Yeni kanunla ne değişecek?

 

Halka açılacak şirketler bakımından izahname ön plana çıkarılmış ve mutlaka SPK onayı şartı getirilmiş. Böylece kayda alma sisteminden izin sistemine dönülüyor. Halka arza ilişkin olarak 10. madde önem kazanıyor. İzahnamede yer alan yanlış, yanıltıcı ve eksik bilgilerden kaynaklanan zararlardan ihraççılar sorumlu olacaklar. 

 

Zararın söz konusu kişilerden tazmin edilememesi halinde; halka arz edenler, ihraca aracılık eden lider aracı kurum, varsa garantör ve ihraççının yönetim kurulu üyeleri kusurlarına ve durumun gereklerine göre zararlar kendilerine yükletilebildiği ölçüde sorumlu tutulacaklar.

 

Halka arza aracılık eden aracı kurumların müteselsil sorumluluğu taslakta vardı ama komisyonda çıkarılmış oldu. Ayrıca, bağımsız denetim, derecelendirme ve değerleme kuruluşları hazırladıkları raporlarda yer alan yanlış, yanıltıcı ve eksik bilgilerden sorumlu olacaklar.

 

 

Kamuyu aydınlatmaya ilişkin esaslar ağırlaştırılmış ve sorumluluklar artırılmıştır. Mali tabloların hazırlanması ve gerçekliğe uygunluğundan, ihraççı ile kusurlarına ve durumun gereklerine göre ihraççının yönetim kurulu üyeleri sorumlu olacaklar. 

 

Önemli nitelikte işlemlerde, özel durumların ortaya çıkmasında SPK’ya özel denetim isteme hakkı getirilmesi de önemli bir yenilik. Kanunun belki de önemli maddelerinden biri 32’nci madde. Kamuyu aydınlatma belgelerini imzalayanlar veya bu belgeler kendi adına imzalanan tüzel kişiler bu belgelerde yer alan yanlış, yanıltıcı veya eksik bilgilerden kaynaklanan zararlardan müteselsilen sorumludur. Ortak sayısı 500 olan şirketler halka açık sayılacak. Bu sayı önceden 250 idi. Daha önce tebliğlerle düzenlenen kurumsal yönetim ilkeleri kanun maddesi haline getirilmiş.

 

 

Bugüne kadar örtülü kazanç dağıtımı suç teşkil ediyordu. Yeni kanunla birlikte halka açık şirketlere yasak olarak da getirildi. Bu kazanç dağıtımının iadesi için hüküm bulunuyor. Aynı zamanda suç olma özelliği de korunmuş. Önemli nitelikte işlemlerin neler olabileceğini SPK belirleyecek. Aykırılıklarda para cezası ve iptal davası açma hakkı da verilmiş.

 

Daha önce bulunmayan bir yenilik önemli nitelikte işletmelerde ortaklara ayılma hakkı getirilmesi. Genel kurulda muhalefet edenlerin payları 30 günlük ortalamayla şirket tarafından satın alınacak. Tebliğle düzenlenen pay alım teklifi zorunluluğu da kanuna girmiş durumda. 5 yıl zarar eden şirketlerde yönetim hakkı veren imtiyazların ortadan kaldırılacak olması ilginç yeniliklerden birisi. 

 

 

Sermaye piyasası kurumlarının sayısı olabildiğince artırılmış. Bankalar ve aracı kurumlar aracı kuruluş olarak tanımlanırken şimdi yatırım kuruluşu olarak tanımlanıyor. Sermaye piyasası faaliyetleri de yatırım hizmet ve faaliyeti olarak değiştirilmiş. SPK’ya verilen yetki yatırım kuruluşları bakımından çok geniş.

 

SPK ikincil düzenlemede yatırım kuruluşlarından aracı kurumlara yönelik önemli değişiklik yapacaktır. Aracı kurumlar kategorileşecek ve büyük çoğunluğunun saklama yetkileri kaldırılacaktır. SPK kanunla birlikte aracı kurum kurulmasını serbest bırakma yetkisini de almış durumda. Aracı kurum ve bankalara yönelik en önemli değişiklik yeni kanunla birlikte banka ve aracı kurumların yatırım fonu kurma ve yönetme yetkilerinin kaldırılacak olmasıdır. Bundan böyle yatırım fonlarını sadece portföy yönetim şirketleri kuracak ve yönetebilecektir.

 

 

Kolektif yatırım kuruluşlarına kanunla portföy yönetim şirketleri ile saklama şirketleri eklenmiş. Bunlara ilişkin düzenlemeler SPK tarafından yapılacaktır. Diğer sermaye piyasası kurumları da tek tek sayılmış ve bunlara ilişkin usul ve esasların SPK tarafından belirleneceği hüküm altına alınmış Aracı Kuruluşlar Birliği, Türkiye Sermaye Piyasası Birliği olarak değiştirilmiş ve üyeliğine banka ve aracı kurumlar dışında portföy yönetim şirketleri de dahil edilmiştir.

 

Meslek örgütü olma özelliğini kaybettiği gibi SPK tarafından yeni üyelikler de birliğe katılabilecektir. Şu anda Yatırımcıları Koruma Fonu adını taşıyan fon, Yatırımcıları Tazmin Merkezi haline getiriliyor ve sadece hisse senedi batıklarını değil, yatırım kuruluşlarındaki tüm batıkları kapsam içine alıyor. 

 

 

Taslakta ağır tedbirler öngörülmüştü, hepsi kaldırıldı. Tedbirlerle ilgili bir yenilik, Kurul Başkanı’nın talepte bulunması ve sulh ceza hâkiminin kararı üzerine gerekli yerlerde kolluk yardımı ile arama yapılabilecek olunması. Kanuna aykırı ihraçlarda SPK yetkisi devam ediyor. Ancak belki de kanunun en önemli maddesi olan 92. maddedeki tedbir çok önemli. 

 

Halka açık şirketlerde sermayenin veya mal varlığının azalmasına veya kaybına yol açtığının SPK’ca tespit edilmesi halinde, aykırılıkların giderilmesi istenecek, gerekirse iptal davası açılacak, yöneticilerinin imza yetkileri kaldırılacak ve yönetim kurulu görevlerinden alınabilecektir. 

 

 

SPK’ya benzer yetki sermaye piyasası kurumları için de verilmiş durumda. İnsider trading ve manipülasyonlarda bazı tedbirler devreye girecek. Takas sisteminin değiştirilmesi, yasak getirilmesi, kredi kullanımı yasağı, işlem veya pozisyon limiti getirilmesi gibi tedbirler devreye sokulacak. İdari para cezaları artırılacak. 20 bin -250 bin TL arasında olacak. 

 

En sıkıntılı madde olan 104. maddede makul bir ekonomik veya finansal gerekçeyle açıklanamayan, borsa ve teşkilatlanmış diğer piyasaların güven, açıklık ve istikrar içinde çalışmasını bozacak nitelikteki eylem ve işlemler 20 bin-500 bin TL arasında cezaya çarptırılacak.Cezalar yine 2-5 yıl arasında olacak. Manipülasyon suçunda etkin pişmanlık hükmü var ama 500 bin TL ödenirse dava açılmıyor.

 

 

Gazetecilere yönelik hüküm de iyice ağırlaştırılmış durumda. Sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını, değerlerini veya yatırımcıların kararlarını etkilemek amacıyla yalan, yanlış veya yanıltıcı bilgi veren, söylenti çıkaran, haber veren, yorum yapan veya rapor hazırlayan ya da bunları yayanlar iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılırlar. Emniyeti suiistimal ve örtülü kazanç suçlarında ceza artıyor ve 3-7 yıl oluyor