Akyazı sahillerini doldurup üzerine stat ve sosyal tesisler kuracağız.Elbette bu işi ilk yapan biz olmadığımıza göre daha önce yapılmış bu tür çalışmalardan çıkan sorunlara dikkat etmemiz gerekir. Akyazı projesine çok bezer güncel proje Japonya’nın 20-25m su derinliğinde kurmuş olduğu Kansai Hava Alanı ve Terminal Binasıdır. Deniz dolgusu ile oluşturulan ada üzerinde kurulan Hava Alanı Projesi yapım tekniği nedeniyle Amerika’da ‘Mühendislik Ödülü’ almış olan bir projedir. Bütün bunlara karşı terminal binası oturmağa devam etse de bina altındaki bilgisayar donanımlı kaldıraçlarla farklı oturmanın binaya vereceği zararlar giderilmektedir.
Akyazı’nın yumuşak deniz tabanı tortulları oturmalara neden olacaktır
Her denizin kıyı kesimlerinde olduğu gibi Akyazı’nın da deniz tabanında 10.000 yıldan beri (Holosen) çökelen henüz taşlaşmamış, gevşek, su içeren, tortullar vardır. Bu tortulların kalınlığı derinlere doğru artmaktadır. Hiçbir önlem almadan bu tortullar üzerine oturtulacak dolgu ve üzerindeki tesis onlarca hatta yüzlerce yıl oturmağa devam edecektir.
Zeminde oturma niçin oluşur?
Deniz tabanındaki killi, siltli, kumlu henüz taşlaşmamış zeminler %70’e varan oranda su içerebilir. Dolgu ve üzerindeki stadın ağırlığı nedeniyle yumuşak tortullar sıkışarak suyunu dışarı atar. Ancak tıpkı sıkılmış sünger gibi bünyeden çıkan su nedeniyle tortulların hacmi de azalır ve oturmalar başlar. Öte yandan bu oturmalar her yerde aynı olmazsa üzerindeki bina için ikinci büyük tehlike başlar.
Beklenmeyen ve uzun süren oturmalara karşı kaldıraç sistemi
Bütün bu teknik önlemlere karşı Kansai Terminalı farklı oturmalardan dolayı çökme tehlikesi altındaydı. Ancak beklenmeyen oturmalar da dikkate alınarak önceden terminal binasının sütunlarına yerleştirilen kaldıraç sistemi ( tıpkı buzdolaplarının ayaklarında olan ayarlanabilen kaldıraçlar) ile oturmanın olduğu sütun yükseltilerek bina korunma altına alınabilmiştir ( alttaki şekle bakınız).
Akyazı ihalesinin düşündürdükleri
Yukarıdaki bilgilerden anlaşılacağı gibi deniz dolgusu üzerinde güvenli büyük tesisler ve binalar kurmak sanıldığı gibi kolay değildir. Güvenli bir yapı bilgi,teknoloji,finans ve sorumluluk gerektirir. Ancak TOKİ ihalesine kabaca bakıldığında en düşük teklifle en yüksek teklif arasında 4 kat fiyat farkının olduğu öne çıkar. Bunun anlamı ya TOKİ işin teknik yönünü tam olarak sınırlandıramamış veya teklif verenler yeterince bilgilendirilememiştir.
İhalenin bir ilginç yönü de TOKİ ‘in işin teknik yönünü değil de sadece fiyat farkını ihale kriteri olarak almasıdır.
Öte yandan ihalede taş ocağından sorumlu mühendisin jeolog değil de jeofizikçinin olması ve projede hiçbir jeoloğun görev almaması düşündürücüdür.
Bu ilde yaşayan herkes aynı havayı, aynı suyu ve aynı çevreyi kullandığına göre şehir adına yapılacak her şey toplumun ortak kararı ile olmalıdır. Toplum adına uygulayıcılara da destek olmak, onları motive etmek bir vatandaşlık ve hemşerilik görevidir. Bu bağlamda şehrin problemlerinin tartışıldığı meclis olan Kent Konseyinin önemi bir kez daha ortaya çıkar.
Prof.Dr.Osman BEKTAŞ