da yok oluyor."
HER USTANIN KENDİNE ÖZGÜ AĞAÇ TERCİHİ VAR
Kemençe yapımında çeşitli ağaç türlerinin kullanıldığını, her ustanın kendine özgü bir ağaç tercihinin bulunduğunu belirten Kavalcı, "Her ustanın kendine göre belirlediği bir ağaç vardır ve ondan kemençesini yapar. Genelde sarmaşık, kelebek, erik ve kayısı gibi ağaçlardan yapılır. Ağaçların kalitesine göre de kemençeye bir fiyat verilir. Kemençenin fiyatı iki yüz liradan başlar bin liraya kadar çıkar" diye konuştu.
Kavalcı, kemençenin daha çok hediyelik olarak satıldığını dile getirerek, şöyle devam etti:
"Daha çok turizm amaçlı tatil için bölgeye gelen insanlar kemençeyi hediyelik alıyor. Profesyonel kemençe satılmıyor. Bunda, bölgede kemençe kursu olmamasının etkisi oldukça fazla. Biz de bundan dolayı son zamanlarda daha çok ucuz hediyelik kemençeler yapmaya başladık. Süs eşyası olarak da küçük ebatlı kemençeler yaparak satıyoruz. Kemençenin süs eşyası olarak satılması içimizi acıtsa da yapacak bir şey yok."
Kavalcı, katmer, dut, erik, ardıç ve armut ağacından yapılan kemençelerin daha çok rağbet gördüğünü, sesinin daha çok beğenildiğini ve uzun ömürlü olduğunu söyleyerek, kemençenin tamamen elde oyularak tip ve özelliklerine göre 3-15 gün içerisinde hazırlandığını sözlerine ekledi.