Türkiye'nin genç nüfus artışının desteklenmesi amacıyla çalışmasa da doğum yapan anneye doğum yardımı verilmesine, doğum yapan kadınların çalışma saatlerini azaltmasına, işverenlerin istihdamda geçici iş ilişkisi kurmasına, özel istihdam bürolarının genç ve kadın istihdamında rol üstlenmesini öngören "Aile Paketi" tasarısı TBMM Başkanlığı'na sunuldu.
Tasarıya göre, özel istihdam bürosu aracılık ve geçici işçi sağlama faaliyeti karşılığı olarak işverenden hizmet bedeli alma hakkına sahip olacak. İş arayanlardan ve geçici iş ilişkisi ile çalıştırılan işçilerden her ne isim altında olursa olsun menfaat sağlanamayacak ve hizmet bedeli alınamayacak. Ancak yönetmelikle istisna tutulan meslekler ve pozisyonlar için hizmet bedeli alınmasına izin verilebilecek.
Geçici iş ilişkisinde işveren özel istihdam bürosu olacak. Özel istihdam bürosu iş sözleşmesinde yer alan ücretten az olmamak kaydıyla özel istihdam bürosu işçisine geçici işçi çalıştıran işverenin aynı kıdeme haiz emsal işçisinin aldığı ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki istihkakı geçici çalıştığı dönemle sınırlı olarak ödemek zorunda olacak.
Özel istihdam bürosu işçisine ilişkin Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile İşsizlik Sigortası Kanunu'ndan doğan yükümlülükler özel istihdam bürosu tarafından yerine getirilecek.
Özel istihdam bürosu işgücü piyasasının izlenmesi için gerekli olan iş arayanlar, açık işler, işe yerleştirmeler ve geçici işçi sağlama sözleşmeleri ile ilgili istatistikleri elektronik ortamda Kuruma bildirecek. Uygulamanın takibi için gerekli olan diğer bilgi ve belgeleri talebi üzerine Kuruma vermekle yükümlü olacak.
Özel istihdam bürosu, iş ve işçi bulmaya aracılık için derlediği verileri bu amaçlar dışında kullanamayacak.
Özel istihdam bürolarının yönetmelikte öngörülenler dışında iş arayanlarla bedel alınması konusunda anlaşma yapmaları veya onlardan herhangi bir şekilde menfaat sağlamaları halinde özel istihdam büroları ile işverenler arasında yapılmış anlaşmalar, işçinin sigortasız çalışması, sendikaya üye olması veya olmaması ya da asgari ücretin altında ücret ödenmesi şartlarını taşıyan anlaşmalar ve bir işverenin veya bir iş arayanın, işe yerleştirme faaliyeti için diğer özel istihdam bürolarından veya Kurumdan hizmet almalarını engelleyen anlaşmalar geçersiz olacak.
İDARİ PARA CEZALARI
Türkiye İş Kurumu Kanunu'nun "idari para cezaları" başlıklı 20. maddesi değiştirildi.
Değişiklik çerçevesinde verilecek idari para cezaları şöyle:
"- Kurumdan izin almadan iş ve işçi bulmaya aracılık yapan gerçek veya tüzel kişilere 15 bin lira, fiilin her bir tekrarında 30 bin lira,
- Kurumdan izin almamasına veya yetkisi iptal edilmesine rağmen geçici işçi sağlama sözleşmesi düzenleyen gerçek veya tüzel kişiler ile geçici işçi çalıştıran işverene ayrı ayrı 20 bin lira, fiilin her bir tekrarında 40 bin lira,
-İş arayanlardan ücret alan veya menfaat sağlayan gerçek veya tüzel kişilere 15 bin lira,
-Kurumdan izin almadan faaliyet gösteren kişiler ile Kurumdan izin almadan yurt dışına işçi götürmek isteyen firmalara ait reklam veya iş ve işçi bulma ilanını radyo, televizyon, video, internet, kablolu yayın veya elektronik bilgi iletişim araçları ve benzeri yayın araçları ile yayınlayan gerçek ve tüzel kişilere 8 bin lira,
-Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun gereği çalışma izni almayanlar için aracılık faaliyetinde bulunan veya geçici iş ilişkisi düzenleyen gerçek ve tüzel kişiler ile geçici işçi çalıştıran işverene ayrı ayrı 50 bin lira,
-İş arayanlardan ücret veya menfaat sağlanması hariç Türkiye İş Kurumu Kanunu'nun ilgili maddesinde yer alan yükümlülüklere aykırı davranan özel istihdam bürosu ve geçici işçi çalıştıran işverene ayrı ayrı 5 bin lira,
-Kuruma onaylatılmayan her bir yurt dışı hizmet akdi için işverenlere ve özel istihdam bürolarına 500 lira,
-Kurum tarafından istenilen bilgi ve belgeler ile işgücü piyasasının izlenmesi için gerekli olan istatistiksel bilgileri talebin tebliği tarihinden itibaren Kurumca belirlenen süre dahilinde ibraz etmeyenlere 3 bin lira,
EK TEMİNATI VERMEYEN ÖZEL İSTİHDAM BİROLARINA BİN LİRA
Kurum tarafından bu Kanun ve diğer kanunlara göre verilen idari para cezaları, İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre tahsil edilecek ve bütçesine gelir kaydedilecek. İdari para cezalarına kanuni ödeme tarihinden itibaren kanuni faiz uygulanacak.
Özel istihdam büroları hakkında Türkiye İş Kurumu Kanunu'nda hüküm bulunmayan hallerde İş Kanunu ile Türk Borçlar Kanunu hükümleri uygulanacak.
Türkiye İş Kurumu Kanunu'nun "yönetmelik" başlıklı maddesinde yer alan "özel istihdam bürolarının seçimi, izin verilmesi ile büroların çalışma ve denetim usul ve esasları" ifadesi, "özel istihdam bürolarının çalışma usul ve esasları ile diğer hususlar" şeklinde değiştirildi.
Türkiye İş Kurumu Kanunu'nun "özel istihdam bürolarının kurulması, seçme, izin verme, yenileme ve denetim" başlıklı maddesinde yapılan değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce izin alan özel istihdam büroları faaliyetlerine devam edecek. Geçici iş ilişkisi yetkisi için yapılacak taleplerde ilk izin tarihleri dikkate alınacak.
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce Kurum tarafından verilmiş idari para cezaları geçici iş ilişkisi kurma yetkisinin uygulanmasında dikkate alınmayacak.
Belediye Kanunu'nun "belediyenin görev ve sorumlulukları" başlıklı maddesinde değişiklik yapıldı. Buna göre, büyükşehir belediyeleri ile nüfusu 100 binin üzerindeki belediyeler, "kadınlar ve çocukları için konukevleri, çocuklar için kreş ve gündüz bakımevleri açacak.
FİİLİ HİZMET SÜRELERİ İLE PRİM ÖDEME GÜN SAYILARI
Kamu idarelerinde sigortalı sayılanlardan, doğum veya evlatlık edinmeye bağlı olarak ilgili mevzuatına göre yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanarak aylıkları yarım ödenenlerin fiili hizmet süreleri ile prim ödeme gün sayıları, peşin ödenen aylığının ilgili olduğu dönem için tam olarak, izleyen aybaşından itibaren ise yarım olarak hesaplanacak. Peşin aylığın ilişkili olduğu ayın yarım zamanlı olarak çalışılan günlere ilişkin sigorta primi veya emekli keseneği, sigortalı ve işveren paylarının yarısı, genel sağlık sigortası primi hariç kurumunca ilgili sigortalıya borç çıkarılacak. Yarım zamanlı olarak çalışılmaya başlanan günü izleyen aybaşından itibaren ise normal zamanlı çalışılması halinde ödenmesi gereken sigorta primine esas aylık kazanç ya da emekli keseneğine esas aylık tutarının yarısı üzerinden sigorta primi veya emekli keseneği ödenecek. Ancak, bunların genel sağlık sigortası primi, sigortalı ve işveren yükümlülüğünde herhangi bir değişiklik yapılmaksızın sigorta primine esas aylık kazanç ya da emekli keseneğine esas aylık tutarının tamamı üzerinden ödenecek.
Bu kapsamdaki sigortalılardan aylıklarını peşin olarak almayanlar, yarım zamanlı olarak çalışmaya başladıkları gün ile aybaşına kadar olan dönem açısından bu haklardan yararlandırılacak. Bu maddenin primlerin ve prim ödeme gün sayılarının yarım olarak uygulanacağına dair hükümleri yarım zamanlı çalışanlardan ilave prim ödeyenler hakkında da uygulanacak.
Yine bu sigortalılardan ilgili mevzuatına göre yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanarak yarım aylık alarak çalışanların eksik çalışılan süreleri, kendilerinin ya da hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları halinde Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa kamu idarelerinde sigortalı olarak çalışanların Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun "sigortalıların borçlanabileceği süreler" başlıklı maddesinde belirtilen esaslara, haklarında mülga hükümleri de dahil Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu hükümleri uygulananların ise müracaat ettikleri tarihteki emekli keseneğine esas aylık tutarına ilişkin tüm unsurlar üzerinden güncel katsayılar ile kesenek ve karşılık oranlarına göre hesaplanan borcu kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren bir ay içinde ödemeleri şartıyla hizmet sürelerine eklenecek.
Türk Silahlı Kuvvetleri'nde subay, yedek subay, astsubay, uzman jandarma, uzman erbaşlar ve sözleşmeli erbaş ve erler, emniyet ve polis mesleğinde asaleti onaylanmış olmak şartıyla adaylıkta geçirilen polis memuru, başpolis memuru ve kıdemli başpolis memuru, komiser yardımcısı, komiser, baş komiser, emniyet amiri, emniyet müdürleri ile bu ve daha yukarı maaş ve derecelerdeki emniyet mensupları, Milli İstihbarat Teşkilatı mensupları, subay (yedek subay dahil), astsubay, uzman jandarma, uzman erbaş ve sözleşmeli erbaş ve erlerden yarım zamanlı olarak çalışılan sürelere ilişkin fiili hizmet süresi zammı ve itibari hizmet süresi yarısı kadar uygulanacak.
Emeklilikte ek gösterge ile makam ve görev tazminatına hak kazanılmasında aranan süreler açısından bu şekilde çalışılan dönemdeki hizmet süreleri yarım olarak dikkate alınacak.
DOĞUM YARDIMI
Türk vatandaşlarına, doğan birinci çocuğu için 300 lira, ikinci çocuğu için 400 lira, üçüncü ve sonraki çocukları için 600 lira doğum yardımı yapılacak. Bu yardım Türk vatandaşı olan anne veya babaya, her ikisi de Türk vatandaşı ise anneye yapılacak.
Doğum yardımı, Bakanlıkça belirlenen zorunlu hallerde babaya ödenebilecek. Doğum yardımı ödenmesinde Kimlik Paylaşımı Sisteminde yer alan nüfus kayıtları esas alınacak. Bu kapsamda yapılan ödemeler, Bakanlık bütçesine bu amaçla konulan ödenekten karşılanacak.
Kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilen işçilerden, kapsamında bulundukları bireysel iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre işçinin kendisi veya eşinin doğum yapması nedeniyle işçiye bir ödeme yapılması kararlaştırılmış olanlara, kararlaştırılan tutarın bu madde uyarınca yapılacak ödeme tutarından daha az olması halinde sadece aradaki fark ödenecek. Kararlaştırılan tutarın bu maddeye göre yapılacak ödeme tutarından daha fazla olması halinde ise bu maddeye göre ödeme yapılmayacak.
Kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilen personele, doğum yardımı ödeneği veya başka bir ad altında aynı amaçla ilgili mevzuatta öngörülen ödemeler yapılmayacak.
Türk Vatandaşlığı Kanunu'nun "çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybeden kişilere tanınan haklar" başlıklı maddesi kapsamına girenler bu madde hükümlerinden aynen yararlandırılacak.
Doğum yardımı, hiçbir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ödenecek ve haczedilemeyecek.
Doğum yardımından yararlananların gerçek dışı beyanda bulunmaları nedeniyle yersiz ödemeye sebebiyet verilmesi halinde, bu ödemelerin, bir ay içinde ödemenin yapıldığı tarihten tahsil edildiği tarihe kadar geçen süreye Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun ilgili maddesindeki gecikme zammı oranında hesaplanacak faiz ile birlikte iade edilmesi, haksız yararlanana ödeme yapan kurum tarafından bir yazı ile bildirilecek.
Bu süre içerisinde ödeme yapılmaması halinde bu alacakların ilgili vergi dairesine bildirilmesi üzerine takip ve tahsil edilecek.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı izniyle açılan kreş ve gündüz bakımevlerinin 5 dönemlik gelir vergisi istisnası, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren ilk kez faaliyete geçecek kurumlar için uygulanacak.