Anayasa Mahkemesi (AYM), evlenmeden önceki soyadını tek başına kullanmak için açtığı dava reddedilen kadının itirazını haklı bularak, yeniden yargılama yapılmasına karar verdi. Kararda ayrıca, başvurucunun “Manevi Varlığın Korunması ve Geliştirilmesi Hakkı”nın ihlal edildiği belirtildi. Karar, Resmi Gazete’de yayımlandı.
Resmi Gazete’de yayımlanan AYM Kararı’na göre; başvurucu Şebnem Nebioğlu Öner, evli kadının evlilik öncesi soyadını tek başına kullanmasına engel olan 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 187. maddesine istinaden yapılan uygulama neticesinde, cinsel olarak ayrımcılığa maruz tutularak özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmemesi nedeniyle, Anayasa’nın 10. 20. ve 41. maddelerinde tanımlanan haklarının ihlal edildiğini ileri sürerek, ihlalin tespitiyle, uyuşmazlık hakkında yeniden yargılama yapılmasına karar verilmesini talep etti.
BAŞVURU SÜRECİ
Kararda, başvurucunun evlenmeden önceki soyadını tek başına kullanmak amacıyla açtığı davanın, Kadıköy 5. Aile Mahkemesi’nin 28 Aralık 2012 tarihli kararı ile reddedildiği, kararın temyiz üzerine, Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 4 Aralık 2013 tarihli ilamı ile onandığı, bu aşamada Kadıköy 5. Aile Mahkemesi’nin kapatılması nedeniyle, dosyanın İstanbul Anadolu 17. Aile Mahkemesi’ne devredildiği, karar düzeltme talebinin aynı dairenin 20 Mart 2014 tarihli ilamı ile reddedildiği, başvurucu tarafından 29 Nisan 2014 tarihinde AYM’ye bireysel başvuruda bulunduğu belirtildi.
İLGİLİ HUKUK MADDESİ
Şebnem Nebioğlu Öner’in başvurusuyla ilgili olan; 22 Kasım 2001 tarihli Türk Medeni Kanunu’nun “Kadının soyadı” kenar başlıklı 187. maddesi şöyle:
“Kadın, evlenmekle kocasının soyadını alır; ancak evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuruyla kocasının soyadı önünde önceki soyadını da kullanabilir. Daha önce iki soyadı kullanan kadın, bu haktan sadece bir soyadı için yararlanabilir.”
CİNSEL AYRIMCILIK İDDİASI
Resmi Gazete’de yayımlanan AYM Kararı’nın “Başvurucunun İddiaları” kısmında, şu ifadeler yer aldı:
“Başvurucu, İstanbul Barosu’na bağlı avukat olarak çalıştığını, 2012 yılında evlendiğini, ancak evlilik öncesi soyadı ile birlikte eşinin soyadını da kullanmak zorunda olması nedeniyle resmi işlemlerini yapmakta zorluk çektiğini, yaşadığı zorluklar nedeniyle evlilik öncesi soyadının kullanılmasına izin verilmesi talebiyle açtığı davanın reddedildiğini, bu durum nedeniyle cinsel olarak ayrımcılığa tabi tutularak özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmediğini belirterek, Anayasa’nın 10., 20., ve 41. maddelerinde tanımlanan haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.”
OY BİRLİĞİYLE YENİDEN YARGILAMA KARARI
Şebnem Nebioğlu Öner’in başvurusunu değerlendiren AYM; Başvurucunun Anayasa’nın 17. maddesinin ihlal edildiği yönündeki iddiasının kabul edilebilir olduğuna, Anayasa’nın 17. maddesinde güvence altına alınan manevi varlığın korunması ve geliştirilmesi hakkının ihlal edildiğine, ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldırmak için yeniden yargılama yapmak üzere kararın ilgili Mahkemeye gönderilmesine, 16 Nisan 2015 tarihinde oy birliğiyle karar verdi.