Hükümetten fındık stratejisi

Hükümetin açıkladığı yeni fındık stratejisine göre, Toprak Mahsulleri Ofisi'nin alım yapmayacak olması, FİSKOBİRLİK'in de kaynak sıkıntısı yaşaması nedeniyle, ilk kez serbest piyasada tüccarla karşı karşıya gelecek olan fındık üreticisinin, ''hemen satayım'' anlayışından vazgeçerek, ürününü elinde tutması halinde, daha iyi fiyata alıcı bulabileceğini bildirildi.

Giresun ve Ordu ile birlikte en çok fındık üretilen illerden olan Trabzon'da, fındık toplamaya başlama tarihleri, sahilde 7, orta kesimde 12, yüksek kesimde ise 18 Ağustos olarak belirlenmesine rağmen, fındığının olgunlaştığını düşünen veya gurbetçi olan bazı üreticiler, hasata başladı.

Üreticiler, hükümetin yeni fındık stratejisi kapsamında, Toprak Mahsulleri Ofisi'nin (TMO) fındık satın almaması, fındığın fiyatının da serbest piyasada şekillenecek olması yüzünden, ürünün satışı ve fiyatı konusunda ise endişeli.

Trabzon'un Arsin ilçesinde fındık toplayan çiftçilerden Mehmet Kayıkçı, AA muhabirine, sahilde fındığın olgunlaşması yüzünden toplamaya erken başladıklarını belirterek, ''Bu yıl fındığın verimi düşük, ancak kalitesi çok yüksek'' dedi.

TMO'nun fındık satın almadığını anımsatan Kayıkçı, ''Fındığı kime satacağımızı bilmiyoruz, fındık satacağız diye bir umudumuz da yok. Ürünü tüccara, geçen yıl olduğu gibi 1 ya da 2 liraya satmayacağız. Duracak, kırıp yiyeceğiz. Komşulara, tanıdıklara, fındığı olmayana vereceğiz'' diye konuştu.

Kayıkçı, Doğu Karadeniz'de arazinin engebeli olması yüzünden fındık yetiştirmenin, bakımının, bahçe altı temizliğinin zor olduğunu anlatarak, ''Fındığın kilosu en az 5 lira olmalı. Bu yıl verim de yok. Emeğimizin karşılığını alamayacağız'' şeklinde konuştu.

-''ESKİDEN FINDIK AYI GELMEDEN BİR HEYECAN OLURDU''-

Çocukluğundan itibaren fındık ürettiklerini ifade eden Nedim Turanlı (47) da, önceki yıllara göre verimi yarı oranında düşen fındık konusunda bir belirsizlik olduğunu ifade ederek, şunları anlattı:

''Fındıkta bir belirsizlik oldu. Herkesin fındığını toplayacağını sanmıyorum. Öyle araziler var ki, fındık ağaçlarının altı bile temizlenmedi. Eskiden fındık ayı gelmeden önce insanlarda bir heyecan olurdu. İstanbul'dan, yurt dışından, Almanya'dan herkes fındık toplamak için gelirdi. Şimdi fiyatın ne olduğu belli olmadığı için fındıkta bir belirsizlik var.''

Bahçedeki fındığın toplanması için yevmiyecilerin günlük 30-40 lira istediğine, ancak üreticinin ürününü kaç liraya satacağının belli olmadığına işaret eden Turanlı, çiftçinin tek geçim kaynağı olan fındığı satamaması yüzünden fakirleşeceğini öne sürdü.

Diğer üretici Zehra Nebioğlu da TMO'nun fındık satın almamasını eleştirerek, ''Bu sene hiç olmadı fındık. Biz kendi bahçemizdeki toplamayı bitirdik. Fındığı satacağız ama nereye satacağımızı bilmiyoruz. TMO, kooperatif almıyor, hükümet, 'fındık çürüyor ambarda diye fındığı almayacağım' diyor. Almazlarsa almasınlar'' ifadelerini kullandı.

Nebioğlu, ''Ne edeceğimizi bilmiyoruz, az da olsa fındığı tüccara satacağız. Bu sene fındığın kilosu ne olur bilmiyorum. Çok fena. 1 lira olabilir diyorlar. 1,5 lira bile değil. Eskiden fındığa iyi para verirlerdi. Şimdi vermiyorlar'' dedi.

-GİRESUN ZİRAAT ODASI BAŞKANI AKBAŞLI-

Giresun Ziraat Odası Yönetim Kurulu Başkanı ve Ulusal Fındık Konseyi Yönetim Kurulu üyesi Özer Akbaşlı da,yeni stratejiye göre fındığın fiyatının serbest piyasada şekilleneceğini hatırlatarak, ''Üretici, pazara götürdüğü fındığı, tüccarın istediği fiyata vermemesi gerekir'' dedi.

Akbaşlı, serbest piyasanın, tüccarın verdiği fiyata fındığın bırakılacağı bir piyasa olmadığını belirterek, ''Tüccarın verdiği fiyatı beğenmeyen üretici, ürününü makbuz karşılığı lisanslı depoculuk sistemi çerçevesinde depoya bırakmalı, hemen satmamalı'' diye konuştu.

Yeni fındık stratejisinin eksiklerinden birinin, üretici örgütlerinin güçlendirilmemesi olduğunu vurgulayan Akbaşlı, şöyle devam etti:

''Serbest piyasanın olmazsa olmaz alt koşulu olan, üretici örgütlerinin güçlendirilmesi ve lisanslı depoculuğu halletmeden, fındığı serbest piyasaya bırakırsanız, fındığın az olduğu yıllarda bile ürün ucuza gider. Çünkü Türkiye'de, eylül ayında arz fazlası oluyor ama bir yıllık süreçte arz açığı ortaya çıkıyor. Bu durumda eylül ayında fiyat düşer. Eylül ayındaki sorunları halletmeden, fındık sorununu halledemezsiniz.''

Fiyatın belirlenmesinde büyük tüccarların yurt dışı bağlantıları ve fındığı dış piyasaya kaç liraya satacaklarının çok önemli olduğunu belirten Akbaşlı, şunları anlattı:

''Kesin bir rakam telaffuz etmiyorum ama bu yıl rekolte az. Eğer çiftçi fındığını elinde tutar ve hemen pazara indirmezse fındığın kilosu 7 lira da olur, 8 lira da. Fındığın fiyatının iyi olması için çiftçinin fındığını elinde tutması, TMO'nun da 1 kilo fındık satmaması lazım'' dedi.

-ÜRETİCİNİN BAŞKA ALTERNATİFİ OLMALI-

Trabzon Ticaret Borsası (TTB) Meclis Başkanı Mehmet Cirav ise fındık konusunda hükümetin yeni bir model uyguladığına işaret ederek, ''Zaten fındığın yüzde 80'i serbest piyasada işlem görüyordu. Sadece yüzde 20'si son zamanlarda TMO'ya gidiyordu. Şimdi yüzde yüzü serbest piyasada satılacak'' dedi.

Yeni fındık stratejisinin eksik yönleri olduğunu anlatan Cirav, ''Üreticinin ikinci bir alternatifinin olması gerekir. Bunun eksik olduğunu söyleyebilir. Ama bu yıl fındık rekoltesi Türkiye genelinde az olduğu için umut ediyoruz ki, üreticinin mağduriyeti fazla olmayacaktır. Belki hiç olmayacaktır'' dedi.

Cirav da üreticinin mağdur olmaması için ürünü hemen pazara getirmemeyi ve azar azar satmayı öğrenmesi gerektiğini belirterek, ''Üretici, yeni fındık stratejisine biraz destek olursa, sistem de zaman içinde eksikleri giderilerek sağlıklı bir hal alır'' şeklinde konuştu.

-FINDIK ALIMINA 3 LİRADAN FAZLA BİR FİYATLA BAŞLANABİLİR-

Fındığın fiyatını şu anda tahmin etmenin zor olduğunu ifade eden Cirav, ''Fiyat konusunda tahmin yapmak güç ama 3 liranın üzerinde bir fiyatla başlamasını umut ediyoruz. Üretici, bin ile bin 500 lira da devletten yer desteği alırsa, ürünün fiyatı 4 ile 4 buçuk liraya gelir. Bu üreticinin kabul edebileceği bir rakamdır'' şeklinde konuştu.

Mehmet Cirav, ''Fındığı toplayıp bir an önce satayım anlayışı''nın da yanlış olduğunu sözlerine ekledi.

-FİSKOBİRLİK: ''FİYAT AÇIKLAMAMIZ MÜMKÜN OLAMAYACAK''-

Fındık Tarım Satış Kooperatifleri Birliği (FİSKOBİRLİK) Yönetim Kurulu Başkanı Lütfi Bayraktar da, yeni fındık stratejisi dolayısıyla, piyasada olabilmek ve üreticinin ürününü değerinden satabilmesi amacıyla arayış içine girdiklerini belirtti.

Bu çerçevede, fındık alımı için kaynak arayışına girdiklerini belirten Bayraktar, şunları anlattı:

''Yeni ürün fındık alımları için kaynak arayışında, yüzde 70'lik oranda bir mesafe aldık. Bu konuda en geç 10 gün içinde bir sonuç alacağımıza inanıyorum. Büyük bir ihtimalle yeni ürün fındık için bir fiyat açıklamamız söz konusu olamayacak. Piyasa şartlarına göre alım yapacağız. Ancak, alımını yaptığımız ve sattığımız üründen üreticiye kar payı ödeyeceğiz. Bunun yanı sıra birliğimizin tüm depoları, ortağımız olan üreticiye açık. Daha önce de açıkladığımız gibi piyasa fiyatlarını az bularak, ürününü satmak istemeyen ve ortağımız olan üreticilerin ürününü emanete alacağız.''

FİSKOBİRLİK'in, bir bankaya ve üreticiye geçmiş yıllardan olan borcunu ödemek için büyük gayret gösterdiğini de kaydeden Bayraktar, birliğin eski ve güçlü günlerine dönebilmesi için ellerinden gelen tüm gayreti sarf ettiklerini söyledi.