Trabzon-Akyazı Deniz Dolgusu zemin iyileştirilmesi yapılmadan klasik yöntemle doldurulduğundan taşıma kapasitesi düşüktür.
Bu nedenle farklı oturmaları en aza indirmek amacıyla TS Spor Tesisi kazıklar ve radye temel üzerinde taşıtılmaya çalışılmıştır.
Ancak 2016-2018 yılları arasında uydudan yapılan ölçümlere göre TS Tesisinin kuzey tarafının yılda 25 mm çökerek, güney tarafının ise yılda 15 mm yükselerek deformasyona uğradığını göstermektedir.
Beklenenden daha fazla farklı oturmaya tahammül edemeyen tesis yatay, düşey yer değiştirme ve dönme hareketlerine bağlı olarak kırılma deformasyonu göstermeye başlamıştır.
Duvarlarda belirli sayıdaki kırıkların yapısal deformasyon analizleri Tesisi deforme eden en büyük yatay çekme gerilmesinin yaklaşık kuzey-güney doğrultusunda çalıştığını göstermektedir.
Kırık yapısal deformasyon analizi ile uydu farklı oturma verileri birlikte değerlendirildiğinde Tesisin bir bütün olarak saat yelkovanı yönünde dönme deformasyonuna uğradığını söylemek mümkündür.
sıralamağa çalıştığımız jeolojik, inşaat ve uydu ölçüm bilgilerine göre aynı dolgu üzerinde yapılması planlanan Şehir Hastanesinin geleceği TS Spor Tesislerinin akıbeti ile örtüşmektedir.
UYDU VERİLERİ NE SÖYLÜYOR?
Denizel dolgu alanlarının neresinin ne kadar düşey doğrultuda oturduğu, dolaysıyla dolgunun taşıma gücü performansı hakkında bilgi edinmenin en pratik yöntemlerden biride dolgu üzerinde uydudan yapılan ölçümlerdir.
KTÜ den Prof. Dr. Ertan Gökalp danışmanlığında Harita Yük. Müh. Fırat Altıntaş’ın başlattığı ‘Akyazı Spor Tesislerinin düşey yer hareketleri’ konulu doktora çalışması 2016 yılında başlamış olup 2020 yılında tamamlanması beklenmektedir.
Ancak çalışmanın 2016-2018 yılları arasındaki ön sonuçları geçtiğimiz günlerde bilimsel ortamda yayınlanmıştır ( www.karadenizkongresi.org/ ).
Uydu verilerine göre Akyazı Spor Tesisinin kuzeyi yılda 25mm kadar çökerken (haritada kırmızı-sarı noktalar) güney tarafı 15mm kadar yükselmektedir (haritada mavi noktalar) .
Farklı düşey yer hareketlerine uyum sağlayamayan kırılgan özellikli beton tesis farklı oturmalar karşısında yenilerek kırılma deformasyon yapıları göstermeye başlamıştır.
TS TESİSİNDEKİ YAPISAL DEFORMASYONLAR!
Yine KTÜ İnşaat Bölümü öğretim üyelerinden Doç. Dr. Erol Şadoğlu ile birlikte tesislerde yapığımız gözlemlerde toplam deformasyonun yatay-düşey yer değiştirmeler ve dönme deformasyonundan oluştuğu tespit edilmiştir.
Spor Tesisinin bu günkü hasar seviyesi az hasar durumundadır. Ancak oturmalar ve deformasyon devam ederse ileride orta, ağır hasar durumlarına geçiş söz konusu olabilecektir.
SORUNLAR
Tesislerle ilgili uydu düşey oturma verileri yanı sıra tesislerde gözlenen diğer deformasyon yapıları birlikte değerlendirildiğinde aşağıdaki sorular öne çıkmaktadır:
Oturmalar ne kadar zaman sürede azalan veya artan miktarlarda devam edecek?
Akyazı Spor Tesisinin bu oturmalar karşısında önemli bir risk oluşturup oluşturmayacağı?
Zemin iyileştirilmesi yapılmamış, taşıma gücü az olan Akyazı dolgu sahasında tesislerden çok daha büyük olan Şehir Hastanesinin benzer oturma ve deformasyon problemleri ile karşılaşma olasılığı.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Yukarıdaki sorulara doyurucu cevap bulabilmek için:
Dolgu alanında, denizaltı bölgesinde, ayrıntılı jeolojik, jeofizik çalışmalar yapılarak zeminin muhtemel faylı- kırıklı yapısı hakkında bilgi edinmek.
Dolgu üzerinde 100-400m derinliğinde derin sondajlar yaparak beklenen ve beklenmeyen oturma yapabilecek suya doygun ve killi seviyelerin tespiti.
Henüz sıkılaşmamış dolgu ve dolgu altı zemininin kazık uçlarına uygulayacağı ilave yükün zemin göçmesine neden olabileceği (negatif kazık sürtünmesi ) ihtimalinin yeniden gözden geçirilmesi şarttır. Çünkü bu tür uygulamalara bağlı olarak gelişen aşırı oturmalar 1965 yılından beri bilimsel ortamda çok fazla dikkat çekmektedir.
Harita 1: Uydu verilerine göre Akyazı TS Spor Tesisinin kuzeyi yılda 25mm kadar çökerken (haritada kırmızı-sarı noktalar) güney tarafı 15mm kadar yükselmektedir (haritada mavi noktalar). Altıntaş, F; Gökalp, E, 2019. ( www.karadenizkongresi.org/ ). Farklı düşey yer hareketlerine uyum sağlayamayan kırılgan özellikli beton tesis farklı oturmalar karşısında yenilerek kırılma deformasyon yapıları göstermeye başlamıştır
Harita 2: TS Tesislerine ait uydu verilerinin yakından görünümü. Kırmızı noktalar yılda 25mm varan çökmeleri; mavi noktalar ise yılda 15mm varan yükselmeleri göstermektedir (Altıntaş, F; Gökalp, E, 2019. ( www.karadenizkongresi.org/ ). Farklı düşey yer hareketlerine uyum sağlayamayan kırılgan özellikli beton tesis farklı oturmalar karşısında yenilerek kırılma deformasyon yapıları göstermeye başlamıştır.
,
Foto1: TS Tesis duvarlarında belirli sayıdaki kırıkların yapısal deformasyon analizleri Tesisi deforme eden en büyük yatay çekme gerilmesinin yaklaşık kuzey-güney doğrultusunda çalıştığını göstermektedir.
Çizim 1: Kırık yapısal deformasyon analizi ile uydu farklı oturma verileri birlikte değerlendirildiğinde TS Tesisinin bir bütün olarak saat yelkovanı yönünde dönme deformasyonuna uğradığını söylemek mümkündür. Farklı renkteki oklar farklı gerilme ve gerilme doğrultularını göstermektedir
Foto 2: TS Tesisleri Tavanda dönerek açılma deformasyonu
Foto3: TS Stat duvarı dönerek açılma deformasyonu
Foto4: TS Tesisi zeminde açılma deformasyonu
Foto5: TS Tesisi zeminde yer değiştirme
Foto6: TS Tesisi. Fayanslardaki makaslama kırıklarının laboratuvar deney sonuçları ile karşılaştırılması.
Foto7: TS Tesisi. Kapı üzerindeki paralel kesme kırıklarının labaratuvar sonuçları ile karşılaştırılması