Sarı humma, enfekteAedes veya Haemagoguscinsi sivrisineklerin sokmasıyla bulaşan, akut viral kanamalı bir hastalıktır. Sarı humma virüsü, Flaviviridaeailesinden Arbovirüstür.
Hastalık Nasıl Bulaşır?
Sarı humma virüsü, etkeni taşıyan sivrisineklerin sokması ile insana bulaşır. Sarı humma virüsü bulaşmış kişiler, viremi döneminde (kanda virüsün bulunduğu dönemdir, ilk semptomların ortaya çıkmasından itibaren 3-6 günlük süredir) Aedes veya Haemagogussivrisinekleri ile enfeksiyonu başka kişilere bulaştırabilirler.
Sarı Humma İnsandan İnsana Bulaşır mı?
Hastalık, kişiden kişiye doğrudan bulaşmaz.
Sarı Humma Görülür mü?
Maymunlar (ör. primatlar) da insanlar gibi enfekte olabilirler.
Hastalık Nerelerde Görülmektedir?
Afrika'nın tropikal bölgelerinde ve Orta ve Güney Amerika'da lokal olarak yaygınlık gösterir.Ülkemizde bugüne kadar vaka bildirimi olmamıştır.
Kimler Risk Altındadır?
Hastalığın görüldüğübölgelerde yaşayan veya bu bölgelere seyahat eden kişiler hastalığın bulaşması açısından risk altındadırlar. Hastalık vektörünün olduğu bölgelerde bulaşma riski vardır.
Hastalığın Belirtileri Nelerdir?
Hastalığın kuluçka süresi 3-6 gündür. Hastalık pek çok kişide belirti göstermez. Belirti gösterenlerde sıklıkla ateş, belirgin sırt ağrısı ile birlikte kas ağrısı, baş ağrısı, iştahsızlık, bulantı veya kusma olur. Çoğunlukla belirtiler 3-4 gün sonra kaybolur.
Bununla birlikte hastaların küçük bir yüzdesinde, başlangıçta görülen belirtilerin kaybolmasından sonraki 24 saat içerisinde ikinci daha ciddi bir klinik tablo görülür. Yüksek ateş, genellikle karaciğer ve böbrekler olmak üzere çeşitli vücut sistemlerinin etkilendiği görülür. Ayrıca bu aşamada sarılık (ciltte ve gözlerde), koyu renkli idrar, kusma ile birlikte karın ağrısı görülebilir. Ağız, burun, göz veya mide kanaması görülebilir.
Hastalığa Nasıl Teşhis Konur?
Hastalığın tanısı; klinik örneklerde yapılan laboratuvar testleri ile konur.
Hastalığın Tedavisi Nedir?
Hastalığa spesifik bir tedavi yoktur, destekleyici tedaviler uygulanır. Hastanede yakın takip ve erken dönemde destekleyici tedavi ile sağkalım artar. Ateş ve ağrı için asetaminofen kullanılması önerilir, kanamaya meyli artırabileceğinden aspirin ve ibuprofen içeren ağrı kesiciler kullanılmamalıdır.
Sarı Humma Öldürücü Müdür?
Ciddi klinik tablo gelişen hastaların yaklaşık yarısı 7-10 gün içerisinde hayatını kaybeder.
Sarı Hummadan Korunmak İçin Herhangi Bir Aşı Mevcut Mudur?
Hastalığın aşısı vardır. Aşının koruyuculuğunun başlaması için hastalığın görüldüğü bölgelere seyahatten en az 10 gün önce aşı yapılmalıdır.
Hastalıktan Korunmak İçin Neler Yapılmalıdır?
Hastalıktan korunmanın en önemli yolu, sivrisinek sokmalarından korunmak ve hastalığın görüldüğü bölgelere gitmeden önce Sarı humma aşısı yaptırmaktır. Hastalığın görüldüğü ülkeleri seyahat edecekler için öneriler:
Seyahat öncesi;
Sarı Humma için riskli ülkeler, Seyahat Sağlığı Merkezlerinden veya 444 77 34 numaralı Seyahat Sağlığı Hattından ücretsiz öğrenilebilir. Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü Seyahat Sağlığı Merkezlerindeki hekimler seyahat edilecek ülkenin şartları ve sağlık koşulları hakkında başvuranlara danışmanlık hizmeti vermektedir.
Hastalığın görüldüğü bölgeye gitmeden önce MUTLAKASeyahat Sağlığı Merkezine başvurularak AŞIyaptırılmalıdır.
Seyahat esnasında;
Sarı Humma için riskli ülke/bölge ziyaretlerinde sivrisinek sokmalarından korunma önlemlerine uyulması önerilir:
Sivrisinek sokmalarından korunmak için uzun kollu gömlek ve pantolon gibi vücutta açık yer kalmayacak şekilde mümkün olduğunca kapalı kıyafetlerin giyilmesi tercih edilmelidir.
Konaklamak ve dinlenmek amacıyla kliması olan kapalı yerlerde veya kapı ve pencerelerinde sineklik olan yerlerde kalınmalıdır. Eğer gece dışarıda kalınacaksa cibinlik altında uyunması önerilmektedir.
Gebe ve emziren kadınlar, güvenliği kanıtlanmış, Bakanlığımızdan ruhsatlı ve onaylı repellentler (sivrisinek kovucular) kullanmalıdır.
Bu ürünler, mutlaka kullanma talimatı doğrultusunda uygulanmalıdır.
Bebek ve çocuklarda kullanmadan önce mutlaka ürünün kullanma talimatı incelenmeli ve önerilen yaş gruplarında kullanılmasına dikkat edilmelidir.
2 aydan küçük çocuklarda repellent kullanılmamalıdır.
Repellentler çocukların elleri, gözleri ve ağızları ile varsa ciltteki kesilere uygulanmamalıdır. Yetişkinler repellenti kendi ellerine sıktıktan sonra ellerini sürerek çocukların yüzlerine uygulamalıdır.
Güneş koruyucu kullanılacaksa önce güneş koruyucu kullanılmalı, sonrasında repellent kullanılmalıdır.
Bebek ve çocuklara kollarını ve bacaklarını örten giysiler giydirilmelidir.
Bebeklerin ve çocukların korunması amacıyla bebek arabaları ve taşımak amacıyla kullanılan araçlarda sivrisineklerden korunmayı sağlayıcı tedbirler alınmalıdır.
Seyahat Dönüşü;
Riskli ülke/bölge seyahat dönüşünde ani başlayan, ateş, belirgin sırt ağrısı ile birlikte kas ağrısı, baş ağrısı, iştahsızlık, bulantı veya kusma şikâyetleri varsa derhal bir sağlık kuruluşuna başvurulması,
Hekime seyahat edilen ülkeden bahsedilmesi,
Sarı Humma teşhisi konmuşsa, virüsün yayılmasını engellemek için semptom başlangıcından itibaren en az bir hafta boyunca sivrisinek sokmalarına karşı önlem alınması son derece önemlidir.