Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Orman Fakültesi Öğretim üyesi Doç. Dr. Ali Temiz, son 20 yılda dünyada yaşanan enerji krizi, artan çevre sorunları, küresel iklim değişikliklerinin alternatif enerji ormancılığın önemini daha da artırdığını belirterek Her yıl 1,5 milyon ton petrole eş değer atık ormanlarda çürüyor. Ormanlardaki biokütleden elde edilecek enerjiyle ülkemizin enerji ihtiyacının yüzde 2'lik bölümünü karşılanacaktır dedi.
Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Doç. Dr. Ali Temiz, enerji kaynağı olan petrol, kömür, doğal gaz ve uranyumun dünyada mevcut tükenebilir, diğer bir deyimle yenilenemeyen enerji kaynağı rezervlerinin yüzde 94'ünü oluşturduğunu söyledi. Artan çevre sorunları, küresel iklim değişiklikleri, dünyada yaşanan enerji krizi, en iyi çevre dostu olan alternatif enerji ormancılığının önemini daha da artırdığını kaydeden Doç. Dr. Ali Temiz Günümüzdeki kullanım temposu ile mevcut kömür rezervleri yaklaşık 160 yıl, daha az miktarda olan petrol 40 yıl ve doğal gaz rezervleri ise 67 yıl sonra tükenmiş olacak. Ülkeler dünyadaki yakacak maddelerinin hızla azalan kapasiteleri ve artan fiyatları karşısında, özellikle 1970'lı yıllarda ortaya çıkan enerji krizlerinden sonra, yakacak madde açısından dışa bağımlılıklarını azaltabilmek için yenilenebilir enerji kaynaklarından yararlanma zorunluluğunu acil bir şekilde fark ettiler. Fosil yakıtların yanma ürünlerinin çevresel etkileri ve küresel ısınmaya neden olması, her geçen gün devam eden fiyat artışlarının önlenememesi, enerji kaynaklarının baskı unsuru olarak kullanılıyor olması, enerji bağımlılığının dışa bağımlılık anlamına gelmesi gibi nedenler göz önünde bulundurulduğunda, fosil yakıtlara alternatif bir enerji kaynağı olan biyoenerji, bir kat daha önem kazanmaktadır. Enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve öz kaynaklardan teminine gidilmesi zorunlu hale geldi. Öz kaynaklarımızdan elde edebileceğimiz enerjinin genele oranlandığında düşük miktarlarda olmasına bakılmaksızın, sürekli alternatifler üretilmesi yoluna gidilmesi gerekiyor diye konuştu.
BİOKÜTLE OLDUĞU YERDEN KALDIRILMAZSA ORMANLARA ZARARLI OLUYOR
Türkiye'de 21,2 milyon hektar orman alanı mevcut olduğunu hatırlatan Doç. Dr. Ali Temiz, Bu oran ülkemiz topraklarının yüzde 27'sine tekabül etmektedir. Ormanlarımızda yılda yaklaşık olarak 15 milyon metreküp dikili kabuk gövde hacmi miktarınca üretim yapılıyor. Üretimi yapılan ağaçların tomruk ve odunları alındıktan sonra geriye kalan 5 cm çapın altındaki materyaller değerlendirilememekte ve ormana terk edilmektedir. Ormana terk edilmek zorunda bırakılan bu materyaller hem birçok zarara neden oluyor hem de değerlendirilemeyen bir enerji kaynağı olarak israf ediliyor. Bu atıklar ormanlardaki ağaç tohumlarının toprağa ulaşmasını engellediğinden ormanın devamlılığına negatif tesir ediyor. Ağaçlara zararlı böceklerin besin kaynağını oluşturduklarından hızla çoğalmalarını sağlamakta ve bu da orman için ciddi tehlikeler oluşturmaktadır. Ayrıca bu atıl materyaller, yangına sebep olmalarından dolayı da ormanlarımıza ciddi bir tehdit oluşturuyor. Bunca olumsuzlukla birlikte, bu atık materyallerin toplanması ve kullanılmasıyla da ciddi oranlarda ısı ve elektrik enerjisi üretilebiliyor şeklinde konuştu.
1970'li yıllarda ortaya çıkan enerji krizlerinden sonra ülkeler enerji gereksinimlerinin önemli bir bölümünü yerli yenilenebilir temiz enerji kaynaklarından karşılamak için çaba gösterdiğini kaydeden Doç. Dr. Ali Temiz şunları söyledi:
Prof. Dr. Gustav Siren'in İsveç'te başlattığı Enerji Ormancılığı projesi ile günümüzde bir çok ülke enerji gereksinimlerinin yüzde 23'e kadar olan kısmını biokütleden karşılamaktadır. Uluslar arası Enerji Birliği'ne (IEA) üye ülkeler 2050'li yıllarda enerji gereksinimlerinin yüzde 25-50'sini enerji ormancılığı ve tarımı ile karşılamayı planladılar. ABD bunun için 100 milyon hektar, Kanada 40 milyon hektar ve AB ise 20 milyon hektar alan ayırdı. Ülkemizde de devlet orman alanlarında ve özel şahıs arazilerinde, özellikle köyden şehre göç ya da yeteri tarımsal kazanç sağlanamadığı için boş bırakılan yüz binlerce hektar büyüklüğündeki tarım arazilerinde, hızlı büyüyen kavak, söğüt, kızılağaç, okaliptus, akasya, meşe gibi ağaç türleri ile modern enerji ormanları kurulursa hektarda yılda 60 tona kadar odun üretilebilecek. Böylece ülkemizde kısa zamanda yüz binlerce hektar alanda ormanlar kurulacak, üretilen odunlar ülke genelinde kurulacak yüzlerce ısı ve güç santrallerinde yakılarak elektrik ve ısı üretilebilecek, ailelerin ve ülkenin ekonomisine katkı sağlanabilecek, on binlerce kişi istihdam edilebilecek, toprak erozyonu azaltılabilecek ve ormanların diğer bir çok fonksiyonundan yararlanılabilecek.dedi.
HER YIL 1,5 MİLYON TON PETROLE EŞ DEĞER ATIK ORMANLARDA KALIYOR
Doç. Dr. Ali Temiz, yeni enerji kaynakları arayışı kapsamında dikkatlerinin orman atıklarına yöneldiğini belirterek her yıl yaklaşık 5-7 milyon ton (1,5 milyon ton petrole eş değer) atığın ormanlarda kaldığına dikkat çekti. Biokütleyle ilgili Çevre ve Orman Bakanlığı'nın son bir yıldır yaptığı çalışmalara değinen Temiz Biz dışarıdan enerji alan ülkeyiz. Bizim tespitimiz biokütleden elde edeceğimiz enerjiyle ülkemizin enerji ihtiyacının yüzde 2'lik bölümü karşılanacak. Sadece orman atıkları değil, tarım alanlarında çok ciddi bir potansiyel var. 10 ila 15 milyon hektarlık alanda tarım yapılıyor. Bunların bir kısmı belki hayvansal yem olarak kullanıyor önemli bir kısmı kullanmıyor. Bir çok anız yakılıyor. Bu atıklar enerji sektöründe değerlendirilirse üreticilerde yeni gelir kaynakları elde etmiş olacaklar ifadelerini kullandı.
Türkiye'nin biokütle kapasitesinin ancak onda birini kullanabildiğine dikkat çeken Doç. Dr. Ali Temiz, Türkiye'nin yıllık 117 milyon ton biyokütle atık potansiyeli yaklaşık 32 milyon ton petrol eşdeğeridir. Kullanılabilir biyoenerji potansiyeli ise yaklaşık 16.92 Mtep'dir. Türkiye'de son yıllarda biyokütlenin enerji üretiminde kullanılması konusunda birçok çalışma yapılıyor. Odun, fındık kabuğu, tarımsal atıklar, atık kağıt ve buğday samanı, çay atıkları, zeytin çekirdeği ve posası enerji üretiminde kullanılmaktadır. Biyokütle enerji kaynakları içerisinde yakacak odun en ilginç olanı olarak dikkat çekmektedir. Odunun Türkiye'nin toplam enerji üretimindeki payı yüzde 21 oranı olarak yüksektir ve onun çevirim teknikleri ile yararlı enerjiye dönüştürülmesi göz ardı edilmemelidir. Yakacak odun Türkiye'nin beşinci en büyük enerji kaynağı ve kırsal kesimdeki 6.5 milyon evin ise birincil ısı kaynağıdır dedi.
Doç. Dr. Ali Temiz, modern enerji ormancılığının Türkiye'nin geleceği açısından büyük önemine vurgu yaparak şunları söyledi:
Modern enerji ormancılığı ile hızlı büyüyen yapraklı ağaç türlerinden oluşturulan baltalıklardan yılda hektarda ortalama 20 ton odun üretilebilirken ülkemizdeki bozuk baltalıklarda bu miktar sadece 150 kg.'dır. Bu durum dikkate alındığında 4 milyon hektar büyüklüğündeki ülke orman alanının yüzde 20'sini içeren, bozuk baltalık orman alanlarını ülke ekonomisine katkısı bulunmamakta ve arazi üretim dışı tutulmaktadır. Diğer bir deyimle, modern enerji ormancılığı ile odun üreten ülkeler, hektarda ülkemizdeki bozuk baltalık ormanların üretimin yaklaşık 130 katı kadar üretim sağlamaktadır. Yakacak odun üretimi açığı olan Türkiye'de bozuk baltalık orman alanları, boş bırakılan ya da tarım ürünü verimi az olan tarım arazilerinde, sulak alanlarda hızlı büyüyen ağaç türleri ile modern enerji ormancılığı uygulamalarına bir devlet politikası olarak başlamak ve bu amaçla IEA'ya üye olunarak modern enerji ormancılığının ülke genelinde geliştirilmesi için ortak projelere başlanılması gerekmekte. Böylece yaklaşık 4 -5 milyon hektar alanda milyonlarca ton ek odun üretilebilecek ve kurulacak biyokütle santrallerinde yakılarak elektrik ve ısı enerjisine dönüştürülebilecek. Üretilen enerji karşılığı petrol, doğal gaz ve kömür ithalatı azalacak.