Trabzonlu iki önemli isim; CHP önceki dönem Genel Başkanı, gazeteci-yazar Altan Öymen ile emekli büyükelçi, siyasetçi ve yazar Onur Öymen, Ortahisar Belediyesi tarafından düzenlenen Ortahisar Yazar Buluşmaları ekinliğine katılarak, dinleyicilerle buluştular.
Söyleşiyi, Ortahisar Belediye Başkanı Ahmet Kaya, CHP Trabzon Milletvekili Sibel Suiçmez, CHP Trabzon İl Başkanı Mustafa Bak, Ortahisar İlçe Başkanı Haluk Batmaz ve çok sayıda kişi ilgiyle izledi.
Yazar Melih Yıldız’ın moderatörlüğünü yaptığı söyleşide Altan Öymen ve Onur Öymen, Trabzon’la ilgili anılarını dile getirdi, Cumhuriyet ve Atatürk’ü anlattı, güncel siyasetle ilgili soruları cevaplandırdılar.
ALTAN ÖYMEN: “TRABZON’LA İLİŞKİMİZİ HİÇ KESMEDİK”
CHP önceki dönem Genel Başkanı, gazeteci-yazar Altan Öymen, ailesinin çok eski bir tarihte Trabzon’dan ayrıldığını ama kendisinin Trabzon’la olan bağını hiç koparmadığını dile getirerek, “Hakim bir dede ve öğretmen bir babanın oğlu olarak doğdum. Trabzon’dan çok eski ayrıldık. Babam Trabzon Lisesinde öğretmenlik yapıyordu. Atatürk’ün Trabzon ziyareti sırasında kendisiyle görüşmüştü. Ben ilk kez, 15 yaşında Trabzon’a geldim. Nüfus kütüğümüz Trabzon’da, çocukları da Trabzon nüfusuna kaydettirdim, bu konuda ısrarlı olduk. Torunlarıma kadar böyle devam ediyor, bağlılığımız daha da güçleniyor” diye konuştu.
Emekli büyükelçi, siyasetçi ve yazar Onur Öymen ise öğretmen bir aileden geldiklerini, Atatürkçü olduklarını ve Cumhuriyete yürekten bağlı bir aile olduklarını ifade ederek, ailesinin Atatürk’ün başlattığı eğitim devriminin gönüllü çalışanları olduğunu söyledi.
ONUR ÖYMEN: “ATATÜRK EĞİTİME ÇOK BÜYÜK ÖNEM VERİYORDU”
“Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda eğitimin çok önemli bir yeri olduğunu kaydeden Öymen, Atatürk’ün bu konuya bakışını şöyle anlattı:
“Atatürk, Sakarya Savaşı bitmeden Ankara’ya geliyor ve orada bir eğitim kongresi topluyor. 200 civarında kadın-erkek öğretmenle toplanıyorlar ve burada Türkiye’nin eğitim politikasını anlatıyor. Burada, “Osmanlı İmparatorluğunun gerilemişinin ve çökmesinin en önemli sebebi eğitim alanında geri kalmasıdır” diyor. Ve Atatürk devrimlerinin kilit noktası da eğitimdir. Bir örnek vereyim, Cumhuriyet kurulduğunda okuma yazma oranı, erkeklerde yüzde 7, kadınlarda ise yüzde 4 idi. Böyle bir ülkeyi devralıyor ve çok kısa zamanda okuma yazma oranlarını yükseltiyor. Ardından kadınlara seçme-seçilme hakkını veriyor, dünyada ilk ülkelerden biri Türkiye’dir. Fransa 11 yıl, sonra İsviçre ise 1975 yılında bu hakkı tanıyor. Çağdaş uygarlık düzeyinin üstüne böyle çıkıyor. Bugün OECD ülkeleri arasında bir devlet reformu projesi var. yaklaşık 32 ülke devlet reformu çalışması yapıyorlar, fakat bunun başlangıcı 1920’li yıllar. O devre bakacak olursak, Türkiye bu reform çalışmalarında dünyada bir numara. Türkiye’nin yaptığı bu reformları yapan bizden başka kimse yok ama bugünkü Türkiye maalesef sonuncu sırada geliyor. Eğitim düzeyi en düşük olan ülke durumuna geldik. Gerçekleri de görelim. Türkiye nereden nereye gelmiş? Bir Atatürk dönemindeki Türkiye’ye bakın, o dönemde yapılanlara bakın, bir de bugün geldiğimiz duruma bakın.”
“KÖY ENSTİTÜLERİ, DÜNYA ÇAPINDA BAŞARILI OLAN BİR PROJE İDİ”
Onur Öymen, Köy Enstitüleriyle ilgili bir soru üzerine şu değerlendirmeyi yaptı:
“Cumhuriyet’in yaptığı en önemli eğitim devrimlerinden biri, 1924 yılında Tevhidi Tedrisat yasasının çıkarılmasıdır. Ondan sonra halkevlerinin, millet mekteplerinin kurulması, son olarak da Köy Enstitülerinin kurulmasıdır. Köy Enstitüleri Türkiye’nin dünya çapında başarısı oldu. Fakat Demokrat Parti kurulduktan sonra Köy Enstitülerine karşı müthiş bir mücadele başlattılar. Bunlar maalesef o zamanki hükümeti de etkiledi. Neticede DP iktidara gelmeden Köy Enstitüleri sisteminde bir gerileme başladı. Adım adım öyle bir zemin hazırlandı ki, DP iktidara geldikten kısa bir süre sonra bütün Köy Enstitülerini kapattılar. Maalesef muhafazakar siyasetçilerin baskısı sonucu dünya çapındaki böyle bir projeyi feda ettik.”
“1 MART TEZKERESİ’NİN REDDEDİLMESİ, CUMHURİYET TARİHİNİN EN ÖNEMLİ OLAYLARINDANDIR”
Öymen, Ortahisar Belediye Başkanı Ahmet Kaya’nın, TBMM’de 1 Mart 2023 tarihinde oylanan tezkeresinin reddedilmesinin önemi ve sonuçlarıyla ilgili sorusuna şu cevabı verdi:
“Dönemin hükümeti, 1 Mart Tezkeresinden önce, ABD Türkiye’den Trabzon dahil çeşitli üsler almak için yetki istiyor ve bu yetkiyi alıyor. 1 Mart’ta ise ABD askerlerinin Türkiye üzerinden Irak’a müdahalesi için yetki isteniyor, hükümet bunu kabul ediyor ama Anayasaya göre Meclisin bunu onaylaması lazım. O gün CHP olarak rahmetli Deniz Baykal’ın öncülüğünde çok büyük bir çaba gösterdik. Bu önergeyi reddedecek kadar sayımız yoktu ama o kadar etkili bir mücadele verdik ki sonunda Adalet ve Kalkınma Partisi üyelerinden 99 tanesi hükümet önerisini reddettiler veya çekimser kaldılar. 4 fire verilseydi bugün Türkiye’nin güneydoğu bölgesinde ABD üsleri olacaktı ve o bölge fiilen ABD denetiminde olacaktı. Aynı şey Japonya ve Almanya’da oldu halen ABD askerleri oradalar. O nedenle 1 Mart Tezkeresinin reddedilmesi tarihi bir olay oldu. Bu durum Cumhuriyet tarihimizdeki en önemli olaylardan biridir. O Mecliste görev yaptığım için gurur duyuyorum.”
Söyleşinin ardından okurları için kitaplarını imzalayan Altan Öymen ve Onur Öymen, daha sonra Trabzon’dan ayrıldılar.