Fındığın kaderini belirleyecek rapor

Ulusal Fındık Konseyi, bugün Ankara'da toplanıyor. Şu saatlerde halen devam eden fındık zirvesinde UFK'nın sunacağı raporu yayınlıyoruz.


Trabzon Ticaret Borsası Başkanı Sebahattin Aslantürk'ün başkanlık yaptığı Ulusal Fındık Konseyi ve 9 yönetim kurulu üyesi (aralarında Fiskobirlik Genel Müdürü Mehmet Sargın da var) Ankara'da, TMO Genel Müdürü İsmail Kemaloğlu, Tarım Bakanlığı Müsteşarları ile biraraya geliyor.

Ulusal Fındık Konseyi'nin bu toplantıda 2008 ürünü fındık için getireceği öneriler doğrultusunda değerlendirmeler yapılacak. Bu kritik toplantının sonucunda 2008 fındığının kaderi belirlenecek.
Bu saatlerde halen devam eden Ulusal Fındık Konseyi toplantısında sunulacak olan raporu aynen yayınlıyoruz;


ULUSAL FINDIK KONSEYİNİN 2008 ÜRÜNÜ İÇİN ÖNERİSİ

Devlet müdahalesi olmaksızın, lisanslı depoculuk sistemi devreye girinceye kadar, sezon başında yaşanan arz baskısını azalmak ve piyasada mevcut olan emanetçilik sisteminin olumsuzluklarını ortadan kaldırmak gerekecektir.

Bu sezon üreticileri yeni uygulanacak bu sisteme yönlendirmek amacıyla, TMO'nun depolarına ÇKS'ye kayıtlı olanlardan, teslim ettikleri ürün karşılığında kendilerine verilecek makbuz senedine istinaden, Tarım Kanunu Tarımsal Destekleme Araçları'nı kapsayan 19. maddenin “f” bendine göre avans verilebilir.
Bu avans, 1. standart bölge için kilo başına 2.00YTL, 2. standart bölge için 1.50 YTL olarak uygulanabilir.Bu uygulama ile TMO'nun 300 bin ton fındığı emanete almasının devlete maliyeti, sadece avans olarak verdiği 525 milyon YTL'nin faiz depolama ve işletme giderleri olacaktır.
Tarım Kanunu'nun 19. Maddesinin “g” bendindeki özel depolama yardımı ve piyasa düzenlemeleri ve tarım havzaları desteklerine dayanılarak,verilebilecek bu avanslar için gereken finansman ile bütün genel giderler Hazine tarafından karşılanmalıdır.

2008 fındık sezonunun yakın olması nedeniyle, uygulamada gerekecek finansmanın kaynağı, bu sezon ürünü için Tarım Kanunu'nun 21. Maddesine dayanılarak Hazine tarafından sağlanmalıdır. Takip edecek dönemler için bütçe desteğine ilave olarak halen TMO'nun stoklarında bulunan fındıkların değerlendirilmesinden elde edilebilecek gelirler kullanılabilir.
Bu öneriler, lisanslı depoculuk sistemi ve fındık ihtisas borsasının alt yapısının oluşmasına büyük katkı sağlayacaktır.

Sistemin başarılı olabilmesi için:
TMO'nun Fiskobirlik ile 2008 yılı alım döneminde birlikte hareket etmesi depo ve alım organizasyonlarını devreye sokup sistem finansman kaynağı sezon öncesinde Hazine tarafından aktif hale getirilmesi gerekir.
Önerilen bu sistem, Tarım Kanunu'nun Tarımsal Destekleme Amacı ve İlkelerini içeren 18'inci maddesi ile uyuşmaktadır.


ÜRÜN VE ÜRETİCİ DESTEKLEMELERİ:
1- Üretici bazında destekleme, Çiftçi Kayıt Sistemi temel alınarak yapılmalıdır.
2- Desteklemede, üretim artışı, kaliteli üretimi ve gıda güvenliğini öne çıkararak, bölgelere göre fındıkta dekar başına üretim miktarları ve maliyetlerinin farklı olması nedeniyle, yasalarda kayıtlı bulunan 1 ve 2. Standart Üretim Bölgeleri için iller bazında ayrı ayrı yapılmalıdır.
3- Her yıl fındık rekoltesi ve maliyet hesaplarının daha gerçekçi olabilmesi için tespitler Haziran ayının sonunda yapılmalıdır.
4- Fındık fiyatı genel anlamda serbest piyasa koşullarına bırakılmalıdır. Ancak sistem koşulları içinde bir kurumunun piyasada varlığı ve dengeleyiciliği her zaman korunmalıdır.
5- Maliyet fiyatları üzerinden yapılacak desteklemelerde verim ve kaliteyi arttırmak için ilave olarak özendirici destekler uygulanmalıdır.
Buna göre;
A- Genel destekleme oranı maliyetin yüzde 10'u,
B- Organik ve İyi Tarım yapanlara ilave yüzde 5,
C- Dünyada var olan, yüksek verim ve kaliteyi teşvik için dikimde sistem değişikliği ile bahçe yenilemesi yapanlara ilave yüzde 5,
D- Sözleşmeli tarım yaparak olumsuz kalıntı bırakmayan ve uygun tarımsal girdi kullananlar ile çevreyi ve toprak erozyonunu koruyanlara artı yüzde 3 ilave destek verilmelidir.

GEREKÇE:
Fındıkta tek ürünün yetiştirilebildiği başka da alternatifinin olmadığı 1. Standart Bölge'deki eğilimli arazilerde optimum araç ve gereç kullanımına uygun yol ve diğer şartlar müsait olamadığından tüm iş ve işlemler insan gücü ile yapılmaktadır.
Bu nedenle de, üretimde verim düşük, maliyetler yüksek olmaktadır.
Bunun için 1.ve 2. standart bölgede üretilen fındıkta maliyet unsurları coğrafi şartlara bağlı olarak eşit olmadığından, desteklerin ve fındık fiyatlarının tespitinde sosyal devlet anlayışına da uygun olarak standart bölgelerdeki bu farklılıklar dikkate alınıp yapılması daha doğru olacaktır.
Tarımda verim ve kaliteyi arttırmak, gıda güvenliğini sağlamak için teşviklerin doğru zamanda ve doğru kişilere gerçek değerler üzerinden uygulanması şarttır.
Bu nedenle kontrolü Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından yapılmak kaydıyla, söz konusu ilave desteklerin etkili olacağına inanıyoruz.

REKOLTE ve MALİYET TESPİTİ
1- Rekoltenin kesin olarak tespiti Haziran ayı içinde, UFK' nın da yer alacağı, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın oluşturacağı komite tarafından bilimsel esaslara dayalı olarak yapılarak kamuoyuna açıklanmalıdır.
2- Dekar başına üretilen ürüne göre yapılacak desteklemenin sağlıklı olabilmesi için 1 ve 2. standart bölgedeki maliyetler yine UFK' nın yer alacağı komisyon tarafından Haziran ayı sonu veya Temmuz ayı başında yapılmalıdır.

GEREKÇE:
Bugüne kadar rekolte tespitleri, fındığın olumlu veya olumsuz etkilenebileceği dönemler geride bırakılmadan yapıldığı için, sağlıklı sonuçlara ulaşılamamıştır.
Bu nedenle, rekolte ile birlikte maliyet tespitinin de, ürünün en net görüldüğü, dökümlerinin sona erdiği Haziran sonuna doğru yapılması gerekir.




ORTA VE UZUN VADELE TEDBİRLER:
1- Mevcut fındık alanları korunurken, yeni alanların artmaması için yasalar tavizsiz bir şekilde uygulanmalıdır.
Mevcut alanların kesin olarak tespit edilmesinin ardından uygulanacak cezalar ağırlaştırılmalı ve takibi için de sistem oluşturulmalıdır.
2- Uzun vadede arz talep dengesini oluşturmak için, tıpkı yaş çay yaprağı üretimindeki budama sistemine benzer şekilde yıllara göre belirli oranlarla bahçe yenileme sistemi getirilmelidir.
3- Fındık üretiminde, en büyük sorunlardan birini oluşturan arazi bölünmesinin ortadan kaldırılması için, arazi toplulaştırılması tavizsiz olarak uygulanmalıdır.
4- Üretici bazında teşvikler yapılarak, modern tarım uygulamalarının yaygınlaştırılması için gereken tedbirler acil olarak alınmalıdır.


2008 MAHSÜLÜ FINDIKTA MUHTEMEL UYGULAMALARIN MALİYET HESABI
ULUSAL FINDIK KONSEYİNİN ÖNERİSİ: 21.07.2008
Avans sistemi uygulaması ile
Standart Bölgeden 150 000 000,-kg X 2,00 YTL = 300 000 000,-YTL
Standart Bölgeden 150 000 000,-kg X 1,50 YTL = 225 000 000,-YTL
Verilen toplam avans 525 000 000,-YTL
Verilen avansın faiz giderleri (Yıllık faiz %20) 105 000 000,-YTL
Depolama, işletme giderleri 20 000 000,-YTL
Genel destekleme (maliyet fiyatlarının %10'u) 120 000 000,-YTL
ÇKS kayıtlı 525 000 hektar X115kg=604 000 000kg
1 kg fındık maliyeti ortalama 2,00YTL varsayıldı.
TOPLAM MALİYET 245 000 000,-YTL

FİYATSAL DESTEKLEME MODELİ
VARSAYIM
Fındık fiyatı (TMO tarafından verilen) 3,50 YTL
Alınacak miktar 300 000 000,-KG
Toplam maliyet 1 050 000 000,-YTL
Faiz giderleri (Yıllık faiz %20) 210 000 000,-YTL
Depolama, işletme giderleri 20 000 000,-YTL
Genel destekleme 302 000 000,-YTL VEYA 604 000 000,-YTL
ÇKS kayıtlı 525 000 hektar X115kg=604 000 000kg
Kg başı 0,50 YTL VEYA 1,00 YTL
TOPLAM MALİYET 1 582 000 000,-YTL VEYA 1 884 000 000,-YTL
2. VARSAYIM
Fındık fiyatı (TMO tarafından verilen) 4,00 YTL
Alınacak miktar 300 000 000,-KG
Toplam maliyet 1 200 000 000,-YTL
Faiz giderleri (Yıllık faiz %20) 240 000 000,-YTL
Depolama, işletme giderleri 20 000 000,-YTL
Genel destekleme 302 000 000,-YTL
ÇKS kayıtlı 525 000 hektar X115kg=604 000 000kg Kg başı 0,50
TOPLAM MALİYET 1 762 000 000,-YTL

DIŞ VE İÇ PİYASA SATIŞ GELİRLERİ

İHRACAT 250 BİN TON İÇ (500BİN KABUKLU) 1 100 000 000,-USD / 1 300 000 000,-USD *
1,00,- USD=1,25,- YTL 1 375 000 000,-YTL / 1 625 000 000,-YTL
İÇPİYASA SATIŞLARI 100 BİN TON * 500 000 000,-YTL / 600 000 000,-YTL
GENEL TOPLAM 1 875 000 000,-YTL / 2 225 000 000,-YTL

SONUÇ:
Arz fazlasının devlet tarafından fiyat verilerek alınması halinde bunun hazineye toplam maliyeti 1. varsayımda 1.582 milyar YTL ile 1.884 milyar YTL arasında olacaktır.
2. varsayımda ki yöntemin uygulanması halinde ise bu maliyet 1.762 milyar YTL civarında olacaktır.
Oysa UFK'nın önerisi dikkate alındığı taktirde bu maliyet 245 milyon YTL ile sınırlı kalacaktır.
Devlet eliyle geçmiş yıllarda uygulanan sadece fiyat verme yöntemi ile gerçekte üreticinin sadece %20 si faydalanmıştır. Oysa bizim önerdiğimiz avans sisteminden üreticinin tamamı yararlanabilecektir.
Bu sistemle arz fazlasının piyasadan çekilmesi devlete az yük getirirken, piyasa hem miktar hem de fiyat bazında istikrar getirmiş olacaktır. Bu sistem orta ve uzun vadede Türk fındığının iç ve dış piyasada tamamen pazarlanmasına büyük katkı sağlayacaktır.

elifcavus@haber61.net