Başımız sağ olsun.
Ölü sayısı 282’ye ulaştı. Önü açık.
Kaza nedeni trafo patlamasından çok yeraltındaki kömürün kendiliğinden alev alması, yangın çıkması, yanan kömürün öldürücü karbondioksit ve karbonmonoksit ile felakete neden olmasıdır.
Sebep ne olursa olsun. Kusurlu kim veya kimler olursa olsun sonucu değiştirmiyor.
Gerçek şu ki, gelişmekte olan ülkeler gelişmiş ülkelere göre yer altından çıkardığı kömüre karşılık mezara çok daha fazla can gömmektedir.
Tıpkı depreme verdiğimiz gereksiz canlar gibi.
Çünkü ülkelerin gelişmişlik farkı yer altından kömür çıkarma stratejisi ile özdeştir.
Az gelişmiş ülkeler ‘çok daha fazla üretim, çok daha az güvenlik’ stratejisine karşı gelişmiş ülkeler ‘daha az üretim fakat daha fazla can güvenliğini’ temel prensip edinmişlerdir.
Kendimizi gereksiz yere kandırmayalım.
Gerçekleri gizlemeye çalışmayalım.
1800 veya 1900 yıllarının başlarında Amerika ve Avrupa da yaşanan maden kazalarının acı bilançosu ile ülkemizde 2014 yılında yaşanmış trajik yer altı felaketinin sonuçlarını karşılaştırmayalım.
Gerçekçi olalım.
Amerika Türkiye’nin ürettiği kömürün 12 katını, Çin ise 46 katını üretmektedir.
Ancak aşağıdaki grafikte görüleceği gibi bu iki ülke 2000-2010 yılları arasında madencilik kazasındaki yıllık can kaybını çok daha altlara çekmeyi başarabilmiştir.
Türkiye’den 10-46 kat daha fazla kömür üreten Amerika ve Çin 2000-2010 yılları arasında aldığı önlemlerle kazalardaki can kaybını grafikte izlendiği gibi azaltabilmiştir. Bizde ise son 20 yıl içinde kazalardaki can kaybı her geçen gün daha da artmaktadır.
Oysa ülkemiz Amerika ve Çine oranla çok daha az üretim yapmasına karşın son 20 yıl içerisinde kömür madeni kazalarında verdiğimiz yıllık can kaybı sürekli olarak artmaktadır.
Yıl 1992 Zonguldak. Kozlu kömür madeni faciası. Ölü sayısı 270.
Yıl 2010 Zonguldak Kara Don maden kazası. Ölü sayısı 30
Yıl 2014 Soma faciası. Ölü sayısı 282 veya daha fazlası.
Temel neden yukarıda değindiğimiz gibi gelişmekte olan ülkemize has bir üretim stratejisi.
‘Daha fazla üret, daha fazla can ver.
Aslında ülkemizin yangını yer altında değil yer üstünde.
Yer üstündeki yangın yer altına sıçramış.
Öyle bir iktidar ki muhalefetin ve halkın eleştirisine hiç tahammülü yok.
Öyle bir muhalefet ki ne yer altında can verenin nede yer üstünde yaşamağa çalışanın umut ışığı olamamış.
Sözün kısası
Yer üstündeki ülke yönetimi anlayışı değişmedikçe yer altındaki yangınlar sönmeyecek.
Aksine artmağa, rekora koşmaya devam edecektir.
Prof. Dr. Osman BEKTAŞ
obektas@ktu.edu.tr