KTÜ Tıp Fakültesi Farabi Hastanesi Halk Sağlığı Anabilim dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gamze Çan ve Dr. Şehbal Yeşilbaş Üçüncü, yürüttükleri çalışma kapsamında ev işlerinde karşılaşılan tehlike ve riskleri araştırıyor. Araştırmada, ev hanımlarının özellikle temizlik yaparken karşılaştıkları fiziki kazaların yanı sıra kullandıkları kimyasallara maruz kalmaları sonucu ortaya çıkan olumsuzluklar ele alınıyor.
Prof. Dr. Çan, çalışma kapsamında Trabzon’daki ev hanımlarıyla görüştüklerini konuyla ilgili bir kılavuz hazırlayacaklarını ifade ederek, “Evlerde yapılan işleri tanımladık ve bu kapsamda risk faktörlerini çıkardık. Çözüm alabilecek bir rehber çalışması içerisindeyiz. Bir kılavuz hazırlamayı düşünüyoruz. Ev işlerine bir iş olarak bakılması; inşaatlarda, fabrikalarda iş güvenliği için önlemler alındığı gibi, evlerde de benzer önlemlerin alınmasının gerekliliği aşikardır. Bu riskler tespit edilip gereken önlemler alındığı takdirde ciddi problemlere, sakatlıklara ve ölümlere yol açabilecek kazalar da önlenebilecektir. Biz de hanımlara bu konuda biraz yol gösterebilirsek mutlu olacağız” dedi.
Ev işlerinde en sık tespit edilen ve bilinen risklerin fiziksel riskler olduğunu kaydeden Dr. Çan, "Ev ortamında yapılan işe göre farklılaşan birçok fiziksel, biyolojik, kimyasal, ergonomik ve psiko sosyal riskle karşı karşıya kalınmaktadır. Ev işlerinde en sık tespit edilen ve bilinen riskler fiziksel risklerdir. Kaygan zeminler, yerde olmaması gereken eşyalar, tabure, sandalye gibi yüksek platformlara çıkma, uygun olmayan terlik kullanımı, yüksekten sarkma gibi tehlikeler nedeniyle kayma, takılma, düşme riski mevcuttur. Kesici-delici alet kullanımıyla kesikler, gürültülü ev aletlerinin uzun süreli kullanımı ile işitme kayıpları, sıcak ortamda uzun süre kalınması, sıcak cisimler, yüzeylerle temas, sıcak su, yağ ile yanıklar, titreşimli aletlerin uzun süreli kullanımı sonucu el-kol-parmaklarda uyuşma, ağrı, hareket kısıtlılığı, havalandırma yetersizliğine bağlı halsizlik, baş ağrısı, göz ve solunum sistemiyle ilgili sağlık problemleri, LPG tüp ve düdüklü tencere gibi basınçlı araçların yanlış kullanılması sonucu patlama, yangın, yanıklar, elektrikli cihazlara bağlı elektrik çarpması, yanık gibi birçok riskle karşılaşılmaktadır" şeklinde konuştu.
Temizlikte kullanılan kimyasallara dikkat
Temizlikte kullanılan kimyasallara dikkat çeken Dr. Çan, kimyasal maddelerin kapalı ortamlarda kullanılması, birbiriyle karıştırılması, havalandırmanın yetersiz yapılmasına bağlı ev hanımlarını ciddi tehlikeler beklediğini belirtti. Dr. Çan, “Evlerimizde temizlik amacı dışında koku gidermek, hava temizlemek gibi diğer amaçlarla da artan miktarda kullanılan kimyasal maddelerin içeriklerine, bilinçsiz ve uygunsuz kullanımına bağlı cilt, göz problemleri ve solunum sistemiyle ilgili problemlerle sıkça karşılaşılmaktadır. Kimyasal maddelerin kapalı ortamlarda kullanılması, birbiriyle karıştırılması, havalandırmanın yetersiz yapılmasına bağlı ev hanımları ciddi kimyasal risk altındadır. Ev işlerinde gözden kaçan ancak ciddi kas iskelet sistemi sorunlarına yol açan riskler mevcuttur. Ağır kaldırma, taşıma, yükseğe uzanma, yere eğilme, çömelme gibi zorlayıcı duruş pozisyonu, ovma, sıkma, ağır eşyaları itme-çekme gibi tekrarlanan ve güç gerektiren işler, kötü ergonomik dizaynlı araçların kullanılması gibi ergonomik riskler nedeniyle kas-iskelet sistemini ilgilendiren çeşitli sağlık problemleri ile karşılaşılabilmektedir.Ev işleri yapılırken çeşitli mikroorganizmalar (bakteri, virüs, mantar, küf, parazit) ve ürünleriyle, ev tozlarıyla (ev tozu akarları) solunum, cilt, sindirim sistemi yollarıyla maruz kalınabilmekte ve karşılaşılan mikroorganizma türüne göre değişen sağlık problemleri ortaya çıkabilmektedir” diye konuştu.
“Ev işleri için en çok gözardı edilen psiko sosyal tehlike ve risklerdir”
Ev işleri için en çok göz ardı edilen psiko sosyal tehlike ve riskler olduğuna dikkat çeken Dr. Çan, "Ev hanımları; erken ve geç saatlerde çalışma, çalışma saatlerinin düzensizliği, ev işlerinin iş olarak görülmemesi, aile yaşamının parçası olması, ücret karşılığı yapılmaması, evde uzun süre yalnız kalınması, yapılan işlerin ve yemeklerin ailenin diğer üyeleri tarafından beğenilmemesi, iş bitirememe-yetiştirememe korkusu, her gün tekrarlanan işler, devamlı kötü koku ve kir maruziyeti nedeniyle yoğun psiko sosyal risk altındadır. Kendi ev işini yapan ev hanımları, ev işlerinde mevcut tehlike ve risklere uzun süreli maruz kalmamaları nedeniyle göz ardı edilmektedir. Pek çok ev kazası ve sağlık soru da kayıtlara geçmediği için bilinmemektedir. Ev işlerine bir iş olarak bakılması; inşaatlarda, fabrikalarda iş güvenliği için önlemler alındığı gibi, evlerde de benzer önlemlerin alınmasının gerekliliği aşikardır. Bu riskler tespit edilip gereken önlemler alındığı takdirde ciddi problemlere, sakatlıklara ve ölümlere yol açabilecek kazalar da önlenebilecektir" ifadelerine yer verdi.
KTÜ Tıp Fakültesi Farabi Hastanesi Halk Sağlığı Araştırma Görevlisi Dr. Şehbal Yeşilbaş Üçüncü de riskleri önlemeye yönelik çalışma yaptıklarını hatırlatarak, şunları kaydetti:
"Trabzon’da ev hanımlarıyla yaptığımız çalışma kapsamında mevcut ev işleri için ergonomik, fiziksel, psiko sosyal, biyolojik riskleri tanımlamaya çalıştık. Bunlara karşı alabileceğimiz önlemleri araştırdık. İnşallah evlerde meydana gelebilecek kazalara az da olsa önlenmesinde katkımız olur. Evlerde genelde karşılaştığımız konuların başında düşmeler ilk sırayı alıyor. Daha çok ıslak zeminlerde kayma, düşme, çarpma, sonucu yaralanmalar ve sakatlanmalar yaşanıyor. Örneğin evde merdiven yada tabure koyularak yüksek yerlerden düşmeye bağlı kırıklar. Ütüye bağlı kazalar, kablolara takılıp düşme gibi kazaları sayabiliriz. Bunun yanı sıra kimyasalların kapalı ortamlarda kullanılmasından kaynaklanan olumsuzluklar da olabiliyor."