Bursa’nın düşman işgalinden kurtuluşunun 102’nci yıl dönümü kutlanıyor.
İnternet kullanıcıları, Bursa'nın kurtuluşuna dair çeşitli araştırmalarda bulunuyor. İşte bilgiler...
Bursa'nın kurtuluşu ile ilgili bilgi
Bursa'nın işgali, Osmanlı İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'ndan mağlubiyetle ayrılmasının ardından, İngiliz kontrolündeki Yunan askerlerinin 8 Temmuz 1920'de kente girmesiyle başlamış ve 11 Eylül 1922'de Türk ordusunun şehre girişiyle sona ermiştir.
Yunanistan, Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan Mondros Mütarekesi çerçevesinde, müttefik kuvvetlerinin güvenliğini sağlama bahanesiyle 15 Mayıs 1919'da İzmir'i işgal etmiş, sonrasında doğu ve kuzey yönlerine doğru ilerlemeye başlamıştır. Bu sırada, Britanya İşgal Kuvvetleri Komutanı General Sir George Milne, Yunanlar ile Türkler arasındaki çatışmaları önlemek amacıyla Anadolu’nun batısında Milne Hattı'nı oluşturmuştur. Ancak Yunan ordusu, 22 Haziran 1920'de bu hattı aşarak ilerlemeye devam etmiştir.
Bursa'daki 56. Tümen'in komutanı Albay Bekir Sami Bey, 24 Haziran 1920'de Eskişehir'deki 20. Kolordu Komutanlığı'na atanmış, ancak Yunan ordusunun ilerleyişi nedeniyle Bursa’da kalarak şehrin savunmasını üstlenmiştir. Yunan kuvvetleri, 30 Haziran 1920'de Balıkesir’i işgal ettikten sonra Bursa'ya yönelmiştir.
Bursa'nın işgali
25 Haziran 1920'de İngiliz kuvvetleri Mudanya’ya, 30 Haziran’da ise Gemlik’e çıkarma yaparak Yunanlara desteklerini göstermiştir. 2 Temmuz’da Kirmasti ve Karacabey’in Yunan kuvvetlerince işgal edilmesinden sonra, Bursa’daki 56. Tümen’in yeni komutanı Yarbay Nazmi Bey göreve başlamıştır. Bekir Sami Bey ise şehrin savunması için Bursa’da kalmaya devam etmiştir.
Ancak 56. Tümen’in, Yunan ordusuna karşı direnemeyeceği bilinse de, şehri savaşmadan terk etmenin halk üzerinde olumsuz bir etki bırakacağı düşünülmüştür. Mustafa Kemal Paşa ve Albay İsmet Bey, Bekir Sami Bey'e şehri terk ederken zamanlamayı iyi hesaplaması gerektiğini tavsiye etmiştir.
Şehir savunmasında tüm çabalara rağmen Türk birlikleri planlı bir şekilde geri çekilememiş, hilafetçi propagandalar nedeniyle askerler ve halk arasında kargaşa yaşanmış, pek çok asker savaşmadan dağılarak cepheyi terk etmiştir. Bu olaylar sonucunda, Bursa 8 Temmuz 1920'de Yunan işgaline girmiştir. İşgal süresince Yunan kuvvetleri sivillere karşı saldırılarda bulunmuş, halkın mallarına el koymuş ve Kuva-yı Milliye’yi destekleyen yerel önderleri tutuklamıştır.
Tepkiler
Bursa'nın işgal haberi TBMM'ye ulaşınca büyük tepki doğmuştur. Bursa milletvekili Muhittin Baha Pars Bey, mecliste işgalin detaylarını anlatmış, meclis üyeleri arasında sert tartışmalar yaşanmıştır. Mustafa Kemal Paşa, işgalin milli mücadele ruhunu sarsmayacağını belirterek morallerin yüksek tutulmasını istemiştir. 10 Temmuz’da meclis oturumuna 20 dakika ara verilmiş ve kürsü siyah örtüyle kaplanmıştır.
Bursa’nın işgaline karşı halk protesto yürüyüşleri düzenlemiş, mecliste Albay Bekir Sami Bey’in şehri Yunanlara teslim ettiği iddiaları üzerine tartışmalar çıkmıştır. Bekir Sami Bey, baskılar sonucunda 14 Temmuz’da görevden alınmıştır. Ayrıca, Yunan komutan Sofokles Venizelos’un Osman Gazi’nin türbesi önünde çektirdiği fotoğraf halk arasında büyük tepki uyandırmıştır.
Bursa'nın kurtuluşu
30 Ağustos 1922'deki Başkomutanlık Meydan Muharebesi'nde Yunan ordusunun büyük bir kısmı imha edilmiş ve Mustafa Kemal Paşa’nın "Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz’dir!" emriyle Türk ordusu taarruza geçmiştir. 9 Eylül 1922'de İzmir kurtarılmış, 10 Eylül sabahı ise Türk birlikleri Bursa’ya doğru yürüyüşe başlamıştır. 11 Eylül sabahı Türk ordusu, Yunan kuvvetlerinin çekilmesiyle birlikte Bursa’ya girerek şehri işgalden kurtarmıştır.