Karadeniz geri mi çekiliyor?

Geçen yıla göre Karadeniz’in kimi yerlerde kıyıdan geri çekildiğini, denize girdiği plajın genişlediğini görenler hayretle deniz çekiliyor mu sorusunu gündeme taşıyor.

Hayır, Karadeniz geri çekilmeyip karalar üzerinde ilerlemeye devam ediyor.

Birkaç bin yıl önce tatlı su gölü olan Karadeniz’in buzulların erimesi ile günümüzde de karalar üzerinde sürekli olarak ilerlediği bir gerçektir.

Bilimsel çalışmalar ve sığ deniz sondaj verileri bu günün 100-150m su derinliğinin geçmiş dönemin kıyılarında yaşayan medeniyetin varlığını kanıtlamıştır.

Denizin bu şekilde karalar üzerinde ilerlemesine jeolojide transgresyon denir.

Dünya üzerindeki suların çoğunluğu karalarda buzul olarak korunduğu buzul çağında ise tersine Karadeniz karalardan geri çekilmiştir. Bu olayda jeolojide regresyon olarak bilinir.

Öte yandan karaların alçalması veya yükselmesi de denizin karalar üzerinde ilerlemesi ve gerilemesine neden olabilir.

Ancak yukarıda değindiğimiz bu olaylar oldukça yavaş seyreden çoğu zaman gözleyemediğimiz jeolojik olaylardır.

Oysa bir yıl içerisinde gerçekleşen, gözlerimizle izlediğimiz denizin çekildiği ve geniş plaj alanların oluştuğu yerler, derenin denize kavuştuğu delta olarak isimlendirilen bölgelerdir.

Dere ağızlarında oluşan deltalar derelerin taşıdığı çakıl, kum, silt gibi çökelleri dere ağızlarında denize boşaltması ile oluşur

Başka deyişle deltalar dere ağızlarında karalara eklenen delta şeklindeki kara parçalarıdır.

Ağva, İstanbul'un Şile ilçesine bağlı bir beldedir. İstanbul'a uzaklığı 97 kilometredir ve bir tatil beldesidir. Yeşil çay ve Göksu'nun Karadeniz'e döküldükleri yerde oluşan küçük bir delta üzerine kuruludur. Zaten Ağva, "iki dere arası" demektir.

Dere ağızlarında delta oluşması ve kara haline geçip o bölgeden denizin çekilmesi için derenin denize boşattığı tortul çok miktarda ve çökelme süratli olmalıdır.

Aksi takdirde denize boşalan tortullar deniz tabanına çökelmeden ve birikmeden çökeller dalgalar tarafından dağıtılarak delta oluşumu engellenir.

Özetle dere ağızlarında dereler tarafından denize boşaltılan çökellerin delta şeklinde kara parçası oluşturabilmesi için nispeten sakin dalgasız bir deniz koşulları ve denize çok fazla çökel kayaç girdisi olması gerekmektedir.

Karadeniz sahili boyunca izlenen T ler ve dalga kıranlar delta oluşumunu başka deyişle dere ağızlarına bitişik küçük kara parçalarının oluşumunu, dar plaj alanlarının genişlemesini kolaylaştıran unsurlardır.

Sonuç olarak Karadeniz sahili boyunca kimi yerlerde deniz çekilmesi, kimi yerlerde deniz ilerlemesi görülse de bu tür yersel olaylar Karadeniz’in bölgesel ölçekte taştığı ve karalar üzerinde ilerlediği gerçeğini değiştirmez.

Küresel ısınma devam ettikçe, buzullar hızla erimeğe devam ettikçe Karadeniz de karalar üzerindeki yürüyüşüne o hızla devam edecektir.