Sindirim sistemi problemleri, toplumun her kesiminden insanı etkileyebilen ve oldukça yaygın sağlık sorunları arasında yer alır.
Özellikle bağırsak hareketleri ile ilgili rahatsızlıklar, yetişkinlerde kolaylıkla tanımlanabilen klinik belirtiler gösterirken; çocuklarda ve bebeklerdeki kabızlık gibi sorunlar, ebeveynler tarafından fark edilmediği takdirde uzun süre devam edebilir ve çocuk/bebek sağlığını ciddi şekilde etkileyebilir.
Birçok ebeveyn, "bebeklerde kabızlık neden olur, nasıl tedavi olur, ne iyi gelir, nasıl geçer" gibi sorulara yanıt arıyor.
Bebeklerde Kabızlık Nedir?
Kabızlık, bağırsak hareketlerinde yavaşlama ile birlikte dışkılamanın seyrekleşmesi veya zorlaşması durumudur. Genellikle haftada bir veya daha az sıklıkta dışkılama ile karakterizedir. Kabızlık sorunu yetişkinlerde kolayca tanınabilir ve tedavi edilebilir olsa da, özellikle anne sütüyle beslenen bebeklerde tanınması zor olabilir. Bebekler, sindirim sorunlarını ifade etmekte zorlandıklarından, kabızlık sorununun fark edilmesi için bebeklerin günlük hareketleri ve dışkılama alışkanlıklarının dikkatle takip edilmesi gerekmektedir. Bu nedenle, bebeklerde karın bölgesinde sertlik, kasılma veya şişlik, dışkılama sırasında huzursuzluk veya ağlama, beslenmeyi reddetme, dışkının sert kıvamda küçük parçalar halinde olması, dışkılama esnasında zorlanma ve ıkınmaya bağlı anüste çatlaklar veya kanama gibi belirtiler kabızlık şüphesi uyandırmaktadır. Her bebekte dışkılama sıklığı farklılık gösterebileceğinden, kabızlık şüphesi durumunda izlenmesi gereken dışkılama sıklığı değil, dışkılama güçlüğünün derecesidir. Bebeklerde kabızlık genellikle kısa süreli ve geri dönüşümlüdür ve tedavi ile kolayca düzeltilebilir.
-
Bebeklerde Kabızlık Neden Olur?
Anne sütü ile beslenen bebeklerde, anne sütünün sindirimi kolaylaştırıcı doğası nedeniyle kabızlık problemi beklenmez. Ancak, 6. aydan sonra ek gıdalara başlandığında bebeklerde kabızlık sorunu daha sık görülebilir. Bu nedenle, aşağıdaki gıdalarla beslenme durumunda kabızlık riski artabilir:
İnek sütü: Beslenmede inek sütünün tercih edilmesi, alerji veya çeşitli sindirim problemlerinin yanı sıra kabızlık gelişimini de tetikleyebilir, bu nedenle bebeklerin diyetinde 1 yaşına kadar inek sütüne yer verilmemelidir.
Pirinç içeren mamalar: Pirinç, dışkının katılaşmasına neden olan bir madde olduğundan, ek gıdalara başlandığında pirinç içeren mamalar kullanılması kabızlığa yol açabilir.
Liften yoksun gıdalar: Lifler, dışkının yumuşak olmasını sağlayan önemli karbonhidratlardır. Beyaz ekmek, makarna gibi liften yoksun gıdaların bebeklerin katı gıdalara geçtiği dönemde tüketilmesi bazen kabızlığa neden olabilir.
Beslenmenin yanı sıra, çeşitli koşullar ve sağlık sorunları da bebeklerde kabızlığa neden olabilir:
Yetersiz sıvı alımı: Bebeklerin yeterince sıvı alamaması durumunda dışkılama güçleşebilir ve kabızlık ortaya çıkabilir.
Stres: Bebeğin alışık olmadığı ortamlarda veya durumlarda fiziksel veya psikolojik stres yaşaması kabızlığa neden olabilir.
Enfeksiyonlar: Bebekte herhangi bir enfeksiyon sonucunda vücut sıvı kaybettiğinde, kabızlık gelişebilir.
Kronik hastalıklar: Sindirim sistemini etkileyen bazı kronik hastalıklar kabızlığa yol açabilir.
Bebeklerde Kabızlık Tedavisi
Bebeklerde kabızlık genellikle altta yatan nedenlerin giderilmesi ile kolayca düzelebilir. Evde uygulanabilecek çeşitli tedbirler ve yaşam tarzı değişiklikleri de kabızlıkla mücadelede etkili olabilir. Bu tedbirler şunları içerebilir:
Bebeklerin bol sıvı alması sağlanmalıdır. 6 aydan küçük bebeklerde sadece anne sütüyle beslenme yeterli olurken, 6 aydan büyük bebeklerde günlük 900 ml'ye kadar sıvı alımı önerilir.
Ek gıdalara başlandığında meyve suyu verilebilir. Günlük 60-100 ml meyve suyu tüketimi, kabızlığı önleyebilir ve gerekli besin ve vitamin alımını sağlar.
Günlük diyet lif açısından zengin gıdaları içermelidir. Elma, armut, kuru erik püresi, bezelye gibi lif açısından zengin gıdaların tüketilmesi kabızlığın giderilmesine yardımcı olabilir.
Bebeklerin bacaklarını bisiklet sürer gibi hareket ettirmek, bağırsak hareketlerini teşvik ederek dışkılamanın kolaylaşmasına yardımcı olabilir.
Bebeklerin karınlarına dairesel hareketlerle masaj yapmak bağırsak hareketlerini artırabilir.
Bebeklerin ılık bir banyo yapması, dışkılama sürecini hızlandırabilir.
Anal bölgeye rektal termometre kullanımı dışkılama refleksini tetikleyebilir.
Dışkılamanın kolaylaştırılması ve anal bölge yaralanmasının önlenmesi için anal bölgeye fitil veya gliserin uygulanabilir.
Bu önlemlere rağmen kabızlık devam ederse, bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir. Uzman bir hekim tarafından bebek detaylı bir şekilde değerlendirilmeli ve olası hastalık belirtileri araştırılmalıdır.
Bebeklerde Kabızlığın Önlenmesi
Bebeklerde kabızlığı önlemek için, tetikleyici faktörlerin ve koşulların ortadan kaldırılması önemlidir, özellikle de anne sütüyle beslenen bebeklerde. Bu nedenle, aşağıdaki önlemlerin günlük yaşamda uygulanması bebeklerde kabızlık sorununu önleyebilir:
Bebekler sadece anne sütüyle 6 aya kadar beslenmelidir. 6 aydan önce katı gıdalara başlanmamalıdır.
6 aydan sonra ek gıdalara geçildiğinde, lif içeriği yüksek fasulye, tahıl, bezelye gibi besinler tercih edilmelidir.
Bebeklerin günlük yeterli miktarda sıvı alması sağlanmalıdır. Günlük 1 litreye yakın sıvı alımı önerilir.
Bebeklerin günlük aktivitelerde bulunması ve bağırsak hareketlerini teşvik edici egzersizler yapması önemlidir, bunlar arasında karın masajı ve bacak hareketleri bulunmaktadır.