1937 yılında Trabzon'a gelen Mustafa Kemal Atatürk Dersim isyanını bastırılması planlarını ,Trabzon'da ki tarihi Atatürk Köşkünde takip etti . Ulu Önder, isyanın bastırılma harekatını da ,aynı yerde bulunan çalışma ofisinden yönetti.
Dersim İsyanı, dönemin Başbakanı İsmet İnönü tarafından Trabzon'da bulunan Atatürk köşkünde dinlenmekte olan Cumhurbaşkanı Atatürk'e haber verildi. Ulu Önder Atatürk, Dersim isyanının bastırılması için tüm planlamayı Trabzon'dan yönetti.
Atatürk hem Türkiye haritası, hem de bölge haritası üzerinde Dersim isyanının bastırılması ile gili stratejik noktaları burada belirledi. İki harita da bu gün Trabzon'da bulunan tarihi Atatürk köşkünde ziyaretçilerin görüşüne açıktır.
DERSİM DE İSYAN NASIL OLDU
Dersim isyanı çeşitli kaynaklarda şu şekilde yer almaktadır.
Hükümet, 1935 yılında Tunceli ve çevresinin gelişmesi ve daha uygar bir hale getirilmesi için bir yasa çıkardı ve yürürlüğe koydu. TBMM'de çıkan yasanın uygulanmaya başlanması ve Hatay'ın bağımsızlığının kabul edilmesiyle birlikte Tunceli'de isyan başladı.
'Ayaklanma, Ocakzade (Ehlibeyt soyu) kökenli ve Şeyh Hasan aşiretine mensup olan Abasan aşireti reisi Seyit Rıza önderliğinde, asker ve vergi vermek istemeyen diğer aşiretlerce de desteklenen 6000 kişiye lakın bir grup tarafından 20 Mart 1937 gecesi başlatıldı
İsyancıların Harçik köprüsünü yıkması , köprüyle Kahnut Bucağı arasındaki telefon hattının kesmesi ve bölgede bulunan askeri birliğe bu gurubun düzenlediği saldırı sunucu ,kışladaki askerlerin öldürülmesi ile başladı.
Ayaklanmayı Kureyşan aşireti başlattı ve özellikle Demenan, Haydaran ve Yusufan aşiretlerinin bu aşirete destek vermesiyle büyüdü.
General Abdullah Alpdoğan'ın isyanı bastırmak için düzenlediği ilk harekât ,büyük bir başarısızlıkla sonuçlandı.
Aşiretler bunun verdiği moralle tamamen silahlandı.
General Abdullah Alpdoğan isyanı bastırmak için bu kez 20.000 asker ile bölgeye gitti ancak yüksek dağları aşamayınca bu kez hava saldırısına karar verdi.
Hava saldırıları, sonucu İsyancıların saklandıkları Laş mevkii yerle bir edildi.
Bunun üzerine Seyit Rıza, bölge halkına zarar gelmesin diye Haydaran, Kureyşan, Demenan, Yusufan, Kırgan aşiretleri reisleri ile birlikte teslim oldu .
Dersim ayaklanması adı verilen harekat 13 Eylül 1937'de sona erdi.
İsyancıların Yargılanması 15 Kasım 1937'de sona erdi. Ayaklanmanın lideri olan Seyit Rıza ile birlikte 6 kişi idam edildi. İsyancıların bir kısmı değişik hapis cezalarına çarptırıldı.
1938'de Kureyşan aşireti intikam için diğer aşiretleri bir kez daha silahlanmaya davet etti ve ikinci isyan başladı.
İkinci isyan ise Eylül 1938'de de tamamen bastırıldı.
Haber : Gizem Topcu / haber61.net
Haber foto: Okan Şirin / haber61.net