Sigarasız hayat geliyor

Kapalı ortamlarda sigara içilmesini engelleyen kanun değişikliği Resmi Gazete'de yayımlandı. Kanun 4 ay sonra yürürlüğe girecek. Lokanta, kahvehane, kafeterya, birahane gibi yerlerde sigara içme yasağı ise 18 ay sonra başlıyor.

Okul, dershane ve kursların açık alanları ile lokanta, kahvehane, kafeterya ve birahane gibi yerlerde sigara içimini yasaklayan '5727 Sayılı Tütün ve Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanunda Değişlik Yapılması Hakkında Kanun' Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlandı. Kanun, bugünden itibaren 4 ay sonra yürürlüğe girecek. Lokanta, kahvehane, kafeterya gibi yerlerdeki sigara yasağının uygulanması ise 18 ay sonra başlayacak.

Kanunun yürürlüğe girmesiyle kamu hizmet binalarının, koridorları dahil olmak üzere her türlü eğitim, sağlık, ticaret, sosyal, kültürel, spor, eğlence ve benzeri amaçlı özel hukuk kişilerine ait olan binaların kapalı alanlarında sigara içilemeyecek. Taksi hizmeti verenler dahil olmak üzere, kara yolu, demir yolu, deniz yolu ve hava yolu toplu taşıma araçlarında da sigara içme yasağı getiriliyor.

Okul öncesi eğitim kurumları, dershaneler, özel eğitim ve öğretim kurumları dahil olmak üzere ilk ve orta öğrenim kurumlarının kültür ve sosyal hizmet binalarının kapalı ve açık alanlarında tütün ve tütün ürünleri tüketilemeyecek. Lokantalar ile kahvehane, kafeterya, birahane gibi eğlence hizmeti verilen işletmelerde de tütün ürünlerinin tüketimi yasak olacak.

Ancak, yaşlı bakım evlerinde, ruh ve sinir hastalıkları hastanelerinde, cezaevlerinde, şehirler arası ve uluslararası güzergahlarda yolcu taşıyan deniz yolu araçlarının güvertelerinde tütün ürünleri tüketilmesine mahsus alanlar oluşturulabilecek. Bu alanlara 18 yaşını doldurmamış kişiler giremeyecek.

Otelcilik hizmeti veren işletmelerde, tütün ürünleri tüketen müşterilerin konaklamasına uygun odalar tahsis edilecek. Statlarda sigara içilmesine de sınırlama getiriyor. Buna göre, sigara içilebilecek bölümler, statların açık alanlarında da olacak. Açık havada yapılan her türlü spor, kültür, sanat ve eğlence faaliyetlerinin yapıldığı yerler ile bunların seyir yerlerinde tütün ürünleri kullanılamayacak. Ancak, bu tesislerde tütün ürünlerinin tüketilmesine mahsus alanlar oluşturulacak. Tütün ürünleri tüketilmesine tahsis edilen kapalı alanların koku ve duman geçişini önleyecek şekilde tecrit edilmesi ve havalandırma tertibatı yapılması sağlanacak.

KORUYUCU ÖNLEMLER

Tütün ürünlerinin ve üretici firmaların isim, marka veya alametleri kullanılarak her ne suretle olursa olsun reklam ve tanıtım yapılamayacak. Bu ürünlerin kullanılmasını özendiren veya teşvik eden kampanyalar düzenlenemeyecek. Tütün ürünleri üreten ve pazarlamasını yapan firmalar, her ne suretle olursa olsun hiçbir etkinliğe isimlerini, amblemlerini veya ürünlerinin marka ya da işaretlerini kullanarak sponsorluk yapamayacak.

Tütün ürünleri sektöründe faaliyet gösteren firmaların isimleri, amblemleri veya ürünlerinin marka ya da işaretleri veya bunları çağrıştıracak alametleri kıyafet, takı ve aksesuar olarak taşınamayacak. Tütün ürünleri sektöründe faaliyet gösteren firmalara ait araçlarda bu ürünlere ilişkin markaların tanınmasını sağlayacak bir uygulamaya gidilemeyecek.

Firmalar her ne amaçla olursa olsun tütün ürünlerini bayilere veya tüketicilere, teşvik, hediye, eşantiyon, promosyon, bedelsiz veya yardım olarak dağıtamayacaklar.

Tütün ürünlerinin ismi, logo veya amblemleri kullanılarak bildirim yapılamayacak, basın yayın organlarına ilan verilemeyecek. Televizyonda yayınlanan programlarda filmlerde, dizilerde, müzik kliplerinde reklam ve tanıtım filmlerinde tütün ürünleri kullanılamayacak, görüntülerine yer verilemeyecek. Sağlık, eğitim ve öğretim, kültür ve spor hizmeti verilen yerlerde tütün ürünleri satılamayacak.

ÇOCUKLAR İSTİHDAM EDİLEMEYECEK

Tütün ürünleri, 18 yaşını doldurmamış kişilere satılamayacak ve tüketimlerine sunulamayacak. 18 yaşını doldurmamış kişiler, tütün ürünü işletmelerinde, pazarlanmasında ve satışında istihdam edilemeyecek. Tütün ürünleri, paket açılarak adet şeklinde veya daha küçük paketlere bölünerek satılamayacak.

Tütün ürünleri, yetkili satıcı olan yerlerin dışında; otomatik makinelerle, telefon, televizyon ve internet gibi elektronik ortamlarda satılamayacak, satış amacıyla kargo yoluyla taşınamayacak. Tütün ürünleriyle ilgili izmarit, paket, ağızlık, kağıt ve benzeri atıklar çevreye atılmayacak.

Tütün ürünleri, 18 yaşını doldurmamış kişilerin doğrudan ulaşacağı ve işletme dışından görülecek şekilde satışa sunulamayacak. Tütün ürünleri satış belgesi olmaksızın ve satış belgesinde belirtilen yerin dışında satış yapılamayacak.

Her türlü sakız, şeker, çerez, oyuncak, kıyafet, takı, aksesuar ve benzeri ürünler, tütün ürünlerine benzeyecek veya markasını çağrıştıracak şekilde üretilemeyecek, dağıtılamayacak ve satılamayacak.

KONTROLÜN SAĞLANMASI

Tütün ürünlerinin içilmesinin yasaklandığı yerlerde, yasal düzenleme ve buna uymamanın cezai sonuçlarını belirten uyarılar; salonlarda asgari 10 santimetrelik puntolarla, toplu taşım araçlarında 3 santimetrelik puntolarla herkes tarafından görülebilir yerlere asılacak. Ayrıca, tütün ürünlerinin tüketilmesine tahsis edilen alanlarda, tütün ürünleri kullanımının tehlikelerini anlatan sağlık uyarıları herkes tarafından görülebilir yerlere asılacak.

Tütün ürünlerinin satışının serbest olduğu yerlere en az 5 santimetrelik puntolarla, beyaz zemin üzerine büyük harfler ve siyah yazı rengi ile 'Yasal Uyarı: 18 yaşını doldurmayanlara sigara ve diğer tütün ürünleri satılamaz; satanlar hakkında yasal işlem yapılır' ibaresi yazılarak, rahatlıkla görülebilen ve okunabilen yerlere asılacak.

Türkiye'de üretilen veya ithal edilen tütün ürünleri paketlerinin üzerine, en geniş iki yüzünden, bir yüzüne toplam alanın yüzde 40'ından, diğer yüzüne yüzde 30'undan az olmamak üzere özel çerçeve içinde tütün ürünlerinin zararlarını belirten Türkçe yazılı uyarılar veya mesajlar konulacak.

Uyarı yazıları, birden fazla paketi bir arada bulunduran tütün ürünleri kutuları üzerine de aynı şekilde yazılacak. Uyarı mesajları resim, şekil veya grafik biçimlerinde de olabilecek. Uyarı mesajlarını taşımayan tütün ürünleri ithal edilemeyecek veya satışa çıkarılamayacak.

Tütün ürünlerinin paketlerinde ve etiketlerinde, bu ürünlerin özellikleri, sağlığa etkileri, tehlikeleri veya emisyonları ile ilgili yanlış ve eksik bilgi verilemeyecek, aldatıcı tanımlama, marka, renk, figür veya işaret kullanılamayacak. Tütün ürünleri sektöründe faaliyet gösteren firmalar, ürün, üretim, pazarlama ve diğer aktiviteleri ile ilgili her türlü bilgiyi istenildiği takdirde 15 gün içinde Sağlık Bakanlığına ve Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumuna verecek.

ZORUNLU YAYIN

Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu (TRT) ile ulusal, bölgesel ve yerel yayın yapan her kategoride televizyon ve radyolar, ayda en az 90 dakika tütün ürünleri alışkanlığının zararları konusunda uyarıcı, eğitici yayın yapacak. Bu yayınların 30 dakikası 17.00-22.00 saatleri arasında yapılacak ve yayınların kopyaları her ay düzenli olarak RTÜK'e teslim edilecek.

Bu saatler dışında yapılan yayınlar, aylık 90 dakikalık süreye dahil edilmeyecek. Bu süreler RTÜK tarafından denetlenecek. Bu programlar, Sağlık Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, RTÜK, Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu, bilimsel kuruluşlar ve sivil toplum örgütleri tarafından hazırlanacak veya hazırlattırılacak.

Programlar, Sağlık Bakanlığının olumlu görüşü alındıktan sonra RTÜK tarafından yayımlanması sağlanacak. Tütün ürünleri tüketiminin ve tütün dumanına maruz kalmanın oluşturduğu sağlık riskleri konusunda çocukları ve gençleri bilinçlendirmek üzere ilgili kuruluşlar ve sivil toplum örgütlerinin görüşleri alınarak Milli Eğitim Bakanlığı tarafından müfredat hazırlanacak.

Tütün ürünleri alışkanlığının bırakılmasını özendirici programlar ve tütün bağımlılığının ilaç ile tedavisinin ulaşılabilir olması için gerekli çalışmalar Sağlık Bakanlığı tarafından yapılacak. Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklam giderleri, gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak gösterilemeyecek.

CEZALAR

Sigara yasağının uygulanması ve tedbir alınmasıyla ilgili yükümlülüklerini yerine getirmeyen işletmeler önce yazılı olarak uyarılacak. Bu uyarıya rağmen yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere belediye sınırları içinde belediye encümeni, belediye sınırları dışında ise mahalli mülki amir tarafından 500 YTL ile 5 bin YTL arasında ceza verilebilecek. Verilen bir önergenin kabul edilmesiyle kamu hizmet binalarının kapalı alanları bu hükmün dışında tutuldu.

Sigara yasağı bulunan yerlerde sigara içenlere 50 YTL, sigara izmaritini ve paketini yere atanlara 20 YTL ceza verilecek. Tütün ürünleri sektöründe faaliyet gösteren firmalar, ürünlerini bedelsiz olarak hediye vermeleri, indirimli satmaları, eşantiyon, promosyon veya yardım olarak dağıtmaları, ilan vermeleri, yetkili satıcı yerlerin dışında satış yapmaları halinde 50 bin YTL'den 250 bin YTL'ye kadar cezaya çarptırılabilecek. Ele geçirilecek tütün ürünlerinin kamuya geçirilmesine mahalli mülki amir tarafından karar verilecek.

Görsel yayın yoluyla film, dizi ve müzik kliplerinde tütün ürünlerinin reklamı yapılması halinde; yerel yayın yapanlara 1000 YTL ile 5 bin YTL, bölgesel yayın yapanlara 5 bin YTL ile 10 bin YTL, ulusal yayın yapan kuruluşlara ise 50 bin YTL ile 100 bin YTL idari para cezası verilecek.

Sağlık, eğitim ve öğretim, kültür ve spor hizmeti verilen yerlerde tütün ürünlerini satanlara, belediye sınırları içinde belediye encümeni, belediye sınırları dışında genel kolluk tarafından 1000 YTL ceza kesilebilecek. Kanun, 4 ay sonra yürürlüğe girecek. Lokanta, kahvehane, kafeterya gibi yerlerde yasaklar ise gerekli hazırlıkların yapılması amacıyla 18 ay sonra uygulanmaya başlayacak.