Tapuda yeni dönem dün başladı. Artık taşınmaz alım satım işlemleri tapu müdürlüklerinin yanı sıra noterlerde de yapılabilecek. Tapu işlemi için; tapu dairesi tercih edilirse, yalnızca alım satım bedelinin %4 ‘ü kadar tapu harcı ödenecekken, aynı işlem noterde gerçekleştirilirse tapu harcına ek olarak noter ücreti de ödenmesi gerekecek. Noterlik ücreti, taşınmazın değerine göre 500 liradan az ve 4 bin liradan fazla olamayacak. Bu miktarlar, her yıl yeniden değerleme oranına göre düzenlenecek.
Peki noterlere verilecek hizmet bedeli ne kadar yasal? Vatandaş zaten tapu işlemlerine yahut tapu hizmeti karşılığı harç ödemiyor mu? Ayıca noter ücreti alınması ne kadar doğru? Yeni düzenlemeye bir de bu açıdan bakalım.
Türk Vergi Hukukunda Harçlar, belli kamu kurumlarınca yerine getirilen belli ve somut bazı hizmetlerden yararlananlardan bu hizmetler karşılığında alınmaktadır.
Harçların vergilerden ayrıldığı nokta, harçların tapulama, yargı, pasaport gibi belli ve somut kamu hizmetlerinin karşılığı olarak ödenmesidir. Harçta bir kamu hizmetinden yararlanma biçiminde somut bir karşılık olmasıdır. Nitekim, 1964 yılında yürürlüğe giren Harçlar kanununun gerekçesinde de harçların hizmet karşılığı alındığı açıkça belirtilmiş. Kanun gerekçesinden çarpıcı bir alıntı yapalım;
“Harçların mahiyeti: Harçlar, teorik bakımdan vergi karakteri taşımayan, diğer bir deyimle, vergi dışı kalan bir kamu alacağı kategorisi teşkil ederler. Teoriye göre harcı doğuran olay, yapılan bir kamu hizmetidir."
Gerek literatür, gerekse harçlar kanunu gerekçesinden anlaşıldığı üzere harçlar hizmet karşılığı Devletçe alınıyor. Bu hizmeti bedel karşılığı ki bu bedelin adı taşınmaz satışlarında tapu harcı alan Devlet, bu hizmeti noterler yardımıyla vermesi ve vatandaşın üzerine noterlik ücreti külfetini yüklemesi ne kadar doğru ve yasal?
Elbette, tapu dairesinde yaşanan yoğunluk, bekleme sürelerinin uzunluğu gibi nedenlerden ötürü noterlerce yapılacak işlemlerin hem idarenin yükünü azaltacak hem de vatandaş için kolaylık olacağı açık. Bizim düşüncemiz ve itirazımız noterlik hizmet bedelinin tapu harcı olarak Devlete zaten ödendiği!!!
Vatandaştan ayrıca noterlik hizmet bedeli veya başkaca bir bedelin alınmasının, tapu harcından başkaca bir ödeme talep edilmesinin yasallığının tartışmalı olduğudur. Düzenlemenin, noter hizmet bedeline ilişkin kısmana idare aleyhine açılacak bir davanın kazanılabileceği düşüncesindeyiz.
Bizce, noterlik hizmet bedelleri, Devlet tarafından karşılanmalı, ayrıca vatandaşa yük getirilmemesi. Madem tapu işlemleri için vatandaştan %4 gibi gayet yüksek bir bedel alınıyor, noter ücretleri de bu bedelden karşılanabilir; karşılanmalı. Bu şekilde bir uygulamanın hem harçlar kanununun ruhuna uygun olacağı, hem de daha adil olacağı kanaatindeyiz. Düzenlemenin sonuçlarını hep birlikte göreceğiz.