YÖK, araştırma görevlilerine 3 ay ya da 1 yıl süreyle lisansüstü eğitimlerini sürdürmeleri ve araştırma yapabilmeleri için burslu olarak yurt dışına gitme imkanı sunuyor.
Araştırma görevlilerine, YÖK tarafından, "Yüksek Lisans Araştırma Bursu", "Doktora Araştırma Bursu", "Doktora Sonrası Araştırma Bursu" ve "Doktora Bursu" adıyla çeşitli burslar veriyor.
"Yükseklisans Araştırma Bursu", yüksek lisans eğitimine devam edip, tez konusu belirlenmiş öğretim görevlileri, okutmanlar ile 33/a veya 50/d kadrosunda görev yapan araştırma görevlilerine veriliyor. Akademisyenler "burslu araştırmacı" olarak tez konuları ile ilgili inceleme ve araştırma yapmak üzere yurt dışına gönderiliyor.
Burslara Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan, halen bir devlet üniversitesinde öğretim görevlisi, okutman veya araştırma görevlisi kadrosunda çalışan ve yüksek lisans öğrencisi olanlar başvurabiliyor. Ayrıca bu kişilerin yurt dışındaki bir yüksek öğretim kurumundan alanı ile ilgili araştırma inceleme yapabilmesine imkan sunan bir kabul belgesi de alması gerekiyor. Erkek adayların askerlikle ilişkisinin bulunmaması gerekiyor.
Burs alacaklardan, çalışmada kullanacakları yabancı dili araştırmayı yürütebilecek düzeyde bildiklerini son 5 yıl içinde ÜDS, KPDS'den "en az 60 puan" alarak veya uluslararası eşdeğerliliği bulunan dil sınav sonuçları ile belgelendirmeleri isteniyor.
İngilizce, Almanca ve Fransızca dışındaki dille eğitim yapılan yükseköğretim kurumlarına veya araştırma merkezlerine gönderileceklerle ilgili değerlendirmeyi ise öğretim üyesi ve Araştırıcı Yetiştirme Kurulu yapıyor.
Yükseklisans araştırma bursu en fazla 3 aylık süre için veriliyor. Burslu araştırmacılar, yurt dışında bulundukları süre içinde yurt içi maaşlarını almaya devam ediyor. 3 aydan fazla yurt dışında kalan burslu araştırmacıların, kaldıkları sürenin 2 katı kadar kadrolarının bulunduğu yükseköğretim kurumunda mecburi hizmet yapma yükümlülüğü bulunuyor.
Araştırma görevlileri de doktora çalışmalarını kadrolarının bulunduğu üniversitede ya da bir başka üniversitede yaptıklarına bakılmaksızın tezleri ile ilgili inceleme ve araştırma yapmak üzere, mecburi hizmet yüklenmek şartıyla "Doktora Araştırma Bursu" alarak yurt dışına gönderilebiliyor.
Bu bursa, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan, halen bir devlet üniversitesinde araştırma görevlisi olarak çalışanlar, doktora derslerini tamamlamış, yeterlik sınavını geçmiş ve halen tez aşamasında olanlar başvurabiliyor.
Yurt dışındaki bir yükseköğretim kurumundan veya araştırma merkezinden "Misafir Araştırmacı" veya dengi bir statüde kabul alması gereken araştırma görevlilerinin aynı zamanda, yabancı dil bilgisini son 5 yıl içinde ÜDS, KPDS'den aldıkları "en az 65 puan" veya uluslararası eşdeğerliliği bulunan dil sınav sonuçları ile de belgelendirmeleri gerekiyor. Erkek adaylarda askerlikle ilişkilerinin bulunmaması şartı aranıyor.
En çok 1 yıl olan burs süresinin uzatılması talebinde araştırma görevlisine en fazla 6 ay daha izin verme yetkisi rektörlüklerde bulunuyor ve bu konunun YÖK'e bildirilmesi gerekiyor. Araştırma görevlilerinin yurt dışında kaldıkları süreler, doktora öğrenim süresinden sayılıyor.
Doktora sonrasında da araştırma görevlileri araştırma için yurt dışına gidebiliyor. Bu program ise yurt içindeki bir yükseköğretim kurumundan doktora derecesini almış olan öğretim elemanlarına, doktora uzmanlık alanında veya yakın konularda yurt dışında bir yükseköğretim kurumunda veya araştırma merkezinde bilimsel çalışma yapma imkanı sağlamayı amaçlıyor.
Bu bursa doktora eğitimini son 5 yılda tamamlamış araştırma görevlileri veya yardımcı doçent kadrosundaki öğretim elemanları başvurabiliyor.
Burslara Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan, yurt dışındaki bir yükseköğretim kurumundan veya araştırma merkezinden doktora sonrası çalışma için kabul alan, yabancı dil bilgisini son 5 yıl içinde aldığı ÜDS, KPDS'den "en az 70" puanla veya uluslararası eşdeğerliliği bulunan dil sınav sonuçları ile belgelendirenlerin başvurma imkanı buluyor. Erkek adayların askerlikle ilişkisinin bulunmaması gerekiyor.
En fazla 1 yıl olan burs süresi, yurt dışı danışmanının olumlu raporu doğrultusunda, ilgili Üniversite Yönetim Kurulu Kararı üzerine YÖK'ün kararı ile görevlendirme süresi 1 yıla kadar uzatılabiliyor. Bu durumda, görevlendirme süresi uzatılanlara YÖK tarafından herhangi bir ödeme yapılmıyor.
Araştırma görevlileri "lisansüstü eğitim" için de yurt dışına gönderilebiliyor. Bu şekilde gidebileceklerden, askerlik görevini yerine getirmemiş lisans derecesine sahip adayların en fazla 25 yaşında, askerlik görevini yerine getirmemiş yüksek lisans derecesine sahip adayların ise en fazla 27 yaşında olmaları gerekiyor.
Diğer araştırma görevlilerinin yaşları ise eğitimlerini tamamlayarak üniversitelerine döndükten sonra 30 yıl hizmet verebilmeleri beklenerek değerlendiriliyor.
Erkek adayların askerliğini yapmış, tecil ettirmiş veya tecil edilebilecek durumda olması, adayların sağlık durumunun yurt dışında öğrenim görmeye elverişli olması gerekiyor.Ayrıca yükseköğrenim sırasında kınama cezasından daha ağır bir disiplin cezası almamış olma şartı da aranıyor.
Yurt dışında lisansüstü eğitim içen akademik koşullar arasında lisans öğrenimi ile ilgili genel akademik ortalamanın en az "dört üzerinden 2,80", "on üzerinden 7", "yüz üzerinden 70"olması veya lisans öğrenimi bölümünü ilk yüzde 10 arasında bitirmek yer alıyor.
Not ortalamaları, mezun olunan üniversitenin kendi sistemi içinde değerlendiriliyor, değerlendirmede yüksek lisans öğrenimi ile ilgili akademik not ortalaması kesinlikle göz önüne alınmıyor.
Adayın, YÖK tarafından uygun görülen yurt dışındaki üniversitelerden lisansüstü bir programa kesin kabul belgesi sağlamış olması da gerekiyor.
Yurt dışında lisansüstü eğitim görmek isteyen araştırma görevlilerinden bazı sınavları geçmeleri bekleniyor. Buna göre, ABD'de lisansüstü eğitime gönderilecek adayların TOEFL sınavının klasik yazılı sisteminden en az 550, bilgisayarlı sisteminden en az 213 internet tabanlı sisteminden ise en az 79-80 alması veya YÖK tarafından eşdeğerliliği olan bir dil belgesine sahip olması gerekiyor.
İngiltere de lisansüstü eğitime gönderilecek adayların IELTS sınavından en az 6.0 almaları veya yine YÖK tarafından eşdeğerliliği olan bir dil belgesine sahip olması şartı aranıyor. Genel ve akademik olarak verilen IELTS'de değerlendirme için akademik sınav sonucu göz önüne alınıyor.
Almanya'da lisansüstü eğitime gönderilecek adayların ise Alman Kültür Merkezince yapılan Mittelstufe II kursunu başarıyla tamamlamaları veya Alman Kültür Bakanlığı Merkezi'nce yapılan KMK II sınavında başarılı olmaları veya YÖK tarafından eşdeğerliliği olan bir dil belgesine sahip olması gerekiyor.
Fransa'da lisansüstü eğitime gönderilecek adaylar ise DALF sınavından başarılı olmuş olmaları veya YÖK tarafından eşdeğerliliği olan bir dil belgesine sahip olması şartı aranıyor.
Diğer dillerin söz konusu olduğu ülkelere lisansüstü eğitim için gönderilecek adayların ise ilgili ülkede lisansüstü eğitimi takip edebilecek düzeyde dil bilgisine sahip olduğuna dair bir belgeyi ilgili ülkelerin kültür merkezlerinden veya eşdeğer kuruluşlarından getirmeleri isteniyor.
Araştırma görevlilerinin lisansüstü eğitim için yurt dışına gidebilecekleri ülkeleri ve üniversiteleri YÖK belirliyor. Bu ülkeler şöyle:
"ABD, İngiltere, Japonya, Kanada, İsviçre, Fransa, Danimarka, Hollanda, İsveç, Avustralya, Norveç, İsrail, Finlandiya, Rusya, Almanya, Singapur, Belçika, İtalya, Brezilya, Çin, Güney Kore, İspanya, Arjantin, Meksika, Çek Cumhuriyeti, İrlanda, Yeni Zelanda, Yunanistan, Güney Afrika, Macaristan, Hindistan, Şili, Portekiz, Slovenya"