Trabzon'da 4 yıl önce yüzde 59 oy alan Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) 4, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ve MHP birer milletvekili çıkarmıştı.
AKP'nin biraz oy kaybetse de Trabzon'da yine birinci parti olacağı kesin. Peki ikinci kim olacak? Milletvekili dağılımı değişecek mi?
Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) geçen hafta Trabzon'da, kentte farklı eğilimlerden birçok kişiye göre seçim döneminin en canlı ve kalabalık mitinglerinden birini düzenledi.
MHP, 2011'deki genel seçimlerde Trabzon'da yüzde 15,3 oyla 3. sırada yer almıştı. Şimdi ise Trabzon'da partinin 1999'dan bu yana en iyi sonucu alabileceğini söyleyenler var.
Futbol faktörü ve Süleyman Soylu'nun adaylığı
MHP'nin Atatürk alanında görünürlüğü en yüksek yere açtığı seçim koordinasyon merkezinin önü gayet kalabalık.
MHP'liler Trabzon'da 2. parti olacaklarına kuvvetle inanıyorlar.
Bir partili "AKP'nin büyüsü bozuldu" diyor. Trabzon'da 13 yıldır fabrika açılmadığını, kentin göç verdiğini, işsizliğin arttığını, şehirde sadece AVM açıldığını söylüyor ve birçok kişiden duyduğum bir faktörü ekliyor:
"2010-2011 sezonunda Trabzonspor'un şampiyonluğunun nasıl gasp edildiği malum. Bunun üstüne bir de Fenerbahçe kongre üyesi Süleyman Soylu'nun AK Parti birinci sıra adayı yapılması tepki yaratıyor. Vatandaşı enayi yerine koyuyorlar."
MHP'liler, kırsal kesimde AKP'nin gücünü büyük ölçüde koruduğunu kabul ediyor. Bir kadın üye "Bizi yıkan köyler. 'Sosyal yardımları kesecek, dininizi yaşayamayacaksınız' diye korkutuyorlar insanları" diyor.
Bir parti görevlisi de "Aslında bu bir projeymiş. Anlamadık başta. Taşımalı eğitim sonucu köyler imamlara teslim edildi. Köylerde tek tahsilli insan imam şimdi" diye ekliyor.
CHP'li gençlerde ön seçim gururu
Trabzon'da bir sonraki durağım, yine Atatürk alanına bakan CHP seçim koordinasyon merkezi.
Seçim çalışmalarını sürdüren CHP'li gençler ise hem moralli hem de gururlu.
Burada parti teşkilatını sarsan bir ön seçim devrimi yaşanmış ve bunu onlar yapmışlar.
"Gençlik örgütünde 5-6 ay önce 10 tane genç vardı. Şimdi 50 kişiyiz" diyor bir CHP'li ve bunun nedenini açıklıyor:
"Trabzon'da adayların kontenjanla belirlenme kararını protesto ederek parti binasını işgal ettik. Kılıçdaroğlu da ön seçimi kabul etti. Kendi adayımızı kendimiz belirledik. Parti içi demokrasi işliyor. 'Beyannameye fındığı niye almadın?' dedik. Genel Başkanımız hemen 'Haklısınız' dedi, çalışma başlattı."
CHP'li gençler, parti beyannamesindeki asgari ücret, emeklilik, sosyal devlet vaatlerinin halkta karşılık bulduğunu söylüyor.
Böyle başkanı bir daha nereden bulacaksın?
Bir AKP seçmeni
Biri "AKP'nin fikirleri bitti. Söyleyecek yeni bir şeyi yok. Üniversite açtılar her yere. Üniversiteli işsizliği arttı. İş yok" diyor.
Bir diğeri "Son yıllardaki en olumlu ortam. Trabzon'da 3 miting düzenledik. En coşkulu miting bizimkiydi" diye ekliyor.
AKP'nin Trabzon'da kırsal kesimde daha güçlü olduğunu onlar da vurguluyor.
CHP'lilerin seçim güvenliği konusunda ise endişeleri var. Bir genç "Sandıklara sahip çıkacağız. Sürekli sandık eğitimi yapıyoruz. Trafolara kedi girme ihtimaline karşı sandıklara el fenerlerimizle gideceğiz" diyor gülerek.
Kırsal kesimde yoğun AKP kampanyası
AKP İl Başkan Yardımcısı Arzu Yalçınalp ile köy çalışmasından dönüşte, kendi ofisinde buluştuk.
Bir buçuk aydır adaylarla birlikte köy köy, mahalle mahalle dolaşmışlar
Arzu Yalçınalp, AKP seçmeninde bir erime olduğu şeklindeki yorumlara katılmıyor ve "Halkın teveccühü çok iyi düzeyde" diyor. Seçmenden en çok iş talebi geldiğini söylüyor, "İşi olan da daha nitelikli bir işte çalışmak istiyor" diye de ekliyor.
Yalçınalp'ın seçim tahmini ise en kötü ihtimalle geçen seçimdeki gibi: 4-1-1.
Bürosuz parti : HDP
Halkların Demokratik Partisi (HDP) seçim ekibini ve partinin birinci sıra adayı Hüseyin Taka'yı bazı sol partilerin bürolarının olduğu bir iş hanında buldum. Hüseyin Taka, "Seyyar çalışıyoruz" diyor.
HDP'liler, geçen yılki cumhurbaşkanlığı seçiminde 5 bin civarında olan oylarını en az ikiye katlayarak "barajın aşılmasına katkı sağlamak" istiyorlar.
Güvenlik konusundaki sıkıntılar yüzünden geniş kitlelerle buluşamadıklarını söylüyorlar. İki kadın aday tehditler yüzünden istifa edince, yüzde 50 kadın kotasını uygulayamamışlar.
HDP'lilerin seçimle ilgili basın toplantıları sırasında bina 150-200 kişilik bir grup tarafından kuşatılmış. 1 Mayıs kutlamasına giderken de saldırıya uğramışlar.
"Taş ve şişelerle saldırdılar. Yaşlıları ve çocukları ortaya alarak çekildik" diyor Hüseyin Taka. İktidarın kasıtlı olarak gerilim yarattığını düşünüyor ve ekliyor:
"Vali, emniyet müdürü ve belediye başkanı ile görüşmek istedik, randevu vermediler. CHP bile sandık güvenliği konusundaki görüşme teklifimizi reddetti."
'Ekonomi belirleyici olacak'
Gazeteci-yazar Ahmet Şefik Mollamehmetoğlu, viratrabzon.com adlı internet haber sitesinin kurucusu. Karadeniz ve Cumhuriyet gazetelerinde de yazıyor.
Mollamehmetoğlu'na göre, "Trabzon'da rüzgar döndü ve iktidar gündemi elinden kaçırmaya başladı".
"Trabzon'da da Türkiye'de de en önemli faktör ekonomi" diyen Mollamehmetoğlu, CHP'nin seçim bildirgesindeki emekliye ve asgari ücretliye yönelik vaatlerinin halkta karşılık bulduğunu ve CHP'nin Trabzon'da ikinci milletvekilini zorlayacağını düşünüyor.
Trabzon'un ünlü Kadın Pazarı esnafıyla sohbetlerim de, ekonominin önemi konusundaki tespiti destekler nitelikte. "Böyle başkanı bir daha nereden bulacaksın?" diyen sadık AKP seçmeni çok ama ekonomik gerekçelerle iktidarı eleştiren de az değil.
Örneğin bir pazarcı "Çalışmadan 7 gemi aldı Tayyip'in uşağı. Benim 5 milyar borcum var", bir diğeri de "Hastaneye gidersin 10 lira, özel 25 lira. Reçete 4,5 lira. En az kira 700 lira. Emekliyim 1200 liraya nasıl geçineyim?" diyor.
Bir başkası ise "Zenginin hükümeti. Fakire bir şey vermiyor. Ne yapacaksın bu şatoyu, nereden çıkıyor bu paralar?" diye soruyor.
'İş dünyasında belirsizliklere tepki var'
Muhalefetin Trabzon'da bu seçimde daha hareketli olduğunu söyleyenlerden biri de Trabzon İhracatçılar Birliği Başkanı Ahmet Hamdi Gürdoğan.
Ahmet Hamdi Gürdoğan, "İş dünyasında ekonomik belirsizliklere büyük tepki var" diyor ve ekliyor:
"Suriye ve Irak politikaları, bu iki ülkeyle sınır kapılarının kapanması, dolayısıyla pazarın daralması ihracatçıyı mağdur etti. Rusya ile ilişkilerde beklediğimiz sıçrama yapılamadı."
Muhafazakar kesimde rahatsızlık
Trabzon'un önde gelen bazı muhafazakar yazarları ve gazetecileri de AKP oylarının gerileyeceği görüşünü paylaşıyor.
Karadeniz gazetesi yazarı Sultan Göktaş "AK Parti'nin kuruluşunda yola çıkan arkadaşlardan kimsenin aday listelerinde adı yok. Trabzon'da kuruluş aşamasındaki kesim kenara itildi" diyor.
Sultan Göktaş bununla birlikte Trabzon'da milletvekili dağılımının değişmeyeceği görüşünde. Göktaş'a göre bunun başlıca nedeni, muhafazakar kesimin CHP'ye, özellikle de din ve inanç hürriyeti konularındaki kazanımların geri gitmeyeceği konusunda güvenememesi.
"AK Parti'nin bu seçimde kırgını var, küskünü var, yorgunu var" diyen Güne Bakış gazetesinin sahibi ve yazarı Ali Öztürk ise AKP oylarının yaklaşık yüzde 5 azalabileceğini, bu seçmenlerden bir kısmının sandığa gitmeyeceğini, birazının da Saadet Partisi'ne yönelebileceğini düşünüyor.
BBC : Kumru Başer