Denizlerin ısınması! Ve pasifiği etkisine alan, şimdiye kadar olanların en etkilisi olduğu düşünülen El Niño durumu daha da kötüleştiriyor. El Niño kabaca dört yılda yaşanan bir iklim olayı, tropiklerdeki suları ısıtıyor.
Mercanlar bir aydan daha uzun süre yüksek sıcaklığa maruz kalırlarsa, mercanlarla birlikte yaşayan ve onlara besin sağlayan algler dışarı atılıyor. Bu durum da mercanları enerji kaynağı olmayan beyaz hayaletlere dönüştürüyor. Bazı mercanlar bu durumun etkisinden kurtulup yeniden renklerini ve canlılıklarını kazanabilse de önemli bir kısmı toparlanamıyor ve yok oluyor.
Hangi bölgeler halihazırda etkilenmiş durumda?
Mercan beyazlaması şimdiye kadar Güney Pasifik’teki Solomon Adaları’nda, Hawaii Adaları çevresinde ve Hint Okyanusu’nda yer alan Maldivler’de gözlenmiş durumda. Bu dağılım Amerikan Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi’nin (NOAA) tahminlerini doğruladı; El Niño’nun küresel bir beyazlamaya sebep olacağı tahminini güçlendirdi. Ve NOAA’nin üçüncü küresel mercan beyazlaması olayının duyurusunu yapmasına sebep oldu.
Hangi Resifler Tehdit Altında?
NOAA’nin dört aylık tahminine göre bu beyazlama yıl sonuna kadar Avustralya’daki Büyük Bariyer Resifi’nden Karayipler’deki resiflere dünya üzerindeki mercan kayalıklarının yüzde otuz sekizini etkileyecek.
NOAA bu tahminleri okyanus yüzey sıcaklıklarını uydularla ölçerek, sıcaklığın nasıl değişeceğine dair tahminler yürüterek ve bu verileri kullanarak modeller oluşturarak yapıyor. Ve bunların doğruluğunu test etmek için XL Catlin Deniz İzleme Ekibi gibi grupların raporlarını takip ediyor.
Araştırmacılar özellikle geçtiğimiz yıl da beyazlamanın gerçekleştiği Hawaii için endişeli.
Ne kadar kötü olacak?
Sıcaklık tahminlerine göre tüm mercan resiflerinin yüzde otuz eskizi beyazlamaya maruz kalacak. Normal olarak çoğunun gelecekte toparlanması bekleniyor, fakat on iki bin kilometre kare alan tamamen yok olacak. Bu da tüm resiflerin yüzde beşi demek.
Bu tahminler kesinlikle gerçekleşecek mi?
Hayır. Beyazlaşma kesinlikle olacak, fakat ne kadar olacağı ucu açık bir soru. Eakin New Scientist‘e mercan resiflerinin geçtiğimiz yirmi yılda bir çok kez beyazlamaya maruz kaldığı fakat ilginç bir şekilde daima beklenenden daha iyi şekilde toparlandıklarının gözlendiği açıklamasında bulundu.
Mercan resifleri baskı durumlarına uyum sağlama yetenekleriyle bilim insanlarını şaşırtıyor. Eakin bunun iki şekilde olabileceğini söylüyor. İlk olasılık, hayatta olan türlerin zaman içinde fizyolojik değişikliklerle sıcaklık baskısına uyum sağlayabilir hale gelmesi. Diğer olasılık ise sıcaklığa dayanıklı olmayan mercan türlerinin ortadan kalkarak yerlerini daha dayanıklı türlere bırakması, yani daha az çeşitliliğe sahip daha dayanıklı topluluk oluşturması.
Brisbane Avustralya’da yer alan Queensland Üniversitesi’nden John Pandolfi mercanlarla ilgili modellerin, yıllık bulutlu gün sayısı, sellerle taşınan besin miktarı gibi iyileştirici etkilerin ön görülememesinden dolayı, pek başarılı olamadığını kaydetti.
İklim Değişikliği Suçlanmalı mı?
İlk bakışta El Niño gibi doğal bir fenomenden ötürü beyazlamanın hızlanmasından iklim değişikliğini sorumlu tutmak garip gelebilir, fakat küresel çapta mercan beyazlaması her El Niño’da değil, aşırı etkili olanlarda gerçekleşiyor. Ve büyük çaplı El Niño’lar küresel iklim değişikliğiyle birlikte giderek sıklaşacak. 1870’e kadar olan kayıtlar incelendiğinde En güçlü üç El Niño’nun 1982, 1997 ve bu yıl olmak üzere son otuz üç yılda gerçekleştiği gözlendi.
Bu yıl gerçekleşen beyazlamadan ne öğrenebiliriz?
Eakin, bu yıl gerçekleşecek deniz suyu sıcaklığı artışları ve mercan ölümlerini takip ederek ve en çok etkilenen türleri tespit ederek mercanların sıcaklık değişimine uyum gösterip göstermediğini öğrenebileceklerini belirtiyor.
Kaynak: Terraekoloji
Kayda geçen en uzun süreli küresel mercan beyazlaması devam ediyor
Geçtiğimiz iki yıl boyunca mercan kayalıklarında verilen yaşam mücadelesi oldukça zorluydu.
Okyanus sıcaklıklarının iklim değişikliği sonucu giderek artmasına El Niño olayının da eklenmesi ile oluşan ısı artışı, dünya çapında yaşanan toplu mercan ölümlerini hızlandırdı.
El Niño olayının en şiddetli yaşandığı dönemin geride bırakılmasına rağmen bilim insanları, toplu mercan ölümlerine neden olan mercan kayalıklarının beyazlaması durumunun sona ermekten çok uzak olduğuna dikkat çektiler. 2014 yılında görülmeye başlanan küresel çaplı beyazlama sorununun, 2017’nin ilk aylarına kadar devam etmesi öngörülüyor.
Daha önce El Niño olayının yaşandığı, 1998 ve 2010 yıllarında görülen beyazlama, kayda geçen üçüncü vaka. Tropikal Pasifik’te su sıcaklığının normalin üzerine çıkmasına sebep olan El Niño, mercanların beyazlamasında önemli bir rol oynadı. Ancak, iklim değişikliğinin sebep olduğu, okyanuslarda yaşanan sabit ısı artışı da önemli bir faktör. İklim değişikliği sonucu biriken ısının %90’dan fazlası okyanuslarda son buluyor ve etkileri artık yoğun bir şekilde hissediliyor.
NOAA’nın Mercan Resifleri izleme koordinatörü Mark Eakin: ‘Şu an, kaydedilmiş en uzun süreli küresel mercan beyazlaması yaşanıyor.’ şeklinde açıklamada bulundu.
Yüksek su sıcaklıklarına uzun süreli maruz kalan resifler oldukça kritik durumdalar. Bu mercanların üzerinde yaşayan algler (mercan kayalıklarına renklerini veren su yosunları), sıcak suyun etkisiyle serbest kalıyor ve mercan ekosistemlerini adeta çamaşır suyuyla yıkanmışçasına beyaz ve çıplak bırakıyorlar.
Büyük Okyanus, küresel ölçekte yaşanan ‘mercan beyazlaması’ meselesinin merkezinde yer alıyor ve 390 km2 büyüklüğündeki Christmas Adası, El Niño olayının ısıttığı suların tam ortasında bulunduğu için, okyanus sıcaklığının mercan topluluklarına verdiği hasarın en iyi gözlemlenebildiği yerlerden biri.
Bu bölgedeki mercan toplulukları, dünyanın başka hiçbir yerinde görülmeyen bir baskıyla karşı karşıya. Bölgedeki su sıcaklığı, El Niño etkisiyle, normal seviyenin çok üzerine olan 31oC’ye kadar yükseldi (ortalamanın 3-4 oC üstünde). Georgia Tech üniversitesinden mercan uzmanı Kim Cobb, El Niño olayının en şiddetli yaşandığı Kasım ayında, adayı ziyaret ettikten sonra yaptığı açıklamada, mercan resiflerinin üzerinde uzun zamandır süregelen yüksek sıcaklıkların oluşturduğu baskının envaiçeşit mercanın ölmesine neden olduğunu belirtti.
El Niño’nun sona ermesi ile su sıcaklıklarında düşüş yaşansa da, önümüzdeki ay Christmas Adası’na geri dönecek olan Cobb, daha fazla hasarla karşılaşacağını tahmin ediyor. Bu tür araştırmaların çabuk sonuç vermesi ve bilim insanlarına sağlayacağı önemli bilgi kaynağı, Cobb’u seyahat masraflarını kitle fonlaması ile karşılamaya mecbur bıraktı.
‘Bir akademik kariyer dolusu veriyi tek bir noktadan toplama imkanımız var.’ diyen Cobb, bölgedeki mercan resiflerinin, şu anda sona ermek üzere olan mega El Niño olayıyla beraber, nasıl bir evrim geçirdiğinin, ileride yaşanması öngörülen anomalilere ışık tutmak için ne kadar müthiş bir fırsat olduğunu vurguladı.
Cobb’un toplamayı planladığı veriler, mercan topluluklarının aşırı su sıcaklıklarıyla başa çıkma mekanizmasının anlaşılması bakımından da çok mühim. İklim değişikliğinin okyanus sıcaklıklarını arttırmaya devam edeceği biliniyor. Bu yüzden, bu tip araştırmaların sadece Chrismas Adası’nın bulunduğu bölge için değil, dünya çapında mercanların yaşadığı iklim sorununa karşı alınacak koruma önlemleri için de kilit nokta olacağı düşünülüyor.
Christmas Adası, yıl sonuna doğru su sıcaklığının normal seviyelere düşmesiyle beraber belki bir derece rahatlayacak, ancak diğer bölgeler yüksek su sıcaklıklarına maruz kalmaya devam edecekler. Bu yıl içinde yaşanma olasılığı giderek artan bir diğer iklim olayı ise La Niña. Büyük Okyanus’un doğu yakasında ve orta kısımlarında, tropik kuşakta, su sıcaklığını normal seviyenin altına düşüren La Niña, batıda, Endonezya ve Papua Yeni Gine dolaylarında ise yüksek su sıcaklıklarına neden oluyor.
Mercan Üçgeni adı verilen bölge, mercan, balık, kaplumbağa ve suda yaşayan diğer birçok hayvan ve bitki popülasyonları için ekolojik açıdan hayati öneme sahip. Halihazırda yaşanan mercan beyazlaması olaylarıyla tehdit altında olan deniz canlıları, La Niña olayının yaşanmasıyla birlikte daha ağır risklerle karşı karşıya kalabilir.
Kaynak: Yeşil Gazete