Türk Doktorların Zor Seçimi

Doktorların hem kamu hem özel tıp kuruluşlarında çalışmasını engelleyen yasa tasarısı “Doktorlar, gelir endişesiyle üniversite hastanelerini terk eder mi?” tartışması yarattı.Eleştirilerde, tıp fakültelerinin görevinin sadece hizmet olmadığına dikkat çekiliyor; özellikle nitelikli hekim yetiştirme ve araştırma sürecinin zarar görmesinden endişe ediliyor

Doktorların kamu hastanelerinde full - time (tam gün) çalışmasını ön görüp muayenehane hekimliğini ortadan kaldıracak “Tam Gün Yasa Tasarısı”na hekimlerin büyük bir kısmı karşı çıkıyor.

Tam Gün Yasa Tasarısı'na, üniversite ve eğitim hastanelerini büyük bir sıkıntıya sokacağı, hastaların hekim seçme hakkını ortadan kaldıracağı, hasta kuyruklarını artıracağı gibi gerekçelerle karşı çıkılıyor. Devlet hastanelerinin bir bölümünde ise bakanlık kararıyla tam gün çalışma uygulaması sürüyor.

Tam Gün Yasa Tasarısı'yla ilgili merak edilen 20 soru ve cevabı şöyle:

1- Tam Gün Yasa Tasarısı'nın kapsamı nedir?
Hekimlerin çalışma koşullarına ve düzenine ilişkin yeni düzenleme getiriyor. Tasarının en önemli iki maddesi, üniversitede yarı zamanlı çalışanların serbest meslek icrasının yasaklanması ve muayenehane sahibinin başka bir sağlık kuruluşunda çalışmasının engellenmesi. Kamu ve üniversite hastanelerindeki hekimlerin muayenehane açması ya da özel sektörde çalışması engelleniyor. Bunun dışında çalışma saatlerinde de değişiklik söz konusu.

2- Yasa tasarısı neyi amaçlıyor?
Yasanın, vatandaşın, nitelikli sağlık hizmetine daha kolay ulaşması amacıyla düzenlendiği belirtiliyor. Yasa, hekimleri üç ayrı yerde çalışabilir, diye bölüyor. Bunlar, kamu kurumları, SGK'yla anlaşmalı özel kurumlar ve anlaşmalı olmayan özel kuruluşlar. Hekimlere birden fazla kamu kuruluşunda çalışma imkânı da getiriliyor. (İhtiyaç duyulduğu durumlarda üniversite hastanesinde çalışan bir hekim, eğitim ya da vakıf hastanesinde çalışabilecek. Ayrıca isteyen hekim, bu sayede gelirini artırabilecek.)

3- Yasa tasarısına göre çalışma saatleri nasıl değişecek?
Çalışma süresinin haftalık 45 saatten 40 saate düşürülmesi hedefleniyor. Günlük çalışma süresi 8 saat olarak planlanıyor. Ancak gelirini artırmak isteyen hekimlere mesai dışı çalışarak daha fazla kazanabilme seçeneği sunuluyor.

4- Yasa tasarısının yol açacağı sorunlar neler?
Kamu ve üniversite hastanelerinde çalışan pek çok doktorun ve öğretim görevlisinin kopacağı tahmin ediliyor. Buralarda çalışan hekimlerin ayrılması durumunda hasta sağlığı açısından sorunlar ortaya çıkacak. Ayrıca hastaların hekim seçme hakkını ortadan kaldıracağı da düşünülüyor.

5- Tıp fakülteleri yasadan nasıl etkilenecek?
Tıp fakültelerinin özel olarak etkileneceği savunuluyor. Yasa tasarısı tamamen hizmet üzerine kurgulanıyor. Oysa tıp fakültelerinin tek önceliği hizmet değil. Tıp fakültelerinin görevinin sadece hizmet olarak düşünülmesi halinde Türkiye'de sağlık ortamına, tıp ortamına ve nitelikli hekim yetiştirme sürecine önemli bir zarar verileceği tahmin ediliyor. Üniversitelerde öğretim görevlilerinin bu sürece sokulması, eğitim araştırma gibi konularda çeşitli sıkıntılara yol açacak. Eğitim ve araştırma ikinci hatta üçüncü plana atılmış olacak.

6- Hekimlere muayenehanelerini kapatması karşılığında neler öneriliyor? Bir öğretim görevlisi, üniversitede ne kadar kazanabilir?
Üniversite hastanelerinde çalışan öğretim görevlileri başta olmak üzere hekimlerin kazançları açısından “parça başı çalışmak” yönünde bir sistem öneriliyor. En üst düzey bir profesörün, bu sistemle ayda azami 14 bin TL'lik bir gelir elde edebileceği tahmin ediliyor. Ancak bu rakamlara ulaşabilmek için mesai dışı fazla çalışmak gerekiyor. Kısacası öğretim üyelerini performans sistemiyle 40 saatin çok üzerinde çalışmaya zorlayacağı düşünülüyor. Klinisyenlerin tüm çabalarını hizmet üretimine verecekleri, belli bir geliri de tutturabilmek için muhtemelen 8-9 saat çalışmanın çok daha üzerinde bir mesai harcayacakları savunuluyor. Bu da malpraktis olarak adlandırılan hekim hatalarını artırabilir.

7- Muayenehanelerin kapatılmasından kaç hekim etkilenecek?
Doğrudan 15 bin civarında hekimin etkileneceği düşünülüyor.

8- Türkiye'de kaç muayenehane bulunuyor?
Yaklaşık 10 bin muayenehane var.

9- Hekimlerin ücretlerinde ne gibi değişiklikler görülecek?
Mevcut maaş olarak ödenen rakamın üzerinde herhangi bir iyileştirme olmayacak. Ancak hekimlerin performans adı verilen döner sermayeden ek ödeme diye adlandırılan bir ek ödemeyle gelirlerini artırma şansı var. Gelirini artırmak isteyen doktor daha fazla “parça başı-hizmet başı” iş yapmak durumunda.

10- Kamu hastanesindeki bir uzman ne alacak?
Maaş olarak 2 bin TL alan bir hekime en çok 4 bin TL ödenebileceği düşünülüyor. Ancak bu tüm hekimlerin alabileceği standart bir rakam değil. Çok az sayıda hekimin bu rakama ulaşabileceği savunuluyor.

11- Kaç hekim yol ayrımında kalacak?
Türkiye'de 110 bin hekim var. Bu hekimlerin çoğu kamuda çalışıyor, 20 binin üzerinde hekim de özelde çalışıyor. Türkiye'deki hekimlerin yüzde 80'i bu kaygıyı taşıyor. Türk Sağlık-Sen'in araştırmasına göre 9 binden fazla uzman doktorun kamu ya da özel sektör tercihi yapmak zorunda kalacağı belirtiliyor. Özellikle belli branşlarda bu yol ayrımı daha çok olacak.

12- Hangi branşların daha çok etkileneceği tahmin ediliyor?
Yarı zamanlı çalışan uzman hekimlerin içinde en büyük oranı kadın hastalıkları ve doğum uzmanları oluşturuyor.

13- Askeri hekimler için neler değişecek?
Askeri hekimlerin serbest çalışma hakları kaldırılacak. Askeri tabiplere rütbelerine göre değişen oranlarda tam gün sağlık tazminatı verilecek.

14- Yasaya kimler karşı?
Türk Tabipleri Birliği, Uzmanlık Dernekleri Platformu ve sendikalar yasaya karşı çıkıyor. Değişik hekim grupları da kaygı ve endişelerini dile getiriyorlar.

15- Muayenehanelerin kapatılmasıyla kaç kişi işsiz kalacak?
Hemşire, teknisyen ve sekreter gibi, yaklaşık 10 bin personelin işsiz kalacağı tahmin ediliyor.

16- Tam gün çalışma ilk kez mi denenecek?
1965 ve 1978 yıllarında iki kez uygulanmaya çalışılmış olan Tam Gün Yasası, başarısız olduğu gerekçesiyle kısa bir süre sonra kaldırıldı. Bu dönemde kamudaki hekimlerin yüzde 30'u çalıştığı kurumdan ayrıldı.

17- Eğitim ve araştırma hastanelerinde tam gün çalışan hekim oranı nedir?
Son dönemde yapılan çalışmalarla yaklaşık yüzde 80'i buluyor.

18- Tam güne rağmen muayenehanelerde çalışılabilir mi?
Yasa tasarısına göre hayır. Ancak uzmanlık dernekleri full-time çalışan hekimin daha sonra istediği yerde de çalışma özgürlüğünün getirilmesi gerektiğini savunuyor.

19- Yasak ihlalinin yaptırımı ne olacak?
Yasak ihlalinde para cezası verilecek.

20- Tasarıyla ilgili son durum ne?
2-2.5 yıldır hazırlanan yasa tasarısı, Meclis'e gelme aşamasında ancak bir komisyona ulaşmadı. Yasanın bazı maddeleri bu süreçte netlik kazanacak.

'Hizmet başı' uygulamada endişeler
Doktorlar fazla mesailerinde “hizmet başı” ödeme alacaklar. Sisteme göre, doktora 'mesai saatleri dışında 5 ameliyat yaparsan şu kadar ücret alacaksın, 10 muayene yaparsan şu kadar ücret alacaksın' denilecek. Doktorlara mesaide üst sınırlama da getirilmeyecek. Doktor istediği kadar fazla mesai yapabilecek. Ancak bazı uzmanlar, uygulamanın gereksiz ameliyatlar gibi suiistimalleri artıracağı endişesini taşıyor. Ayrıca fazla ücret almak için daha fazla sayıda hastaya bakmaya çalışan doktorun hizmet kalitesini düşüreceği de endişeler arasında.