Trabzon’un bir dönemine damga vuran Hacıalihafızzade ailesinden Cengiz Ongan ve Burhan Genç, Yeşilyurt Otelin ilk isminin Verde İtayla olduğunu söylüyorlar. Kaynaklarda, otelin ilk adı net olarak geçmese de, oteli yapımı sonrası Trabzon’da yaşayan Rum ve İtalyanların işlettiği belli.
Kentin bir dönemine ışık tutan gazeteci Cevdet Alap, 1940’larda bu otel ile ilgili şunları yazmıştı;
‘Bina Nemlioğullarına ait. 1.dünya savaşından önce ‘Konstantinopol Palas’ adıyla o zamanın ecnebi ve yerli yerli hristiyanların ve hatta yüksek seviyeli Türklerin devam ettiği lüks otel, gazino ve lokantasıydı. 1910’ların başındaki sahibi Lambo Ekteni idi. Bu şehrin ecnebilerine mahfil olan bu otelin sonra dan lokanta yapılan kısmı , o zaman gazino idi. Gazinonun ortasında bilardo salonu bulunuyordu. Usta bilardocular burada müsabakalar yaparlardı. Merdiven başındaki küçük oda iseSultani son sınıf talebelerinin siyasi mahfili idi. Talebeler burada toplanır, siyasetten edebiyattan münakaşa yaparlardı. Arada da bilardo müsabakalarını siyrederlerdi. Talebeler otel kısmına giremezlerdi. Orada büyük kumar oynanır, otelin alt katında yani meydana bakan kısmında çeştli ticarethanerel, meyhaneler vardı. Otelin orta katında yazıhaneler bulunurdu. Sonradan Atıf Saruhan’ın ticarethanesi olan yer, o zaman Sabri Nemli’nin yazıhanesiydi.. Otelin üst katında ise Ticaret odası vardı…’
Prof. Dr. Murat Küçükuğurlu, meydan bölgesiyle ilgili yaptığı araştırmada şunları yazdı; ‘1860’nın ortalarında meydan civarında, sahile yakın bir yerde güzel bir otel vardı. Bu oteli işleten İtalyan, Kırım savaşında Osmanlının yanında savaşa girmiş olan Sardunya Ordusunda görev yapmıştı. Anlaşılan bu kişi, savaştan sonra ülkesine dönmemiş ve Trabzon’da otel işletmeye başlamıştı. 1869’da Trabzon’a gelmiş olan Deyrolle ise meydan bölgesinde bir Fransız ve bir İtalyan tarafından işletilen bir otel olduğunu belirtir’.
Deyrolle’nin belirttiği otel Yeşilyurt değil bir başka oteldi. Çünkü eski adıyla Kostantinopol Palas 1881 yılında yapılmıştı. Deyrolle’nin belirttiği otel ya Yeşilyurt’un yerinde idi veya Limana yakın bir bölgede.
Bu otel nerede olursa olsun, işleticisi belki de sahibi Sardunya Ordusunda general olan ve Kırım savaşında Osmanlı Ordusu ile Ruslara karşı savaşan general Antonio Kafato idi. Gerçi, Yeşilyurt otelin 1900’lü yılların başında ismi Kostantinopol Palas ve sahibi de Rum banker Lambo Ekteni idi. Otelin sahibi Lambo Efendi işletmesini Kafatolara vermiş olabilir. Nemlioğulları ise oteli Rus işgali öncesi Lambo Ekendi’den satın almışlardı.
xx
Cumhuriyetin ilk yıllarında Otelin restoranını Anesti Kafato ile Ubrahim Göksel, Otel kısmını ise 1959-68 yılları arasında işdamı Sani Şener’in kayınpederi Ali Kemal Yıldız işletti. Ali Kemal Bey, 52 yaşında Hacca gitti ve Mekke’de kalp krizi geçirdi, vefat etti. Kamu başdenetçisi Şeref Malkoç’un babası da bir süre Yeşilyurt Otelin restoranında aşçılık yaptı. Necip Fazıl da Trabzon’da bir banka da memur olarak çalışırken, Yeşilyurt otelde kalırdı. Necip Fazıl, ünlü yağmur şiirini otelin meydan parkına bakan 1. katındaki odasında yazmıştı.
xxx
Rum bankerden oteli satın alan Kaptan Nemlioğlu’nun oğlu Ahmet Nemlioğlu ve hissedarlar, 1940 yıllarda oteli fındık tüccarı Hüsnü Aybay’a sattılar. Ahmet Bey, 1920’li yılların başında Kostaki’den satın aldıkları Köşkteki konağı da 1947 yılında Nejat Ongan’a satmıştı. Demokrat Parti il başkanı da olar Hüsnü Aybay, 1959 yılında Yeşilyurt otelin tamamını o günkü parayla bir milyon liraya saltığa çıkardı. Alah olmayınca oteli parça parça sattı!
xx
Yeşilyurt otelin ilk adının sözlü kaynaklara göre Verde İtalya (Yeşil İtalya) kimilerine göre ise Verde Dormitorio (otel , yatakhane) imiş!
Yeşilyurt otelin ilk adının Verde İtalya mı yoksa Verde Dormitorio mu, net bilmiyoruz. Bildiğimiz 1880’lerde Trabzon’da ‘Hotel d’Italie’ isimli bir otelin olduğu..1891tari hli Fransız Ticaret yıllığında, İskele yolu üzerinde ‘D’İtalie et Belle vue’ isimli bir otelin Dimitri tarafından işletildiği yazılı. Yelişyurt otel 1881 tarihinde yapıldığına göre, yıllıklarda belirtilen otelin bu olması gerekir. Çünkü o tarihlerde kentte bu denli modern ve büyük bir otel bulunmamaktadır.
Trabzon’da 140 yıldır ayakta kalan ender yapılardan biri olan Yeşilyurt otel hakkında kısa bilgi aktardım.