Trabzon'un önemli tarihi ve turistik mekânlarından Atatürk Köşkü'nün de içerisinde bulunduğu Atatürk Köşkü Ormanları'nı istila eden ve literatürde 'Ipstypographus' adıyla yer alan on iki dişli çam kabuk böceği, ladin ve sarıçam ağaçlarının kurumasına neden oldu. 1041 ağacın yer aldığı ormanda tamamen kurumuş ve böceklerin istilası altındaki 456 ladin ve sarıçam kesildi, yerine ise meşe, gürgen, kayın, ıhlamur, karaağaç ve kestane gibi daha dayanıklı türler dikildi. Kuruyan ağaçların kesilmesi ile böcek istilası önlenen ormanda kalan ladin ve sarıçam ağaçları kurtarıldı.
Doğu Karadeniz Bölgesi'nde Trabzon, Rize, Artvin ve Giresun'da görülen, literatürde 'Ipstypographus' adıyla yer alan on iki dişli çam kabuk böceği, ladin ve sarıçam ormanlarını istila etti. Trabzon'da 2,5 hektar genişliğindeki Atatürk Köşkü Ormanları'nda ağaçların kurumasına neden olan böcek tehdidiyle ilgili Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Orman Fakültesi Dekanlığı'nca komisyon görevlendirildi. Trabzon’un önemli turizm mekânlarından olan Atatürk Köşkü'nü de içerisinde bulunduran Atatürk Köşkü Ormanları'nda incelemelerde bulunan komisyon acil eylem planı hazırladı.
9 AĞAÇTA 1 MİLYON BÖCEK
Ormanda incelemelerde bulunan komisyon üyelerinin hazırladığı rapora göre; 878 ladin, 108 sarıçam, 54 sekoya ve 1 karaağaç olmak üzere 1041 ağacın bulunduğu Atatürk Köşkü Ormanları'nda böcek istilası nedeniyle 286'sı ladin, 40'ı sarıçam olmak üzere 326 ağaç tamamen kurudu, 130 ladin ağacının da böcek saldırısı altında olduğu belirlendi. Böcek istilası altındaki ladin ağaçlarından 9'unda yapılan özel incelemede 1 milyon dolayında on iki dişli çam kabuk böceği tespit edildi. Ormanda tamamen kurumuş ve böceklerin sardığı 456 sarıçam ve ladin türü ağacın kesilmesine karar verildi. Kış döneminde ağaçların kabuklarının altına saklanan böcekler, ağaçlar kesildikten sonra imha edildi. Kesilen ağaçların yerine ise meşe, gürgen, kayın, ıhlamur, karaağaç ve kestane gibi daha dayanıklı türler dikildi. Kuruyan ağaçların kesilmesi ile böcek istilası önlenen ormanda kalan ladin ve sarıçam ağaçları kurtarıldı.
'ORMANI KAYBEDECEĞİMİZİ KORKU DOLU GÖZLERLE GÖRDÜK'
KTÜ Orman Fakültesi Silvikültür Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İbrahim Turna, Atatürk Orman Köşkü'nün 1936'lı yıllarda dikilmiş bir saha olduğunu belirterek o tarihte dikilen türlerin tamamen yöreye özgü doğu ladini türü olduğunu söyledi. Turna, "Ama doğal yayılış alanları yüksek rakımlar. Bu alanda toplamda 1041 birey var. Bunun yüzde 70'e yakını doğu ladini, geri kalanın 150 tanesi sarıçam, 60'a yakında sekoya dediğimiz yabancı bir tür. Bunlarda yaptığımız incelemelerde on iki dişli çam kabuk böceği dediğimiz bir böceğin hasar yaptığını kurumalara neden olduğunu ve bir an önce müdahale edilmesi gerektiğini gördük. Alanında uzman bir ekiple komisyon oluşturuldu ve müdahale edilmezse bütün ormanı kaybedeceğimizi korku dolu gözlerle gördük. Böceklerin yoğun şekilde toplandığı ağaçların süresi içinde kesilip, alandan çıkarılıp, kabuklarının soyulup, kabuğun altında gelişen böceklerin imha edilme gerekirdi. Bu böcek nüfusunu kırmanın başka bir yolu yoktur" dedi.
'MÜCADELENİN SONUCU OLUMLU'
Bundan sonra alanda kitle halinde ağaç ölümlerinin yaşanmayacağına belirten Prof. Dr. Turna, "Biz burada işlem yaparken burayı 3 kısma ayırdık. Tamamen kurumuş olan bireyleri kırmızı boya ile kısmen kurumuş olan ve ölmek üzere olanları mavi boya ile sağlıklı olanları da yeşil boya ile boyadık. Analizlerimizi yaptık. Mavi olanların da en kısa zamanda kesilmesi gerektiğini de yaptığımız incelemelerde gördük. Biz buraya 2018'in Eylül ayında geldik. 2 ay sonra tekrar geldiğimizde mavi ağaçlarında ölmek üzere olduğunu gördük. Şiddetli bir şekilde yayılma oluyordu. Yayılmayı sağlayan etmenleri ortadan kaldırmamız gerekiyordu. Yeşil işaretlenmiş olanlar hariç diğerlerini alandan tamamen çıkardık. Şu an itibari ile mücadelenin sonucunun olumlu olduğunu gözlemliyoruz. Ama bu bırakılan ladin ağaçlarında bu hastalığın olmayacağı anlamına gelmez. Ama en azından kitle halinde bir ölüm söz konusu olmayacak" diye konuştu.
BİYOLOJİK MÜCADELE YÜRÜTÜLÜYOR
Böcek zararları ile ilgili Doğa Koruma ve Milli Parklar Rize 12'nci Bölge Müdürlüğü ile Trabzon Orman Bölge Müdürlüğü mücadele eylem planı hazırladı. On iki dişli çam kabuk böceği ile ilgili mücadele kapsamında Kaçkar Dağları Milli Parkı sahasına 'feromon' adı verilen 80 tuzak yerleştirildi. Tuzaklar ormanlardaki ağaçlara 10-15 metre mesafe aralıklar ile yerleştirildi. Feromon emdirilmiş kapsüller, karşı cinsin salgıladığı kokuyu yayarak böcekleri tuzaklara çekiyor. Tuzaklar, kapsüle gelen böceklerin yakalanmasını sağlıyor. 7-10 gün arasında kontrol edilen tuzaklardaki zararlı böcekler imha ediliyor, faydalı böcekler ise tekrar tabiata bırakılıyor. Zararlı böceğin tek doğal düşmanı olduğu belirlenen 'Rhizophagus grandis' adlı böcek türü de, bölgedeki 4 ilde yer alan laboratuvarlarda üretilerek, ladin ormanlarına bırakılıyor.