Şair, yazar, gazeteci, halk bilimci ve eğitimci… Bu sıfatların tamamına sahip bir isim Hamamizade Mehmet İhsan Bey.  Öncelikle ‘’Hamamizade İhsan Bey kimdir ?’’ sorusuyla başlayalım.

Tam adı Hamamizade Mehmet İhsan Bey'dir.

İhsan Bey 4 Şubat 1885’te Trabzon’da dünyaya gözlerini açmıştır. Babası Hamamizade Hafız Ahmet Efendi, Annesi ise Rizeli Çelebizade Salih Ağa’nın kızı Nafia Hanım’dır. Babasını küçük yaşta kaybetmiştir. İlk eğitimini komşuları olan Hafız Hoca Seher Hanım’dan almış ve Kur’an öğrenmiştir. Islahhane Merkez İbtidaisi’ni bitirdikten sonra rüştiyeden ve 1903 yılında Trabzon İdadisi’nden mezun olmuştur. Ailesinin ekonomik sorumluluklarını üzerine alan İhsan Bey eğitimine devam etmemiş sonrasında emlak ve arazilerin idaresine bakmıştır. Fakat içindeki okuma ve yazma aşkı hiç sönmeyen İhsan Bey daha on yaşında iken Trabzon’da Papaz Kalust Şinâsi Efendi’den, daha sonra da askerî rüşdiye Fransızca öğretmeni Sabîh Bey’den Fransızca dersleri almıştır. Trabzon’da sürgünde bulunan âlim ve şair Erzurumlu Ali Şevket Hoca’dan Mes̱nevî okumuş; İstanbul’da yayımlanan birçok gazete ve derginin genç nesillere ulaşmasını sağlayan kitapçı Hamdi Efendi’den büyük destek görmüştür.

Bir dönem Trabzon’da bulunan okullarda öğretmenlik yapan İhsan Bey daha sonra İstanbul’a taşınmıştır. İstanbul’da bulunduğu süre içerisinde de edebiyat, İslam tarihi ve Türkçe gibi alanlarda öğretmenlik yapan İhsan Bey aynı zamanda çeşitli gazetelerde yazılar yazmıştır. Soyadı kanununun çıkışının ardından Hamamoğlu soyadını almıştır.11 Mayıs 1948 yılında 63 yaşında İstanbul’da hayata gözlerini yuman İhsan Bey, İstanbul Edirnekapı Şehitliğine defnedilmiştir. Vefatının ardından ismi Trabzon’un Yeni Mahalle semtindeki 1. Sokağa verilmiş ve 1987’deki belediye meclisinin vermiş olduğu kararla birlikte kent kültür merkezinin adı ‘’İhsan Hamim Kültür Merkezi’’ olmuştur. Günümüzde kültür merkezinin tam olarak adı ‘’Hamamizade İhsan Bey Kültür Merkezi’dir ve Trabzon meydan parkının yanı başında bulunmaktadır.

Hamamizade İhsan Bey'in eserleri

Bunca sıfata sahip Hamamizade Mehmet İhsan Bey’in Edebi kişiliğini incelemeden geçmek haksızlık olur tabi. Hayatı boyunca 58 kitap kaleme almış olan İhsan Bey’in en bilinen eserleri ise şunlardır;

•    Hamsi-name
•    Trabzon Manileri
•    Türk Edebiyatı Nümuneleri
•    Baba Salim
•    Rübaiyat’ı Ömer Hayyam
•    Ticari Muhaberat

Günümüz tanınmış Tarihçilerinden Murat Bardakçı İhsan Bey’in divan edebiyatının ‘’divan sahibi son şairi’’dir dediğini bilmekteyiz. ‘’Bir Destan’’ adlı eseri haricince aruz vezni ile kaleme aldığı şiirlerde Nedim’den de etkilenmiştir. Şiirleri ve biyografisi Mustafa İsen ve Rıdvan Canım tarafından yapılan bir çalışmayla tekrar yayımlanmıştır. İhsan Bey’in en çok bilinen eseri Hamsi-name’dir. Bu eseri daha çok folklorik öğeler taşımaktadır. Eserinde hamsinin biyolojik yapısından, hamsi konulu halk müziklerinden ve halk oyunlardan bahsederek Karadeniz halkı için hamsinin önemini bir çok kez vurgulamıştır. Ahmet Caferoğlu, İhsan Bey’in ‘’Baba Salim’’ adlı eserini hayranlıkla överek Trabzon ağzına mükemmel derecede halim olan bir araştırmacı olarak dile getirmiştir. 

İhsan Bey’in geneli Trabzon yöresine ait olmak üzere derlediği 772 bilmece, Türk folklor araştırmaları arasında ilk metodik halk bilimi araştırması olarak kabul görmektedir. Trabzon yöresinden derlediği türkü ve manileri 1931 yılında ‘’Trabzon Manileri’’ adıyla bilinen eserinde sınıflandırma kuralları çerçevesinde yayımlamıştır.