Dünya fındık üretim ve ticaretinde lider konumda bulunan Türkiye'de, üretim alanları her yıl artmasına rağmen fındık verimliliği aynı oranda yükselmiyor. Son yıllarda 750 bin hektara yaklaşan bahçe büyüklüğü, üretim miktarında beklenen artışı sağlayamıyor. Uzmanlara göre bunun temel nedeni, verim ve kalite eksikliği.
Fındık Alanı 50 Yılda İki Katını Aştı
1970 yılında yaklaşık 326 bin hektar olan fındık üretim alanı, 2024 yılı itibarıyla 748 bin hektara yükseldi. Başlangıçta sadece Ordu’nun Ünye ilçesinden doğuya kadar olan bölge üretim alanı iken, 1980’li yıllardan itibaren Samsun’dan başlayarak batıya doğru Düzce, Sakarya ve son olarak Zonguldak’a kadar yayıldı.
Bugün ekonomik anlamda 13 ilde yoğun üretimi yapılan fındık, Türkiye genelinde ise 33 şehirde yetiştirilebiliyor.
Verim Artışı Yok, Üretim 700 Bin Tona Takıldı
Üretim alanlarındaki genişlemeye rağmen, Türkiye’nin yıllık fındık üretimi son 20 yılda ortalama 600-700 bin ton arasında değişiyor. Resmî verilere göre, 2024 itibarıyla toplam fındık üretim alanı 7 milyon 486 bin 790 dekara ulaşmış durumda. Ancak bu genişlemeye rağmen üretimde benzer bir artış görülmemesi, uzmanları kaygılandırıyor.
Ergan: "Yüzde 80’den Yüzde 70’e Geriledik"
Trabzon Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Eyyüp Ergan, Türkiye’nin dünya fındık üretimindeki payının yüzde 80’lerden yüzde 70’lere düştüğünü belirterek, "Dünyada fındık üreten ülke sayısı artıyor. Bizse üretim alanlarını artırmamıza rağmen verimi ve kaliteyi artırmadık" dedi.
Ergan, 2003 yılından bu yana verim ve kaliteyi artırmaya yönelik projeler yürüttüklerini belirterek, “2013’te yaşlı bahçeleri sökerek modern sistemlerle yeniden dikime başladık. Bu sistem yaygınlaşırsa üretimimiz 1 milyon tonu geçebilir, hatta 1,5 milyon tona ulaşabilir” ifadelerini kullandı.
Bahçeye Emek Şart
Ergan, modern tarım tekniklerinin yaygınlaştırılması, makineli tarımın geliştirilmesi ve yıl boyu bahçeyle ilgilenilmesi gerektiğine dikkat çekti. "Sadece hasat zamanı değil, yılın 12 ayı üretici bahçede olmalı. Bu anlayışla çalışırsak hem verimi artırırız hem de dünya pazarındaki payımızı yeniden yüzde 80 seviyesine çıkarabiliriz" dedi.
Verimlilik Rakamları Endişe Veriyor
Ana üretim bölgesi olan Karadeniz illerinde dekara verim ortalamaları yıllar içinde dalgalı bir seyir izliyor. Örneğin Ordu’da dekara verim 2004’te 25 kg iken, 2022’de 106 kg’a çıktı ancak 2023’te yeniden 88 kg’a düştü. Benzer şekilde Trabzon’da da 2008’de 116 kg olan verim, 2023’te 45 kg’a kadar geriledi. Giresun'da ise 2022'de 78 kg olan verim, 2023’te 61 kg seviyesine düştü.