Hafta sonunu bir kültür ve tarih turu niteliğinde Kemaliye(Eğin)’de geçirdim.
Doğal ve tarihi Değerleri Koruma Derneği yönetim kurulu üyesi Ali Çankaya’nın liderliğinde onaltı insan, ikinci hatta üçüncü kere gidenler de dönüş yolunda benzer duygular içindeydik: “Dut mevsimine ya da kışa denk getirip tekrar gitmeliyiz.''
En güzel geziler bir yerlerde okuduklarımızın peşine düştüklerimizdir. Rehberlik eder gezi boyunca. Kırık kırpık hikayeler velhasıl kendini yabancı hissetmezsin gittiğin yerde. Bir ahbaplık kurulmasına yardımcı olurlar.
Uygarlığın izleri
Mimari doku iki hatta üçyüz yıl önceye ait. Ahşap ağırlıklı ve moloz yığma duvarlar üzerinde en fazla iki katlı Eğin evlerin her birinin teraslama yapılarak elde edilmiş bahçesi var.
Sokakları su sesi ile şakırdayan, geleneksel mimari dokusu ile yaşayan, tam da Evliya Çelebinin “Seyahatnamesinde” tanımladığı gibi; bağ ve bahçeler içinde bir turizm cenneti.
Salihli diye bir köy
Salihli köyünde araçtan indiğimde ilk rastladığımız insan kendini "Klinik Psikiyatr, emekliyim” diyerek tanıttı. Üstündekilere şaşkınlıkla baktığımı görmeli ki ekledi: Köyümüzün %95 i yüksek öğrenimlidir:
Eski sanayi ve ticaret bakanı Ali Coşkun, eski enerji ve tabii kaynaklar bakanı Ziya Aktaş, şair-yazar Ahmet Kutsi Tecer, Enver Gökçe, 12 Eylül sonrası başbakan yardımcısı Zeyyat Baykara, yapımcı Mustafa Oğuz, şair Behçet Kemal Çağlar, Müzisyen Mustafa Özgül, oyuncu Cem Davran, Roma büyükelçisi Uğur Ziyal, Tuncay Özkan, politikacı Tahsin Şahin Yiğit,gazeteci Yusuf Ziya Ademhan, eski başbakan Şemsettin Günaltay (1949 yılında başbakan) ve İşçi Partisi genel Başkanı Doğu Perinçek…
Şaşkınlığım daha da arttı.
Pijamalı Psikiyatr önce köyü, sonra da sosyal tesisleri gösterdi: Yüzme havuzu, Seyir terası, piknik alanını gurbetteki komşuların gönderdiği paralarla yapmışlar.
Doğa ve tarih müzesi
Kemaliyeli Prof. Dr. Ali Demirsoy Ülkemizin ilk ve tek “Doğa ve Tarih Müzesini” Kemaliye’de kurmayı başarmış. Tek kelime ile muhteşem.
Sular şehri Kemaliye
Su nerdeyse her evin içinden, yanından kanallar içinden akıyor. Kemaliye’de su, Ceyhun Atıf Kansu’nun dörtlüğüne düşen ve hayal edildiği şekliyle sunuyor kendini ziyaretçilere:
Eğin türkülerine gömün beni /Köyümün sularında çırpınayım/ Ve tekrar arşa çıksın bedenim/
Kurtulmanın neşesiyle dolayım
Mani yolu (!)
Yoğun olarak yaşanan göç Kemaliyeli kadınları gurbet yoluna bakar yapmış. Eş ya da nişanlıya yakılan manileri “mani yolunda” yaşatılıyorlar. Seksen kadar mani bu yolda özel tasarlanmış seksen panoda sergileniyor.
İşte onlardan biri:
Kurban olam gözlerinin içine/ Ayrı düştüm o gidiyor gücüme/ Elâ gözlerini sevdiğim ağam/ Sığmadın mı bir Eğin'in içine
Kadının yeri özel
Tarihi dokusu ile çok beğendiğimiz Kemaliye'de ahşap kapılardaki estetik tokmaklardan söz etmeden geçmek doğru olmazdı. Her kapıda iki farklı tokmak var. Kadın için ince ses çıkaran halka tokmak; tık tık, erkek altta kalın ses çıkaran tak tak tokmağını kullanıyor. Bu sese göre kapıdaki misafiri evin kadını ya da erkeği karşılıyor.
Recep Yazıcıoğlu’nun özel yeri var
Kemaliye, ABD’ nin ”Grand canyon”’nundan sonra ikinci büyük karanlık kanyonuna sahip. Karanlık Kanyonda yaptığımız bot gezisi yaklaşık bir saat sürdü. Fırat’ı oluşturan kollardan Karasu, Karanlık Kanyon'dan geçiyor. Karasu Keban baraj gölü Karasu’yu bot tura uygun hale getirmiş.Yaban keçileri, keklik sürüleri ile karşılaşmamız dışında çamur maskesi uyguladık ve gençlik veren suyundan da kana kana içtik
Karanlık Kanyonda Uluslararası Doğa Sporları kapsamında BASE jumping atlayışları, 500 metrelik yükseklikte, iki tepe arasına kurulmuş yatay bir teleferik sistemi ile gerçekleştiriliyor.
Ünlü gezgin Evliya Çelebi Seyahatnamesi' nde, "Meyvelerle dolu, bağ bahçe bir kasaba" diye bahseder Kemaliye'den.
Gerçekten de öyle gördük.