Enflasyon, ürün ve hizmet fiyatlarının sürekli yükselmesi olarak tanımlanır ve genellikle arz-talep dengesizliğinden kaynaklanır. Enflasyonun artışına yol açan birçok faktör vardır.
Enflasyonun artışı, toplumdaki mali durum üzerinde belirgin etkiler yaratır; genellikle varlıklı bireylerin daha da zenginleşmesine, yoksul bireylerin ise daha da yoksullaşmasına yol açar. Ayrıca, ihracatın düşmesine ve ithalatın artmasına sebep olur, bu da dış ticaret açığının genişlemesine neden olabilir. Enflasyon, beklenen ve beklenmeyen şekillerde ortaya çıkabilir ve genel yaşam standardını olumsuz etkiler.
Enflasyonun Çeşitleri
Para enflasyonu, piyasada para arzının talebi aşması sonucu paranın değer kaybetmesi ve ürün fiyatlarının artması durumudur.
Maliyet enflasyonu, üretim maliyetlerinin artmasıyla mal ve hizmet fiyatlarının yükselmesidir.
Talep enflasyonu, talebin arzı aştığı durumlarda, paranın bolluğu nedeniyle ortaya çıkar ve fiyatların yükselmesine neden olur.
Klasik Tanıma Göre Enflasyonun Varyasyonları
Varlık enflasyonu, varlık fiyatlarının artışından kaynaklanan enflasyon türüdür ve gelir eşitsizliğine yol açabilir.
Fiyat enflasyonu, ürünlerin piyasa değerinin üzerinde talep edilmesiyle oluşur ve rekabet koşullarını bozabilir.
İthal enflasyon, ithal edilen ürünlerin fiyatlarında meydana gelen artışlardır.
Gerçekleşme Hızına Göre Enflasyon Varyasyonları:
Ilımlı enflasyon, yıllık fiyat artışlarının %4 ve altında olduğu durumdur.
Aşırı enflasyon, hedefin çok üzerindeki fiyat artışlarıdır ve ekonomik dengeleri bozar.
Hiperenflasyon, fiyatların kontrolsüz bir şekilde yükseldiği ve paranın işlevini kaybettiği durumdur.
Gelişme Sürecine Göre Enflasyon
Açık enflasyon, ekonomik yetersizlikler nedeniyle ortaya çıkar ve talep fazlalığı ile maliyet artışlarına bağlıdır.
Gizli enflasyon, enflasyonun baskı altında tutulduğu ve aşırı fiyat artışlarının yaşandığı dönemlerdir.
Enflasyonun Yükselme Nedenleri
Toplam talebin arzı aşması,
Üretim maliyetlerinin artması,
Nüfus artışı ve kaynak kıtlığı gibi faktörler enflasyonun artışına neden olur.
Enflasyonun Yükseldiği Durumda Meydana Gelenler
Tüketici alım gücü ve talebinde düşüş,
Ulusal paranın değerinde ve satın alma gücünde azalma,
Ekonomik büyümenin olumsuz etkilenmesi,
Bankaların faiz oranlarında artış yapması.
Enflasyonun Yükselmesiyle Beraber Uygulanan Politikalar
Maliye politikası, ekonomik dengeyi yeniden sağlamak için arz ve talep dengesini düzenlemeyi amaçlar.
Gelirler politikası, fiyatları, kiraları ve ücretleri geçici olarak dondurarak enflasyonu düşürmeyi hedefler.