Tütünden Üreticiye Darbe

Türkiye'de tütün üreticileri her yıl zarar etmesi üzerine tütün ekimini bırakırken, bu yıl ekim yapan çiftçiler, kuraklık sebebiyle kaliteli ama ürün azlığından şikayetçi.

Tütün toplama işlemi ağustos ayında son günlerini yaşarken, tonlarca tütün kurutulmak üzere serildi. Tütün işleme fabrikalarının bulunduğu ve Türkiye'de önemli bir yere sahip olan Samsun'da da, yurt genelinde olduğu gibi tütün üreticisi giderek azalmaya başladı.

Dünya tütün üretimi içerisinde yüzde 2.5'lik payla altıncı sırada yer alan Türkiye, tütün dışsatımından her yıl 400- 500 milyon Amerikan doları gelir sağlarken, toplam tarımsal ürünler dışsatım geliri içerisinde yüzde 22.3'lük payla önemini korumakta. Şark tipi tütün üretiminde lider olan Türkiye, toplam şark tipi tütün üretimindeki payı ise yüzde 36 seviyelerinde.

2002 yılından bu yana 4733 sayılı tütün yasası ile yeni bir döneme giren Türk tütüncülüğü, yasa ile Tekel'in görevleri merkezi Ankara'da bulunan Tütün Kurumu'na devredilerek, yıllardır destekleme alımı ile gerçekleşen üretim sözleşmeli ve açık arttırmalı üretim yöntemleri uygulanmaya başlandı. Desteklemenin kalkmasıyla birlikte tütün üreticileri tütün tüccarlarına satım yapmaya başladı.

Gerileme dönemine giren tütün nedeniyle üreticiler Türkiye'nin tütün ihtiyacı olan yıllık 200-220 bin ton karşılanamaz duruma geldi. İhtiyaç fazlası 125 bin ton tütünü 1990-1994 yılları arasında yakmak zorunda kalan Türkiye'de üretimin daralması, tütün ticareti yapan şirketlerin ihracat taahhütlerini karşılayamaması ile sonuçlandı. İhracatçılar geçen yılki taahhütlerini, TEKEL'in yaklaşık 350 bin tonluk stoklarından karşıladı.

Geçmiş dönemlerde tütün fazlası olan Türkiye Son yıllarda ihracatın 500
milyon dolar seviyesinde durmasına rağmen ithalatın hızla arttığına dikkati çeken Oktay Çelik, 2006'da 253 milyon dolarlık tütün ithalatı yapıldığını kaydetti. Son yıllarda ihracat 500 milyon dolar seviyesinde dururken, tütün üretimindeki azalma talebi karşılayamayınca 2006'da 253 milyon dolarlık tütün ithalatı yapıldı.

Üretimi hızla gerileyen tütün, tütün üreticiye darbe vurdu. 2007 yılında kuraklık ile karşı karşıya kalan üreticiler, dönüm başına 500 ila 700'ü bulan masraflarını karşılayamama korkusuyla ürün topluyor. Olumsuzluklar tütüncünün peşini bırakmazken, 2000 yılında 583 bin olan tütün üreticisi sayısı yaklaşık 200 bine kadar düştü.

Tekeköy ilçesine bağlı Aşağıçinik beldesinde tütün üretimi yapan Ahmet Karakaş, 700 haneden şuan sadece 11 hanenin tütün üretimi yaptığını, sayının yok denecek kadar azaldığını söyledi. Devlet desteğinin çekilmesinin ardından tüccarlarla karşı karşıya kaldıklarını belirten Karakaş, "Tüccarların insafına kaldık. Bu yıl kuraklık oldu. Ürün az ama kaliteli. Tütün üretimi yapmayı daha düşünmüyoruz çünkü dönüm başı 500 ila 600 YTL'yi bulan masrafı dahi karşılayamıyoruz. Tütün alımlarında kilograma 10 YTL
ancak masraflarımızı kurtarır. Geçen yıllarda avans alırdık, tüccarlar onu dahi vermedi. Çok büyük sıkıntıdayız" dedi.

Kuraklık nedeniyle bu yılda darbe aldıklarını dile getiren Rükiye Kaya, "Emeklerimiz hep boşa gidiyor. Tütüncülük tamamen bitti. Bir kaç kişi ayakta kalmaya çalışıyor. Bu yılda kuraklık ortaya çıktı. Zor durumdayız" diye konuştu. Halil Türlü ise tütün üreticilerinin durumunun ortada olduğunu, devletin acil tütün konusunda çalışma yapması gerektiğini kaydetti.