Dış ticaret açığında en büyük kalem enerji, bu faturanın yıl sonuna kadar 50 milyar doları da devirmesi bekleniyor
Türkiye’nin dış ticaret açığı ekim ayı itibarıyla 90 milyar doları aştı. Açığı besleyen kalemler arasında enerji başı çekiyor. Ekim sonunda 44 milyar doları aşan enerjideki net açık 39 milyar dolar. Üstelik bu fatura yıl sonuna kadar 50 milyar doları da devirecek.
Enerji içinde en büyük pay ise petrol ve doğalgazın. Aldığı gazın yüzde 51’i ile elektrik üreten Türkiye, doğalgaza bu yıl sonunda 15 milyar dolar ödemiş olacak. Şu ana kadar 11 milyar dolar faturanın ödendiği petrolde ise rakam 13 milyar doları bulacak.
Türkiye ekonomisinin yumuşak karnı cari açık, uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch’in Türkiye’nin görünümünü pozitiften durağana çekmesinin nedeni oldu. IMF’nin Türkiye’ye yönelik 2012 beklentilerini aşağıya çekmesindeki gerekçelerinden biri yine yabancı kaynakla finansa edilemeyen cari açıktı. Cari açığı besleyen en önemli kalemler hangileri? İhracatta şampiyonlar belli, peki ithalatın şampiyonları kimler? Bu yazı dizisinde amaç Türkiye’nin dış açığını besleyen kalemleri net olarak ortaya koymak. İşe enerjiden başlamak en doğrusu. Ekim ayı itibarıyla 90 milyar doları geçen dış ticaret açığının yaklaşık 38.7 milyar doları enerjiden geldi. Petrolü olmayan Türkiye bu alanda sonuna kadar dışa bağımlı iken, 1990’ların yanlış enerji politikaları nedeniyle elektrikte de aynı kısırdöngüye düştü!
YÜKSELEN KUR ALEYHİMİZE ÇALIŞTI
Türkiye’nin enerji faturası 2010 yılında 38.4 milyar dolar iken bu rakam yıl sonu itibarıyla şimdiden 50 milyar doları aşacak görünüyor. Faturada artan petrol fiyatlarının yanı sıra 2 liraya doğru çıkan dolar kurunun da etkisi oldukça büyük. Petrol ve kura endeksli gaz da bu artıştan çoktan payını almış durumda.
Türkiye’nin dış ticaretinin ithalat ayağını her daim sürükleyen enerji kalemi, yılın ilk 10 ayında 44 milyar dolara ulaştı. Buna karşılık yapılan 5.5 milyar dolarlık ihracatla, bu alanda verilen net dış ticaret açığı 38.7 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.
Enerji, 90 milyar dolarlık dış ticaret açığından aslan payını aldı. Geçtiğimiz yılın tamamında bu kalemde 38.4 milyar dolarlık ithalat yapıldığı ve petrol fiyatlarının bu yıl ortalama 112 dolardan seyrettiği dikkat alındığında, Türkiye’nin enerji kalemleri ithalatı faturasının yılsonunda 50 milyar dolara ulaşması kaçınılmaz görünüyor.
38.7 milyar dolarlık açığın ezici ağırlığını petrol ve doğalgazın oluşturduğunu söylemeye gerek yok. Türkiye, 2002’den bu yana petrol ithalatının parasal değerini açıklamıyor. Ancak, petrol ithalatı 10 ayda 15.3 milyon tona ulaştı. Büyümenin hızı da dikkate alındığında 2010’un 16.8 milyon tonluk rakamını geçememesi imkansız gözüküyor.
Bu yılın petrol fiyat ortalaması da dikkate alındığında, HT Ekonomi’nin hesaplamalarına göre şimdiden yaklaşık 11.5 milyar dolarlık bir fatura ödendi. Yılsonunda bunun 13 milyar dolara ulaşması öngörülüyor. Petrol ithalatı 2007 ve 2008’in sırasıyla 23.4 ile 21.8 milyon tonluk rakamlarına ulaşmayacak ama artan ham petrol fiyatı ve kur tabloyu olumuz etkileyecek.
YARISI PETROL VE GAZDAN
Doğalgazda da alım anlaşmaları gereği fiyatlar açıklanmıyor. Bu yıl için öngörülen 40 milyar metreküplük tüketimin yanı sıra ortalama 380 dolarlık fiyata göre ise faturanın yıl sonunda 15 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Yılsonunda oluşacak 50 milyar dolarlık enerji faturasının yarısı petrol ve doğalgaza gidecek. Türkiye petroldeki dışa bağımlılığını bütün arama faaliyetlerine rağmen yakın bir zamanda sona erdiremeyecek. Doğalgazda da Türkiye dışa bağımlı olmak zorunda ancak bu Türkiye‘nin 90’lardan itibaren yüklendiği bir yük oldu. Elektrik üretimi için yerli alternatif kaynaklar yerine doğalgaza yönelmek geri dönüşü olmadan Türkiye’nin enerji faturasını bir anda katladı. Enerji kaleminin ağırlığını oluşturmakla birlikte Türkiye doğalgaz ve petrol dışında da yüzlerce enerji kalemine giren malın ithalini yapıyor. Her türlü madeni yağ, kömür ve uçucu madde Türkiye’ye ithal ediliyor.
Türkiye bu yıl gaza 15 milyar dolar ödeyecek
Geçen yıl toplam doğalgaz tüketimi 37.4 milyar metreküp olarak gerçekleşti. Bu yıl rakamın 40 milyar metreküpe kadar çıkması bekleniyor. 2010 yılına bakıldığında alınan gazın yüzde 51'i elektrik, yüzde 32'si sanayi, yüzde 17'si konutlarda tüketildi.
Doğalgaz kontratlarında gizlilik anlaşması olduğu için Türkiye'ye gelen gazın fiyatı net olarak açıklanmıyor. Ancak 2010’da Türkiye'nin aldığı doğalgazın bin metreküpünün fiyatının 300 dolar civarında olduğu tahmin ediliyor. Bu da sadece 2010 yılında doğalgaza ödenen paranın 11 milyar dolar düzeyinde olduğunu gösteriyor. Bu yıl için Türkiye'nin gazın bin metreküpüne ortalama 380 dolar ödediği tahmin ediliyor. Bu da yıl sonu itibarıyla Türkiye’nin gaz faturasının 15 milyar doları bulacağı anlamına geliyor.