Yönetim Bilişim Sistemleri (YBS), çeşitli tanımları olan bir kavramdır. En genel tanımıyla, bilgi ve karar sistemi olarak bilinir ve bilgisayar tabanlı bilgi sistemlerini içerir. YBS, örgüt içi ve dışı çevreden aldığı ham verileri toplayan, işleyen ve anlamlı bilgi haline getiren bir sistem olarak tanımlanabilir. Bu sistem, yöneticilere karar verme süreçlerinde destek sağlar ve bilgi gereksinimlerini karşılar.
YBS'nin Tanım Kategorileri
Yönetim Bilişim Sistemleri ile ilgili yapılan tanımlar üç ana kategoriye ayrılabilir:
-
Donanım Sistemi Olarak Tanım: YBS, yöneticilere çeşitli çevre birimleriyle bağlı bir bilgisayar sistemi ya da merkezi bir sistemin çevre birimleri ile arasındaki ağ olarak tanımlanır.
-
Yazılım Sistemi Olarak Tanım: Bilgisayarın bilgileri toplama, işleme, saklama ve iletme işlevlerini sağlayan bilgisayar programları ve yöntemleri topluluğu olarak ele alınır.
-
Sistem Olarak Tanım: YBS, yönetim kararlarını destekleyen, gerekli bilgileri zamanında sağlayan bir sistem olarak görülür. Bu tanım, bilgiyi işleyen ve yöneticilere sunan sistemin genel işlevini ifade eder.
YBS'nin Ana Bileşenleri
YBS, üç ana bileşeni içerir:
-
Yönetim: YBS, karar gereksinimlerini belirleyip destekleyici bilgi sağlamak amacıyla karar verme sürecini destekler. Yönetim, karar alma sürecinde bilgi sağlayan temel işlevi üstlenir.
-
Bilgi: İyi karar verme için gerekli olan bilgilerdir. Bu nedenle, bilgi kaynakları belirlenir ve bu kaynaklardan toplanan veriler işlenerek anlamlı bilgiye dönüştürülür.
-
Sistem: Belirli görevlerin gerçekleştirilmesi için organize edilmiş insan, makine ve yöntemlerin toplamıdır. YBS, bu sistem bileşenlerinin entegrasyonunu sağlar.
YBS'nin Tarihsel Gelişimi
Yönetim Bilişim Sistemleri, bilişim teknolojilerinin gelişimi ile büyük değişim geçirmiştir. Önceleri hiyerarşik yapılar üzerinden bilginin yönetilmesine dayanan sistemler, günümüzde küreselleşmiş ve iç içe geçmiş bir dünyada, çeşitli iletişim araçları ve ağlarla entegrasyon sağlamaktadır. Bu değişim, planlama, bütçelendirme ve denetleme gibi yönetim işlerini de etkilemiştir.
YBS'nin Türleri
YBS sistemleri genel olarak şu şekilde sınıflandırılabilir:
-
Operasyonel Destek Sistemleri: İşletme faaliyetlerini destekleyen sistemlerdir.
-
Yönetim Destek Sistemleri: Yönetsel karar almayı destekleyen sistemlerdir ve uzman sistemler, bilgi yönetim sistemleri, stratejik bilgi sistemleri gibi alt grupları içerir.
-
Diğer Sistemler: Hem operasyonel hem de yönetsel uygulamaları destekleyen sistemlerdir.
YBS'nin Özellikleri
Yönetim Bilişim Sistemleri'nin temel özellikleri şunlardır:
- Kontrol ve Planlama: Yapılandırılmış ve yarı yapılandırılmış kararları destekler, üst yönetimin planlama amaçlarına katkıda bulunur.
- Raporlama ve Kontrol: Genellikle raporlama ve kontrol odaklıdır.
- Veri Akışı: Mevcut şirket verileri ve bu verilerin akışına dayanır.
- Karar Destek: Karar verme sürecine geçmişteki ve mevcut veriler yardımıyla katkıda bulunur.
- Örgüt Odaklı: İhtiyaç duyulan bilgi genellikle sabittir ve bilinmektedir.
- Veri İşleme: Veri ve kayıt işleme fonksiyonlarını destekler.
- Bütünleşik Veritabanı: Bütünleşik bir veritabanı kullanır ve fonksiyonel alanların çeşitliliğini destekler.
- Bilgiye Erişim: Yöneticilere bilgiye kolay ve zamanında erişim sağlar.
- Güvenlik: Sadece yetkili şahısların erişimine izin veren güvenlik sağlar.
- Odağı: Daha çok firma içi olaylara odaklanır, günlük operasyonlarla ilgilenmez.
- Raporlar: Yöneticilere çeşitli raporlar sunar.
YBS, örgütlerin bilgi yönetimini ve karar alma süreçlerini etkin bir şekilde destekleyen bütünleşik bir sistemdir.