Rize'de, 173 bin metrekarelik dolgu alanında korozyon nedeniyle riskli duruma gelen 4 bin 174 bağımsız yapıda kentsel dönüşüm projesi için harekete geçiliyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca hazırlanan proje ile daha az katlı, kentin kültürüne ve mimarisine uygun yapılar inşa edilerek, azaltılacak yapı yoğunluğu Salarha beldesinde 52 bin metrekare ile Yağlıtaş Mahallesi’nde 207 bin metrekarelik 2 yeni rezerv alanına taşınacak. Toplu Konut İdaresi (TOKİ) yeni rezerv alanlarının kamulaştırılması için çalışma başlattı.
Rize'de, 1960'lı yılların ortalarında, dönemin belediye başkanı Ekrem Orhon tarafından deniz dolgusu başlatıldı. Büyük taşlarla doldurulan, arasına kum veya balçık gibi malzemelerle dolgu yapılan 350 bin metrekarelik alan, deniz dolgu alanı olarak kazanıldı. Denizi dolduran Ekrem Orhon da 'Denizi kara, karayı para yapan başkan' olarak anıldı. Şehir merkezinin yaklaşık 3'te 1'ini oluşturan dolgu alanı üzerinde, ilk etapta 3 kat halinde yapı izni verildi; ancak geçen sürede, dolgu alanına yüksek katlı binalar inşa edildi. Bugüne kadar aralarında valilik, belediye başkanlığı, kültür merkezi, adliye gibi kamu kurumlarının da yer aldığı çok sayıda binanın inşa edildiği alanda yaklaşık 70 bin kişi yaşıyor.
RAPORDA TEHLİKEYE DİKKAT ÇEKİLDİ
Rize İnşaat Mühendisleri Odası, dolgu alan üzerindeki binalarla ilgili 2 yıl önce teknik inceleme yaparak rapor hazırladı. Raporda, 3 kat yapı izni verilen dolgu alanına mühendislik ilke ve hesaplamalarından uzak zihniyetle yüksek katlı binaların inşa edildiği kaydedildi. Deniz suyu seviyesinin altında kalan bina temellerinin, oluşan korozyon nedeniyle zarar gördüğünün belirtildiği raporda, tuzlu su altında kalan bina demirlerinin de özelliğini kaybettiği ve çapının düştüğü vurgulandı. Raporda ayrıca, güçlendirme çalışmasıyla ayakta kalabilecek birkaç bina dışındaki tüm binaların yıkılması gerektiğine dikkat çekildi.
TAŞIYICI KOLONLAR DÖKÜLÜYOR
Gürcistan'da 2 yıl önce meydana gelen 5,1 büyüklüğündeki depremin fay hattını etkilediği ve yarılmayı hızlandırdığı belirlenirken, Doğu Karadeniz'in 4'üncü derece deprem riski bölgesinden 3'üncü deprem riski bölgesine çekilmesi sonrası gözler yeniden dolgu alanındaki binalara çevrildi. Rize İnşaat Mühendisleri Odası'nca yapılan teknik incelemelerde, dolgu üzerinde deniz korozyonuna uğrayan çok sayıda binanın temellerinin ağır hasarlı olduğu ortaya çıktı. Bina temellerindeki demirlerin açığa çıktığı ve kolonların tahrip olduğu tespit edildi. Hasarın en fazla gözlendiği yerlerin başında, 3 kat olarak inşa edilen ancak sonradan 3 ilave kat daha atılan cami, mescit, lokanta ve çok sayıda dernek ve vakfa ait yerlerin bulunduğu belediye blokları geliyor.
YENİ RİZE'NİN KURULACAĞI ALANLAR BELİRLENDİ
Rize'de, 173 bin metrekarelik dolgu alanında korozyon nedeniyle riskli duruma gelen 4 bin 174 bağımsız yapıda kentsel dönüşüm projesi için harekete geçiliyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca yürütülen çalışma ile daha az katlı, kentin kültürüne ve mimarisine uygun yapılar inşa edilerek, azaltılacak yapı yoğunluğu Salarha beldesinde 52 bin metrekare ile Yağlıtaş Mahallesi’nde 207 bin metrekarelik iki yeni rezerv alanına taşınacak. TOKİ yeni rezerv alanlarının kamulaştırılması için çalışma başlattı. Kent merkezine yakın iki yeni yerleşim yerine ulaşım da kolaylıkla sağlanacak. Salarha Beldesi'ndeki yeni rezerv alanına yapımında sona gelinen 2.9 kilometrelik Salarha Tüneli ile Yağlıtaş Mahallesi'ndeki yeni rezerv alanına ise yapımı tamamlanan Güney Çevre Yolu ile ulaşılacak. Kamulaştırma çalışmalarının tamamlanması ile yeni rezerv alanlarında yapılaşma aşamasına geçilecek, dolgudaki riskli yapılar da etaplar halinde yıkılacak.
MİMARLAR ODASI: HER GEÇEN GÜN RİZE'NİN ALEYHİNE İŞLİYOR
Rize Mimarlar Odası Başkanı Mustafa Mahmutoğlu, kentsel dönüşümde geç kalındığını belirterek biran önce harekete geçilmesi gerektiğini söyledi. Gürcistan depreminin Doğu Karadeniz'deki fay hattını tetiklediğini hatırlatan Mahmutoğlu, şunları dedi:
"Dolgu olarak tabir edilen bölgedeki konutlarla alakalı Allah göstermesin, 4.5- 5 büyüklüğünde depremde büyük bir facia olur. Hiç kimse bunu istemez. Bu sürece gelmeden biz bir an önce kendi imkanlarımızla bu kentsel dönüşümü yapmalıyız. Şuanda planlama için önemli bir adım atıldı. Rize’nin revizyon imar planları 1/5000’likler onaylandı, 1/1000’likler onay aşamasında. Bu kentsel dönüşümün yapılacağı rezerv alanlar ve mahalleler tespit edildi. Kamulaştırma süreçleri başladı. Planlama adına adımlarımızı attık ama bundan sonra ivedi bir şekilde direkt sahada vatandaşlarla beraber çalışacağımız, organize olacağımız projenin uygulama sürecini gerçekleştirmek zorundayız. Çok hızlı olmalıyız. Projenin bir an önce uygulamaya geçmesi gerekiyor. Her geçen gün Rize'nin aleyhine işliyor. Buradaki tehlikeyi görmek için mimar ya da mühendis olmaya gerek yok. Tedbirleri almazsak başka illerde yaşadığımız faciaları ilimizde de yaşayacağız. Korozyon etkisi dolayısıyla binalar taşıyıcı özelliğini kaybetmiş durumda. Vakit geçirmeden kentsel dönüşüm sürecinin başlatılması gerekiyor."
VALİ: KENTSEL DÖNÜŞÜM KAÇINILMAZ
Rize Valisi Kemal Çeber de kentsel dönüşümün kaçınılmaz olduğunu söyledi. Vali Çeber, "Yoksa, Allah korusun kendimizi adeta intihar gibi sürece sokmuş oluruz. Rize kent merkezi kentsel dönüşümüyle ilgili, algı, karar ve irade anlamında bir sorun olmadığını düşünüyorum. Hem Rize siyaseti, hem ilgili kurumlar bu işte kesin olarak kararlı. Bundan sonraki süreç de vatandaşlarımızla birlikte yürüyecek bir süreç. Rize'nin deprem anlamındaki yeri güncellendi, bir derece arttı. İnşaatları gördüğünüzde, demir ve inşaat kalitesi, evlerin durumunun çok parlak olmadığı çıplak gözle bile görülüyor. Onun için daha fazla zaman harcamak gibi bir lüksümüz yok. En kısa zamanda başlamamız lazım. Bu yıl içinde belli adımlar atılacak" diye konuştu.
VATANDAŞLAR DÖNÜŞÜMÜ DESTEKLİYOR
Rizeli esnaf ve vatandaşlar da kentsel dönüşümü destekliyor. Kentsel dönüşümün yararlı olacağını belirten İsmail Kazdal, "Yeni rezerv alanı olarak düşünülen yer çok iyi. Salarha tüneli ile merkeze 5 dakikalık mesafede olacak. Bazı binalar yıkılacak gibi duruyor. Alttan çürümeler var. Raporlara göre bunların taşınması lazım. Yeni yapılacak binalarda önemli olan deniz suyunun bu binalardan korunması" dedi.
Yılmaz Demirel de "Bu bölgedeki binalar çok eski. Deniz dolgusu üzerinde olduğu için demirleri çürüdü. Burada yaşayanlar var. Kimse mağdur edilmemeli" diye konuştu. İsmail Reyhanoğlu ise "Bu projeyi destekliyorum. Bu riskli binaların yıkılıp yenilerinin yapılması çok iyi olur. Uzun vadede turizme de katkı sağlayacaktır. Zor olacak ama uzun vadede Rize kazanacak, biz her şeye razıyız" dedi.