Demokratikleşme Paketi’nde jandarma ve polis kaynaklı işkenceyi önlemek amaçlı bir düzenlemenin de yer alacağı anlaşıldı.
“Bağımsız Kolluk Gözetim Komisyonu” adlı bir birim kurulacak. Bu, Avrupa Birliği’nin de istediği bir düzenlemeydi. Diğer yandan polise savcı izni olmadan gözaltı yetkisi vermeyi amaçlayan çalışma ile polis devletine yelken açılması şaşkınlık yarattı. Düzenleme yasalaşırsa tümüyle savcı denetiminde Adli Kolluk kurulmayacak, tam tersine Kolluk Adaleti dönemine geçilecek. Polis, Gezi vb. kitlesel protestolar nedeniyle savcı izni olmadan daha kitlesel gözaltılar yapabileceği gibi, göstericilere verilen cezalar artırılacak, tutuksuz yargılama da nerdeyse istisna haline gelecek.
Hükümetin Gezi sendromu nedeniyle gündemine aldığı yeni çalışma, barış sürecinde demokratikleşme hedefinden çok, polis devletini güçlendirecek ayrıntılar içeriyor.
Gezi eylemlerinin sonbaharda da sürmesini engellemek amacıyla Başbakan Erdoğan’ın talimatıyla İçişleri Bakanlığı bünyesinde başlatıldığı belirtilen çalışmaya göre, polis adliyenin kontrolüne alınmak bir yana, ondan daha bağımsız, tartışmalı yetkilerle donatılacak.
BİR ADIM İLERİ
Zamanlaması ve kapsamı tartışılan yeni pakette İşkenceye önlem amacıyla “Bağımsız Kolluk Gözetim Komisyonu” kurulmasına ilişkin düzenlemenin de yer alacağı bilgisi kısa süre önce Adalet Bakanı Sadullah Ergin’in açıklamalarında da yer almıştı. Ancak, paketteki ileri adımlardan biri olarak gösterilen bu düzenleme kendi içinde önemli sorunları taşıyor. Önceki yıl “Kolluk Gözetim Komisyonu Kurulması Hakkında Kanun Tasarısı” Meclise sunulmuştu. Ancak, tasarı kolluğa sivil denetim hedefinde ciddi boşluklar içerdiği için ciddi tartışmalara da yol açmıştı. Çünkü, tasarıda, kolluk kuvvetlerini denetleyecek komisyon başkanlığını İçişleri Bakanlığı Müsteşarı’nın yapması ve üyelerinin de büyük oranda bürokratlardan oluşması öngörülmüştü. Kadük olan tasarıda, komisyondaki sivil üyelerin belirlenmesi işinde de hükümet yetkili kılınmıştı. Tasarı, hak ihlallerinde kolluk için yeni ve etkili soruşturma ve ceza da öngörmüyordu.
İKİ ADIM GERİ
Kolluğa bağımsız-sivil denetim hedefinde ciddi eksikleri bulunan bu düzenlemenin yeni pakette bu haliyle yer alması tartışmaların sürmesine yol açacak. Demokrasi paketi böyle çıkarsa, hedeflenen amaç gerçekleşmemiş ve önceki benzer paketlerdeki gibi sadece reform yapılmış gibi olacak. Daha önemlisi, kolluğa bağımsız denetim komisyonu kurulması, yine de ileri adım olarak görülse bile demokratikleşme hedefinde geri adım sayılacak gelişmeler de dikkat çekti.
KOLLUK ADALETİ VAR
Pakette AB’nin de ısrarcı olduğu “Kolluk Denetimi” talebi karşılanmadığı gibi, “demokratikleşme yerine polis devleti” tartışmasını başlatan vahim bir adım gündeme geldi. Demokratikleşme için savcının adli kolluk üzerinde tam denetimi yerine, kolluğu savcı denetiminden kaçırma girişimi deşifre oldu.
» İZİNSİZ GÖZALTI: Mevcut durumda suçüstü hâli dışında, savcının bilgisi dışında gözaltına alma-yakalama yetkisi bulunmayan polise, 24 veya 48 saat süreyle savcı izni olmadan gözaltı yetkisi tanınacak.
» POLİSE DOKUNAN YANACAK: Kamu görevlilerinepolise/ jandarmaya- direnmegörevini yapmasını engellemeye çalışma, kamu malına zarar verme ve güvenlik görevlilerine taş-şişe vb. cisimler atılmasıyla ilgili suçlara verilen cezalar artırılacak.
» HERKES TUTUKLU: Aynı şekilde, büyük protestolarda hemen tüm göstericiler hakkındaki davalarda işletilen bu suçlarla ilgili verilecek cezaların adli kontrol kapsamı dışında tutulması yoluna da gidileceği öne sürüldü.
» ÖLÇÜSÜZ GÖZALTI: Hükümetin yeni yasama yılında meclise getireceği konuşulan düzenleme bu içerikte yasalaşırsa, bu soruşturmalarda adli kontrol şartıyla tutuksuz yargılanmak da neredeyse olanaksız hale gelecek.