Bütün bel ve boyun ağrılarında olduğu gibi fıtığın nedeni de ağır kaldırmanın yanında, vücudun yanlış kullanımı. Özellikle dizleri bükmeden yapılan hareketlerin fıtığa neden olduğu kanıtlanmış durumda.
Günümüzde bel fıtığı sorunu yaşayanların sayısı hızla artıyor. Sosyal hayatı olumsuz etkileyen bel fıtığı cinsel yaşamı da vuruyor. Dayanılmaz bel ağrıları cinsel performansı azalttığı gibi, bu hastalığı yaşayanların yaklaşık yüzde 63'ünde sertleşme sorunu oluşabiliyor.
Bel ağrısı gibi kronik ağrıya neden olan patolojilerde hastalarda anksiyete, Depresyon ve nevroz gelişebiliyor. Tedavi için kullanılan ilaçlar yan etki olarak libido'da (cinsel istek) azalmaya ve cinsel yetersizliğe neden olabiliyor.
Konuyla ilgili, Fizyorem Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Gülçin Gülşen, tedavi edilmeyen bel fıtığının ilerleyen dönemlerde cinsel yaşamı olumsuz etkileyebileceği, idrar ve büyük abdest kaçırmalarına neden olabileceği uyarısında bulunarak sorularımızı cevapladı.
Toplumumuzda hayatının bir döneminde bel ve boyun fıtığı rahatsızlığı yaşamayan yok gibi. Öncelikle bel ve boyun fıtığı nedir?
Bel ve boyun fıtığı, boynumuzdaki ve belimizdeki omurların arasında iki omurun birbirine sürtünerek aşınmaması için varolan yüzde seksen sıvıdan oluşan disklerin aşınarak omurlar arasında sıkışması ve taşmasıdır. Bu olağandışı durum sonrası bel ve boyunda ağrı oluşur.
Bel ve boyunda ağrı ve bası varsa neler olur?
Söz konusu boyun fıtığı ise boyundan kollara giden sinirlere bası varsa, kollarda uyuşukluk, karıncalanma, yanma şeklinde şikayetler olur. Bel fıtığı durumunda ise, bel hareketlerinde kısıtlılık, bel de güçsüzlük, bacaklarda güçsüzlük, uyuşmalar, karıncalanmalar ve kuvvetsizlikler başlar.
Fıtık tedavi edilmez ve ilerleyen bir safhada ise hasta neler yaşar?
Bel fıtığının tedavi edilmeyen ilerleyen dönemlerinde ise aşağıdaki sinirlere bası sonucu, idrar ve gaita problemleri ve hatta kişinin cinsel hayatını olumsuz etkileyen sonuçlar doğabilir.
Peki neden fıtık oluyoruz? Fıtık çocukların da sorunu haline geldi değil mi?
Yaşam şeklimizle ilgili. Bakıyoruz günümüz çocuklarında erken yaşlarda bel ve boyun fıtıkları görülüyor. Eskiden çocuklar sokaklarda oynar, koşar, ağaca tırmanır, bisiklete binerdi. Dolayısıyla kas gelişimi vardı. Şimdi 3 yaşından itibaren bakıyoruz bilgisayar başında saatlerce oturan hareketsiz çocuklarımız var. Kasları gelişmiyor dolayısıyla. Ayrıca gerçek hayattan kopan bu çocuklarımız aynı zamanda mutsuz ve hareketsiz bir hayatın parçaları durumundalar.
Fazla kilo, egzersizlik ve kas hamlığı fıtığı tetikler dediniz. Peki stresin fıtığa etkisi nedir?
Daha iyi konfora erişmek için beklentilerin sürekli arttığı modern hayatta stresle iç içe olduğumuz bir gerçek. Stres kas güçsüzlüğüne yol açar, tıbbi olarak "kas spazmı" tabir edilen rahatsızlığı önlemek için mutlaka spor yapılmalı, kaslar güçlendirilmelidir. Bunun için de günlük yaşantıdan sporu eksik etmemek gerekir. İşimiz bir ofiste hareketsiz geçmekteyse, bel ağrılarımız varsa yaşam şeklimizde mutlaka spora, özellikle de yüzmeye yer vermeliyiz.
Boyun ve bel fıtıklarında fizik tedavinin yeri nedir?
Boyun ve bel fıtıklarında fizik tedavinin doğru kullanımı önemli. Gelişigüzel standart fizik tedavi yöntemlerini alırsanız, görüyoruz mesela bel fıtığı ameliyatlık dönemde ya da erken dönemde sadece egzersizle toparlayabilecek ve ya bel ağrısının nedeni bel fıtığı değil. Budurumda hasta hemen MR çektiriyor ve bel fıtığı teşhisiyle yanlış bölgeye uygulanan fizik tedavi kötü sonuçlara götürebiliyor. Yani doğru fizik tedavi uzmanına gidilerek, doğru bölgeye, doğru fizik tedavi uygulanmalı.
Fizyoterapistlerle doktorlar koordine bir çalışma yürütüyor sanırım tedavide...
Biz hastamızı değerlendirerek, teşhisini koyuyoruz. Daha sonra gerekli tedavi yönetimini fizyoterapistimizle paylaşıyoruz. Sonra da uygun tedaviye karar verdikten sonra cihazların uygulamasını ya da elle uygulamayı fizyoterapistimiz yapıyor.
Peki ameliyat korkusu olanlar için bel ve boyun fıtığında ameliyatsız neler yapılabilir?
Ameliyat korkusu nedeniyle hastalar tedaviyi erteleyebiliyorlar. Günümüzde bilim ve teknoloji elele vererek fıtıkta ameliyatsız tedaviyi mümkün hale getirdi. NASA uzay araştırmalarında, astronotların uzay yolculuklarında yerçekimsiz ortamda bel ağrılarının geçtiğini ve disk aralıklarının genişlediğini gözlenmesi üzerine bu düşünceden yola çıkılarak DRX-9000 cihazının geliştirildiğini biliyoruz. Cihaz Amerika başta olmak üzere dünyada 12 ülkede kullanılıyor. Bel, boyun ağrıları olan fıtıklı hastalarda kullanılan bu yöntem yüzde 86 oranında başarıya sahip.
Hangi hastalar bu yöntem için uygun, hangileri değildir?
Bel ve boyun fıtıkları dışında kireçlenmeler, boyun ve beldeki kaymalar yine fasid eklem dediğimiz omurların yan tarafındaki eklemlerin problemlerinde bu yöntemi kullanıyoruz. Kısaca söylemek gerekirse bel ağrılarının yaklaşık yüzde 40-50'sinde bu yöntemi uygulayabiliyoruz.
Fizik tedavi uzmanı ve ya doktora gitmeyen bel fıtığı hastası kırık çıkıkçıya giderse neler olabilir?
Bacaklarda felç ortaya çıkabilir, hissetmeyebilir ve yürüyemeyebilir hasta. Fakat burada ne oluyor, ufak bir kas spazmı ise "ben çektirdim, rahatladım" diyor. Bu sefer bunu duyan bir başkası da gidiyor. Gerçekten komplikasyonu çok riskli bir durum. Biz kliniğimizde traksiyon uyguluyoruz ama bu bilgisayar kontrollü ve zaten kişiye uygulanması gereken traksiyon.
Hangi hastalar ameliyatsız tedavi için uygun değilidir?
Eğer fıtıklarda fıtığın son parçası kopup omurilik boşluğuna düşmüşse MR bulgularında, yine bacaklarda güçsüzlük başlamışsa almıyoruz hastamızı. Yine omurgada tümör varsa, ayrıca hamileleri de bu tedaviye almıyoruz.
Her bir seans ne kadar sürüyor ve ne kadar devam etmesi gerekiyor? Ve evde destekleyici egzersizler yapmasına ihtiyaç var mı?
Seanslar 28 dakika sürüyor fakat sonrasında o bölgeye soğuk uygulama ve elektroterapi yapılıyor. Toplam günde bir saat. İlk iki hafta her gün alıyoruz. Beşer kez olmak üzere ve ördüncü haftada haftada üç gün, son iki haftada yani beşinci ve altıncı haftalarda haftada 2 kez olmak üzere toplam yirmi seans alıyoruz tedaviye. Onuncu seanstan itibaren hastalarımıza egzersiz programlarını veriyoruz burada evde yapmaları gereken egzersiz programları oluyor.
Son sorum, fıtığın tekrar etme riski nedir?
Tedavi sonrası tavsiye edilen egzersizleri düzenli şekilde uygulayan ve yaşam şekillerini buna göre değiştiren, günlük yaşamdaki hareketlerine dikkat eden hastalarda sorunun tekrarlaması ihtimali söz konusu değil.