Rize Valisi Kasım Esen, üreticinin alacağının garanti altında olması ve tüketicinin kaliteli çay içebilmesinin yolunun Türkiye şartlarına özgü çay borsası kurulmasından geçtiğini söyledi.
Vali Esen, AA muhabirine yaptığı açıklamada, üretimine 1930'lu yılların sonlarında başlanan çayın iklimsel özelliklerden dolayı Türkiye'de sadece Doğu Karadeniz'de, ağırlıklı olarak da Rize'de yetiştirildiğini belirterek, ''Çay yöre ekonomisi için oldukça önemli. Yörede yaklaşık 203 bin çay üreticisi çay tarımı yapıyor. Ayrıca çay fabrikalarında da 20 bine yakın kişi çalışıyor'' dedi.
Türkiye'de 1963 yılında yaş çay üretiminin iç tüketimi karşılayacak seviyeye geldiğini ifade eden Esen, 1984 yılından sonra da çayda özel sektör işletmeciliğine izin verildiğini kaydetti.
Esen, Rize'de ve yörede çay sektöründe önemli sorunlar olduğuna işaret ederek, şunları söyledi:
''Yörede çaylık alanlar miras nedeniyle aşırı bölünmüş. Bu da çay tarımının verimli şekilde yapılmasını engelliyor. Kaliteli yaş çay ile kalitesiz yaş çay kesin hatlarıyla ayrılmamış. Ayrıca üreticiye ürün bedellerinin ödenmesinde ÇAYKUR açısından bir sorun olmazken özel sektör ödemelerinde önemli gecikme yaşanıyor. Hatta üreticiye yaş çay bedeli, kuru çay ile ödenebiliyor. Bu da sektörde sorunlara neden oluyor. Özel sektör üreticiye hiçbir garanti vermeden yaş çay alıyor. Bunun sonucu olarak da zaman zaman üretici dolandırılabilmektedir.''
-RİZE'DE ÇAY BORSASI KURULMASI SEKTÖRÜN GELECEĞİ İÇİN ÖNEMLİ-
Vali Esen, dünyada Türkiye'den başka en fazla çay üreten ülkelerin Hindistan, Sri Lanka, Kenya, Endonezya, Malavi, Bangladeş ve Japonya olduğunu belirterek, şöyle devam etti:
''Bu ülkelerin çoğunda 100 yıldan uzun zamandır çay borsaları oluşturulmuştur. Türkiye dünyanın en büyük çay üretici ülkelerinden olmasına rağmen çay borsasının olmaması düşündürücüdür. Üreticinin alacağının garanti altında olması ve tüketicinin kaliteli çay içebilmesinin yolu Türkiye şartlarına özgü çay borsası kurulmasından geçmektedir. Türkiye hızla yarı organik çayını tam organik hale geçirmeli, yaş çay fiyat sistemi kurulacak borsada oluşmalı, üreticiyi de mağdur etmeyecek tespit sistemi kurulmalıdır.''
Rize çayının dünya markası olması için mutlaka çay borsası kurulması gerektiğini vurgulayan Vali Esen, ''Çay borsası aynı zamanda, kaçak çayla mücadelede de etkin rol oynayacaktır. Bu nedenle Rize'de kurulması düşünülen çay borsasına önem verilmelidir'' diye konuştu.
Türkiye'de organik çay üretimine geçilmesinin önemli olduğunu vurgulayan Esen, şunları söyledi:
''Türkiye Avrupa'nın tek yaş çay üreten ülkesidir. Bu nedenle yüksek kalitede organik çayı marka haline getirdiğimiz takdirde Avrupa'nın elit kesimi olan yüzde 20'lik kesime normal fiyatın 5-10 katı fazlasına çay ihracat imkanı bulunabilir. Çünkü Asya ülkelerinin iklimsel nedenlerden dolayı organik çaya geçmeleri daha zor görülmektedir. Bu nedenle sağlam bir sistem kurarak, çayımızın insan sağlığına en uygun çay olduğunu anlatarak markalaştıralım. Ancak 'Rize çayı insan sağlığına en uygun çaydır' görüşünü bizim değil dünya borsalarının söylemesi gerekir.''
Vali Esen, ÇAYKUR'un organik çaya geçişle ilgili Hemşin'de pilot çalışma yürüttüğünü, bazı özel sektör çay firmalarının da az da olsa organik çay üretimi yaptıklarını sözlerine ekledi.