Hükümetin yılbaşından hemen önce ilan ettiği zam paketinin yeni yılda iç talebi daraltabileceği uyarısında bulunan Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Başkanı Ömer Cihad Vardan, "Biz iç piyasanın genişletilmesi, hatta bu noktada yapılacak olan çalışmaların artırılmasını öneriyoruz. Bunu dikkate aldığımızda bu hızlı, aşırı, sağanak şeklinde gelen zamların miktarı, zamanlaması ve uygulaması çok önemli. Sonuçta zamların bütçe açığını kapatması konusunda temel bir enstrüman, ilk enstrüman ve büyük bir enstrüman olmaması gerektiğini düşünüyoruz" dedi.
MÜSİAD'ın 2009 yılı değerlendirmesi ve 2010 yılının beklentilerini açıklamak amacıyla MÜSİAD Genel Merkezinde düzenlenen basın toplantısında konuşan Vardan, 2009 yılında küresel kriz nedeniyle dünya ekonomisinin yaklaşık yüzde 1,2 küçüldüğünü, dünya ticaretinin yüzde 12 civarında azaldığını ve yaklaşık 30 milyon kişinin işini kaybettiğini kaydetti. Son çeyrekte elde edilen verilerin 'krizde en kötünün' geride kaldığına işaret ettiğini anlatan Vardan, Türkiye'nin de kriz sonrası potansiyeli en yüksek ülkeler arasında görüldüğüne dikkat çekti.
Sanayiciye göre zamlar zamansız
Öte yandan Referans'ın görüştüğü sanayi ve iş dünyasının temsilcileri de zamları eleştirdi. Küresel krizle daralan iç tüketimi canlandırmak için bir dizi kampanya vergi teşviklerine sahne olan 2009 yılının ardından piyasalar 2010 zamlarla 'merhaba' dedi. Akaryakıt, içki ve sigaraya gelen zam yağmuruyla tedirgin olan sanayici iç tüketimin gerilemesinden endişeli.
TÜKETİCİLERİ ETKİLEYECEK
Kibar Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ali Kibar: Üretim girdi maliyetleri açısından enerji ile ilgili bir zam kararı vardı bu ertelendi. Şu günlerde yapılan vergi artışı ve zamlar daha ziyade tüketici kanadını etkileyecek. Tüketim açısından bakıldığında bu yılın birinci çeyreği geçen yıla göre biraz daha durgun geçecek gibi görünüyor. Bence piyasaların canlandırılması için bir takım tedbirlerin alınması şart. Şu noktada bütçe açığını kapatmak için istihdam artırıcı ve katma değer yaratan üretimlere destek vermek gerekir. Hizmet sektöründeki aktiviteleri daha yoğunlaştırıp döviz girdisini artırmak lazım.
VUR ABALIYA DEDİLER
Zorlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Nazif Zorlu: Elektrikten ziyade içkiye ve sigaraya büyük oranda zamlar geldi. Bütçedeki deliği kapatmak için bu oranda zamlar gerekli. 5 yıl elektrikte zam yapılması ne oldu yüzde 50 zammı bir yıla sığdırdılar. Ben gerektiğinde ve uygun zamanda zam yapmanın bütçe açığı meselesinden daha önemli olduğu görüşündeyim. Sigara veya içkiyi az içsinler diyebiliriz fakat sanayici açısından bakılırsa; mesela benzine zam olmamalıydı. Vur abalıya demişler. Zamlar iyi karşılanacak bir şey değil, fakat büyüyen bir bütçe açığı da memnuniyet verici bir şey değil. O nedenle her şeyin normalinde gitmesinde yarar var.
İÇ TALEP SINIRLANACAK
Otomotiv Sanayicileri Derneği Genel Sekreteri Ercan Tezer: Bütçe açığı nedeniyle bu gibi zamların geldiğini biliyoruz. Tabii bu zamlara karşılık tüketicinin gelirleri artmazsa bu iç piyasada sınırlamalar yaratacaktır. Dolayısıyla bu yıl zamların etkisiyle tüketimde bir miktar gerilemeler beklenebilir. Bütçe açığı nedeniyle biz bu zamlara kaçınılmaz diye bakıyoruz aslında. Fakat uygun zamanda ve enflasyon oranında yapılan zam makul sayılabilir. 2009'da talep artışlarının bir takım teşviklerle desteklendiğini biliyoruz. Ancak 2010 farklı bir yıl. Bu yıl böyle bir teşvik mekanizması bütçe açığı nedeniyle mümkün görünmüyor.
İÇ PİYASADAN UMUT KESİLDİ
Mobilya sanayicileri Derneği Başkanı Nazif Türkoğlu: Devletin gelirleri belli. Bu zamlar bütçe açığının toparlanması adına yapılmak zorunda. Fakat en önemlisi elektrik ve akaryakıt zamları. 2010 için öngörüler işçi açısından daha zor bir yıl olacağı yönünde. 2009'da iç piyasaya dönük teşviklerin 2010 yılında olmayacağı da düşünülürse, maliyetleri artan sanayici için tek adres yurtdışı. Sanayici bu zamlar karşısında ne yapar buna bakmak lazım. Artık sanayici iç tüketime bağımlı olarak kalmamalı ve yurtdışı çalışmalarını daha da hızlandırmalı. Zamların olumsuz etkisinden kaçışın tek adresi dış pazarlarda güçlenmek.