Deprem bölgesinde bulunan, gerek kişilerin gerekse kurumlarım hem varlık (servet) hem de gelir kaybı yaşadığı zor bir dönemdeyiz ve bu kısa vadede çözülebilecek bir sorun değil. Devletin, maddi varlık kayıplarının tamamını telafi etmesi zaten imkânsız ancak sosyal devlet olmanın doğal sonucu olarak kısmen de olsa ekonomik kayıpların telafi yönünde adımlar atılmak zorunda. Elbette bu adımlar için kaynak da bulunması şart. Ancak hazinenin nakit gerçekleşmelerinde rekor açıkların yaşandığı seçim ekonomisinin son sürat uygulandığı bugünlerde kaynak bulmak da kolay olmayacak.
Böylesi bir dönemde, Meclis’te bugüne kadar çıkarılmış belki en geniş kapsamlı yapılandırma düzenlemesi Meclis Genel Kurulu’nda görüşülmeye başlandı.
Kamuoyunda vergi affı olarak bilinen düzenleme uzun süredir beklenmekteydi, ancak düzenleme içinde deprem nedeniyle ihtiyaç duyulan kamu harcamalarına ilişkin ilk sürpriz kaynak paketiyle birlikte geldi.
Evet, kamuoyunu ve İş dünyasının, 2022 yılının da vergi affı kapsamına alınması yönünde beklentiye girmişken, 2022 yılı kapsama alınmadığı gibi 2022 yılında kurumlar vergisi beyannamesinde istisna ve indirim beyan eden şirketlerden bir defaya mahsus olmak üzere bir kısım istisna ve indirimlerden ek yüzde 10 ek vergi alınmasını öngören bir teklif Genel Kurul’da kabul edildi.
Ek vergini kapsamı tüm kurumlar vergisi mükellefleri değil, İstisna, indirim ve indirimli Kurumlar Vergisinden yararlanmayan ödemeyecek. 2022 hesap dönemi kurumlar vergisi beyannamesinde istisna ve indirim beyan edip kurum kazancından düşen ve bunu indirimli kurumlar vergisi uygulamasından yararlanan mükellefler kapsamda. 2022 yılı kurumlar vergisi oranın artırılması geriye dönük vergi konulması ve bu verginin Anayasa mahkemesince iptal edilmesinin önüne geçilmek istenmiş midir bilinmez. Her ne kadar yapılan düzenleme ile daha dar kapsamlı, yaklaşık 100 bin mükellefe ek vergi getirilmiş olsa da düşüncemiz, aslında geriye dönük vergi konulduğu ve bunun Anayasa’ya aykırı olduğu yönünde.
Tüm istisna ve indirimler ek vergi kapsamında değil, Ek verginin alınmayacağı istisna ve indirimler ayrıca belirtilmiş. O zaman kimler ek vergi ödeyecek?
Şirketlerden, 2022 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde, “Zarar olsa dahi indirilecek istisna ve İndirimler” ile “Kazancın bulunması halinde indirilebilecek istisna ve indirimler” bölümlerinde göstererek kurum kazancından indirim konusu yaptıkları istisna ve indirim tutarları ile “Kurumlar Vergisi Kanununun 32/A maddesi kapsamında indirimli kurumlar vergisine tabi matrahlar” üzerinden tek seferlik yüzde 10 oranında ek vergi ödeyecek. Ek vergiye konu istisnalar; İştirak kazançları istisnası, yatırım fon ve ortaklıklarının portföy işletmeciliği kazanç istisnası, emisyon primi istisnası, taşınmaz ve iştirak hissesi satış kazancı istisnası, yurt dışından elde edilen ve bazı şartları taşıyan kazanç istisnaları, serbest bölge ve teknoloji geliştirme bölgesi kazanç istisnası.
Gelir vergisi mükellefleri ise kapsam dışında.
Ayrıca yapılan düzenlemeye göre, iştirak kazancı istisnası ile yurtdışından elde edilen ve en az yüzde 15 oranında vergi yükü taşıdığı tevsik edilen istisna kazançlar üzerinden yüzde 5 ek vergi hesaplanacak.
Deprem bölgesindeki mükellefler ise ek vergi kapsamında olmayacak, Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa İlleri ile Sivas İlinin Gürün İlçesinde kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan şirketler ek vergiden muaf olacak.
Deprem bölgesinde merkezi olmayan, merkezini deprem bölgesi dışına taşımış ancak üretimlerini deprem bölgesinde yapan, bölgede fabrika ve tesisi bulunan bir anlamada depremden mağdur olmuş bu kurumlar ise ek vergiyi ödemekle karşı karşıyalar.
Evet, depreme ilişkin ilk vergi paketi ile tanışmış bulunuyoruz, bunun daha bir başlangıç olduğunu tahmin etmemek mümkün değil. Çok dar kapsamlı bu vergi ile sağlanacak kaynağın yaraya merhem olmayacağı ortada. Seçim sonuçları ne olursa olsun daha kapsamlı ek vergilerin gelmesi, yeni iç dış borçlanmalar ve kemer sıkma politikaları uygulanmazsa yüksek enflasyonlu sıcak bir yaz bizi bekliyor.