Uludere'den önce yaşanan iki olay, istihbarattaki koordinenin önemini gösterdi. İHA görüntüsünden PKK'lı sanılan bir düğün alayı ile 10 dağcı karadan istihbarat sayesinde kurtuldu.
Meclis İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Uludere ye giderek, 34 sivilin hayatını kaybettiği olayı yerinde inceleyecek. Bölgede iki ya da üç gün kalacak olan komisyon üyeleri çalışmalarını 1.5 ayda tamamlamayı hedefliyor.
Uludere’de 34 kişinin ölümüyle sonuçlanan olayın ardından soruşturma derinleşiyor. Gülyazı Alay Komutanı’nın görevden alınması, akıllara insansız hava aracından (İHA) alınan görüntülerin karadan kontrolünde bir aksaklık/eksiklik olduğu sorusunu getirirken, bölgede daha önce yaşanmış benzer olaylar da karadan verilen istihbaratın ne derece hayati olduğunu kanıtlıyor.
Radikal’in edindiği bilgiye göre, bölgede daha önce İHA’dan alınan görüntülerin, karadaki birliklerin yardımıyla yapılan doğru analizi sayesinde bir düğün alayı ve 10 dağcı ölümden döndü.
Uludere’de İHA’lardan görüntüler gece görüş özelliği ile elde edildi. Bu nedenle görüntülenenlerin kabaca tarifi (insan, hayvan, yaşam belirtisi vs. gibi) ancak yapılabiliyor. Bu da operasyonun başladığı 21.30’a dek geçen sürede kara birliklerinden ‘onay’ almanın zorunluluğunu ortaya koyuyor. Şırnak Valisi’nin Gülyazı Alay Komutanı’nın açığa alınmasını istemesi, açıklanmasa da operasyon öncesinde kara istihbaratı desteğinin yeterince sağlanmadığına işaret ediyor. İşte Radikal’in öğrendiği iki olay bu istihbaratın hayatiliğini ortaya koyuyor. Olayın hassasiyeti nedeniyle koordinat vermeden anlatacağım:
Sonu iyi biten iki olay
İlk olay bir komşu ülkenin sınır köyünden, Türkiye’deki bir sınır köyüne giden düğün alayıyla ilgili. İki ayrı İHA görüntüsü Batman’daki üsse ulaştığında, bir PKK’lı grubun at veya katırlarla sınıra doğru ilerlediği değerlendirmesi yapıldı. Bilgi teyit edildiği takdirde hava operasyonu yapılması eğilimi belirdi. Ancak bölgedeki kara birliklerinden ve istihbarattan destek istendi. Gelen grubun ‘gözle görülebileceği bir koordinata’ askerler yönlendirildi. Gelen rapor, kalabalığın bir düğün alayı olduğu yönündeydi. Yerel makamlar bilgilendirilmediği için düğün alayının Türkiye tarafına geçişinde sıkıntı yaşansa da gerekli kontroller yapıldıktan sonra sorun aşıldı.
Başka bir olay yine PKK ile mücadele edilen bir kentte yaşandı. Türkiye’nin en yüksek ilk üç dağından biri bu il sınırları içinde yer alıyor ve muhteşem doğa güzellikleriyle dağcıların iştahını kabartıyor. Ancak söz konusu dağ, PKK ile mücadele kapsamında ‘notamlı (insansız) bölge’ ilan edilmiş. Bir süre önce bu bölge üzerinde uçan İHA’lardan biri 10 kişilik bir grup tespit etti.
Görüntüler net olmadığı için söz konusu kişilerin ellerinde taşıdıkları yükler roketatara benzetildi. Batman’daki izleme üssü gerekli yerleri hemen harekete geçirdi. Karadaki birlikler 10 kişinin etrafındaki çemberi hızla daralttılar. Gözle temas sağlandığında gerekli uyarılar yapıldı ve 10 kişinin Batı illerinden gelen bir grup dağcı olduğu, roketatara benzeyen yüklerin de dağcılık malzemeleri olduğu görüldü.
İki kaynaktan görüntü alınıyor
Görüntülü istihbaratın iki kaynağı var. Biri, İsrail’den alınan Heronlar. Diğeri de ABD’nin İncirlik Üssü’ndeki Predatorlar. Heronlar, Batman’da bizzat Türk askerlerince yönlendiriliyor ve görüntüler yer istasyonunda Türk subaylar tarafından toplanıyor ve Heron’lar bu görüntüler kullanılarak kumanda ediliyor. Görüntüler aynı merkezden analiz için ilgili makamlara gönderiliyor.
Predator’larda ise işleyiş biraz karışık. İncirlikte ‘yönlendirici’ konumdaki yer istasyonunda Türk subayları var, ancak kumanda Nevada’daki üste bulunan Amerikalı subayda bulunuyor.
Son dönemde Nevada üssünde Türk subaylar da görev yapmaya başladı. Nevada’daki ABD’li operatörü, Predatoru yönlendiriyor ve alınan görüntüler anlık olarak ilgili analiz merkezine iletiliyor. Uludere olayında değerlendirilen görüntülerin Predator’ların olmadığı, Heron kaynaklı olduğunu açıklandı.