Doğu Karadeniz Belediyeler Birliği Genel Sekreteri ve İçişleri Bakanlığı Kontrolörü Halil Memiş ile Doğu Karadeniz Belediyeler Birliğinin faaliyetleri ve 2008 seminerleri hakkında görüştük. Birliğin tarihçesini, amacını, çalışma alanlarını, süresini, organlarını, görev ve sorumluluklarını, birliğin etkin şekilde yürüttüğü hizmetleri, yapılan seminerleri, işlenen konuları ve alınan sonuçları sorduk. 

Birinci adım Doğu Karadeniz Belediyeler Birliği Genel Sekreteri ve İçişleri Bakanlığı Kontrolörü Halil Memiş kimdir?

1967 yılında Akçaabat'ta doğdum. İlk, orta ve lise öğrenimini Akçaabat Akçaköy'de tamamladım. 1983 yılında başladığım Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Kamu Yönetimi bölümündeki öğrenimini 1987 yılında tamamladım. Askerlik hizmetini Yedek Subay olarak Maçka Askerlik Şubesi Başkan Vekili olarak tamamladıktan sonra, 1990 yılında İçişleri Bakanlığında Kontrolör olarak göreve başladım. İçişleri Bakanlığı'nın görevlendirmesi üzerine Ağustos 2004 tarihinden itibaren Birliğimizin Genel Sekreterlik görevini yürütmekteyim.

Ağırlıklı olarak mahalli idareler personel mevzuatı olmak üzere yayınlanmış 8 adet kitabım bulunmaktadır. Ayrıca, birçok kurum ve kuruluş tarafından mahalli idarelere yönelik olarak düzenlenen eğitim seminerlerinde eğitimci-konuşmacı olarak yer aldım ve almaya devam etmekteyim. Yönetim Kurulu Başkanlığını yürüttüğüm Mahalli İdareler Araştırma ve Geliştirme Derneği vasıtasıyla da Türk mahalli idareciliğinin gelişmesine desteklerimizi sürdürüyoruz.

Sizin asıl görevinizin İçişleri Bakanlığında Kontrolörlük olduğunu biliyoruz. Merkez bürokratı olmak, hatta denetim elemanı olmakla taşrada, bir mahalli idare biriminin yönetiminde yer almak nasıl bir durum. Sizin için zor değil mi?

Bence, eğer yaptığınız işi seviyorsanız, yaptığınız işlerde bir hedefiniz varsa, yüzünüz topluma ve insanlara dönükse; hiçbir zorluk söz konusu olamaz. Ben meslek hayatım boyunca, mahalli idareler üzerinde teftiş, denetim, inceleme, araştırma ve soruşturma görevlerinde Sayın İçişleri Bakanının adına görev yapar pozisyonda bulundum. Yaklaşık dört yıldır da, sizin de ifade ettiğiniz gibi yerelde hizmet ediyorum. Uzun yıllar olaylara sadece sorgulayan gözlükle bakarken, birden sorguladığınız konuların içinde yer alıyorsunuz. İlk bakışta zor gibi gelse de, meslek hayatımız boyunca hedefimiz sadece Devletin kurumlarının şahsiyetli ve emin ellerde olması, vatandaş nezdinde güvenirliliği olan kamu görevlileri ve kamu kuruluşları olması olduğundan, bunu her yerde gerçekleştireceğimizi düşünüyoruz. Önemli olan kendinize çizdiğiniz yolun yüzünün, Devletin yararına, halkın mutluluğuna dönük olmasıdır.

Bizim hedefimiz yaptığımız işlerde budur, bu olmuştur, bundan böylede bu olacaktır. Özelde buradaki hedefimizde, mesleki birikimlerimizi icracı bir konumda mahalli idarelerimize aktarmak, çok sevdiğimiz bölgemize ve bölgemiz insanına Birliğimizin yöneticisi sıfatıyla hizmet etmek, buradan alacağımız sonuçlarla da, Türk mahalli idareciliğine etkin katkıda bulunmaktır.

Sanırım amaç bu olduktan sonra, hedef bunları gerçekleştirmek olduktan sonra; bu hedeflerin heyecanı zorluğu ve yorulmayı bırakın, bu kelimelerin lügatımızdan çıkmasını gerekli kılmaktadır.

Öncelikle Birliğinizin amacını, çalışma alanını ve süresini öğrenelim?

Birliğimizin amaçlarını kağıt üzerinde yazılanlar ile kısa sürede gerçekleştirilecekler olarak ayırmak gerekmektedir. Birliğin kuruluşunda ve şu anki mevcut tüzüğünde yer alan amaçlar, uzun vadede birliğin önüne hedef olarak koyduğu amaçlardır. Öncelikle, bundan 3-4 yıl önce önümüze koyduğumuz hedef, birliğin kurumsallaşmasının sağlanmasıydı. Bugün gelinen noktada, Birliğimiz ülkemizdeki aynı nitelikteki birlikler içerisinde kurumsallaşmasını tamamlayan nadir birliklerden, hatta en önde olan birliktir. Birliğimizin amaçlarını şu şekilde özetlemek mümkündür. Öncelikle üye Belediyelere mevzuat desteği vermek; proje ve teknik destek sağlamak; belediyeleri mevzuattaki değişiklikler konusunda bilgilendirmek, belediyelerin menfaatlerinin korunması ve gelişmesine yardımcı olmak; mahalli idarelerle ilgili Kanun ve diğer mevzuatın hazırlanmasında ilgili üst kuruluşlara görüş bildirmek; özellikle üye belediyeler arasındaki dayanışma ve işbirliği anlayışını geliştirmek ve ortak projeler üretilmesine öncülük etmek, alternatif hizmetler yapılması konusunda araştırmalar yapmak, yönlendirmelerde bulunmak, sağlıklı şehirleşme ve hizmet üretme noktasında Devlet politikalarının, Belediyelere ulaştırılmasını sağlamaktır.

Çalışma alanımız, esasında üyemiz belediyelerin yer aldığı iller olmakla beraber, Birliğimiz ülkemizdeki tüm mahalli idarelere yönelik etkin bir şekilde aynı hizmetleri vermeye devam etmektedir.

Doğu Karadeniz Belediyeler Birliği(DKBB) nin tarihçesi hakkında bilgi alabilir miyiz?

Ülkemizde yer alan irili ufaklı sayıları yaklaşık 1500 ü bulan mahalli idare birliklerinden bir tanesi olan Doğu Karadeniz Belediyeler Birliği, statü itibariyle aynı nitelikte olan çok az sayıdaki birlikten en genç olanlarından bir tanesidir. Bölgede yer alan Trabzon, Rize, Giresun, Gümüşhane ve Artvin İllerine dahil il, ilçe ve kasaba belediyelerinden 36'sının bir araya gelmesiyle kurulan Birliğimizin bu günkü üye sayısı 116'ya ulaşmıştır. Zaman içerisinde birliğin üyeleri artış göstermiş, bugün itibariyle bölgedeki Ordu ve Bayburt illerinde de belediyeleri üyelerimiz arasında yer almaktadır. Birliğimizin tarihçesini iki kısma ayırarak incelemek yerinde olacaktır:1993-2004 arası ve 2004 sonrası. 1993–2004 arası Birliğimizin kuruluş ve kendini yapılandırma aşaması olarak kabul edilmelidir. Bu dönemde, birliğin yaptığı işlemler çok sınırlı kalmış, bölge ve il düzeyinde yaptığı birkaç eğitim faaliyetinden ileri gidebilen bir faaliyet içerisinde olamamıştır. Bu dönemde, 2000 tarihinden itibaren Birlik kadrolarının hiç birinde asaleten atanmış memurların bulunmadığını, geçici görevle görevlendirilen memurların ise, sadece kağıt üzerinde görevlendirilmiş olduklarını, asıl kurumları haricinde Birliğin faaliyetlerine yönelik bir çaba içerisinde olamadıklarını ifade etmek zorundayız. Bu durum, 2004 yılı itibariyle Doğu Karadeniz Belediyeler Birliğini kurulduğu tarihten de daha kötü duruma düşürmüş, hesapları üzerinde haciz bulunan, hiçbir personeli olmayan, yasal olarak yapılması zorunlu toplantılarını bile gerçekleştirmemiş, 2004 yılı bütçesi dahi hazırlanmamış, fiziki bir mekanı olmayan bir Birlik profilinin ortaya çıkması sonucunu doğurmuştur. Birlik 2004 yılı itibariyle, tamamen durağanlaştığı, sadece usulen görevlendirilmiş bazı görevlilerin kağıt üzerinde bulunduğu, kurumsal kimliğini göstereceği bir ortamının olmadığı bir konumda yer alırken; 2004 yılı içerisinde 2004 mahalli idare seçimleri ile oluşan yapıda seçilen Belediye Başkanlarının konuya önem verir hale gelmeleri sonucu, başta Trabzon Belediye Başkanı Volkan Canalioğlu olmak üzere bazı Belediye Başkanlarının konuya eğilmeleri sonucu Birlik yeni bir yapılanmaya girmiş, öncelikle Birlik Genel Sekreterliği görevinin tarafıma tevdi edilmesiyle, birliğin kurumsallaşması kaldığı noktadan, hatta kurulduğu zamanki şartlarından daha olumsuz şartlarla faaliyetlerine yeniden başlamıştır. 2004 yılı Bütçesi, aynı yılın Eylül ayında yapılan Birlik Meclisi toplantısında kabul edilerek uygulamaya konulmuş, o günden bu güne olan ve yarınlara ulaşacak güvenli yolculuk da bu bütçeyle atılmıştır. Birliğimiz, bu gün geldiği noktada bölgede ve ülke genelinde yürüttüğü etkin hizmetler, kamu görevi ciddiyetiyle davranması ile bilinir hale gelmiştir. Bunun yanında, bölgede kabul gören kimliğiyle de ön plana çıkmıştır.

Birliğin gerçekleştirdiği faaliyetler hakkında genel bilgi öğrenelim?

Birliğimiz, 2005 yılının ikinci yarısından sonra, 5355 sayılı Kanunun yüklediği görevlerin yerine getirilmesi yolunda büyük adımlar atmıştır. Birliğimiz, tüzüğünde yer alan görevleri ve amaçlarını gerçekleştirmek üzere birçok faaliyet içerisinde yer almış, özellikle üye belediyelere proje hazırlama ve kurumsallaşmaları konusunda etkin destek sağlamış, eğitim faaliyetleriyle hukuk içerisinde sistemli bir şekilde bilinçli ve bilgili kadrolarla faaliyet yürüten belediyelerin ortaya çıkmasına katkılar sağlamıştır.

Bunların yanında, Doğu Karadeniz Belediyeler Birliği gerek yayınlarıyla, ve gerekse bölgede yaptığı tanıtım içerikli eğitim faaliyetleriyle ülkemizdeki mahalli idarecilerin külliyetli bir kesiminin gözünü ve yönünü Birliğimize ve dolayısıyla bölgemize çevirmesine vesile olmuştur.  Birliğimiz, bölgemizi, bölgemizin kültürel ve tarihi değerlerini, doğal güzelliklerini, birlik faaliyetlerini ve belediyelerin faaliyetlerini tanıtan bir dergi çıkartmaya başlamış, bu dergi ülkemizdeki bir çok kurum, kuruluş ve kişiye ulaştırılmıştır.

Bunun yanında, bölgemizde düzenlenen eğitim toplantıları ile ülkemizin değişik yörelerinden mahalli idarecinin ilgisinin bölgemize odaklanması sağlanmıştır. Bu niteliğiyle, Doğu Karadeniz Belediyeler Birliği, bölgenin etkin bir şekilde tanıtımında önemli rol oynayan nadir kuruluşlardan bir tanesi olmuştur.

Yapmış olduğunuz ücretsiz Eğitim Seminerlerinizin tamamında hangi konular görüşülüyor?

Yapmış olduğumuz eğitim seminerlerinde, standart belli başlı konular bulunmuyor. Bilindiği üzere, son yıllarda özellikle AB uyum sürecinde mevzuatımızda birçok değişiklikler yapıldı. Bu değişikliklerinden mahalli idareler mevzuatı da yeterince nasibini aldı. Eğitim seminerlerimizi daha çok, günün ihtiyaçlarına göre ve yaptığımız anketler sonucunda oluşan taleplere göre belirliyor ve uyguluyoruz. Tabiî ki, ana temamız her zaman mahalli idarelerin yararlanacağı konular ve bunların hukuki dayanakları oluyor.

Yapmış olduğunuz örnek bir davranışınız, ülkemizdeki tüm Belediyelere ücretsiz kitap dağıtımı gerçekleştirildi. Bunun içeriğini ayrıntılı öğrenebilir miyiz?

Evet. Aslında az öncede belirttiğim gibi asıl amaçlarımızın başında mahalli idareler çalışanlarının bilinçlendirilmesi, yönlendirilmesi yatmaktadır. Olaya bu açıdan baktığımızda, azımsanmayacak bir başka hizmeti daha sadece bölgemizdeki değil, ülkemizdeki tüm mahalli idarelerin yararlanmasına sunmuş bulunuyoruz. Bu da, yaptığımız yayın faaliyetleridir. Bu çerçevede ilk olarak “Avrupa Birliği Hibeleri ve Yerel Yönetimler” isimli kitap bastırılarak sadece Bölgemizdeki belediyelere değil, ülkemizdeki tüm Belediyelere ücretsiz dağıtılmıştır.

2008 yılı için ise, 2008 yılında uygulanacak miktar, oran ve limitlerin yer aldığı bir kitapçık yayınlanarak, ülkemizdeki tüm mahalli idarelere dağıtılmıştır. DKBB, sadece bölgede değil ülke genelinde çok yoğun bir şekilde eğitim faaliyetlerini yürütmesinin yanında, bölgenin turizm ve kültürel açıdan tanıtılması yönünde de faaliyetlerde bulunmaktadır.

Bu ve benzeri faaliyetlerimiz de değerlendirildiğinde, DKBB, yaygın algılamanın dışında sadece eğitim seminerleri düzenleyen bir kuruluş olmadığı, eğitim seminerlerinin, DKBB'nin sadece ana faaliyet konularından bir tanesi olduğu anlaşılacaktır.

Birliğin gelir kaynakları hakkında bilgi verir misiniz? Birliğin maddi gücü ne aşamadadır?

Birliğimiz niteliğindeki kurumların, temel gelir kaynağı üye belediyelerden elde ettikleri katılım payları

ve yürüttükleri bazı hizmetlerden elde ettikleri gelirlerdir. Bu konuda ülkemizdeki en şanslı birliklerden bir tanesi olduğumuzu düşünüyorum. Üye belediyelerimizin katılım paylarını yatırmaları konusunda, hassasiyetleri önümüze daha rahat bakmamızı sağlamaktadır.

Sadece bir serzenişimiz şudur. Ülke geneline hitap edecek şekilde gerek bölgemizde ve gerekse bölgemiz dışında yürüttüğümüz faaliyetlerde, bölgemiz belediyelerinin faaliyet içindeki payı % 3 lerde kalmaktadır. Bu açıdan, faaliyetlere katılım konusunda üye belediyelerimiz ve bölge belediyelerimize nazaran diğer bölgelerden çok daha etkin bir şekilde destek aldığımızı söylememiz yerinde olacaktır.

Bölgemiz belediyelerinin bu şekilde faaliyetlerimize, özelliklede eğitim faaliyetlerimize çok az düzeyde katılıyor olmasının sebeplerini araştırıyoruz. Ama bu konuda, üye belediyelerimizin yaptığımız faaliyetlerde, yapılacak katkının kendi birliklerine yapılan bir katkı olduğunu bilmelerini istiyoruz. Bu kurumun, onların kurumu olduğunun, bu bölgedeki belediyeler ve bu belediyelerin tüm çalışanları farkında olmalıdır. Belediyeler birliği şahısların değil, bölgedeki belediyelerin temsil edildiği bir platformdur.

Vermek istediğiniz bir mesaj?

Vermek istediğimiz özel bir mesaj bulunmamaktadır. Ancak, geriye dönüp baktığımızda bizimde birlik yöneticileri olarak yapmamız gereken öz eleştirilerin olması gerektiğini düşünüyoruz. Son yıllarda yoğun bir şekilde, birliğimizin kurumsal ve mali yapısının güçlendirilmesi çalışmalarından dolayı, kurumumuzun bölgemizdeki mahalli idareler dışındaki kurumlar ve kişiler nezdinde tanınırlılığı konusunda fazla çalışma yapamadığımızı düşünüyorum. Önümüzdeki hedeflerden bir tanesi, bu çalışmayı gerçekleştirmek olacaktır.Her talebimizde yanımızda olan Belediye Başkan ve çalışanlarımızın, bundan böylede bu kuruma desteklerini sürdürmelerini istiyoruz. Doğu Karadeniz Belediyeler Birliği, bölgenin turizmine, tanıtımına, belediyelerimizin faaliyetlerinin ve yörelerimizin özelliklerinin bölgemiz dışına taşınmasında etkin rol oynayacaktır. Birliğin, bölgemizdeki belediyelerin ve diğer kurum, kişi ve kuruluşların desteğiyle etkin bir tanıtım aracı olacağını, bölgemizde gerçekleştirilecek eğitim faaliyetleriyle bölgemizdeki kongre turizmine öncülük edebileceğini düşünüyoruz. Yeter ki, buna ilişkin turizm ve konaklama alt yapısı oluşturulsun. Birliğimizin sadece belediyelere yönelik değil, bölgenin bütününe yönelik olarak göstereceği faaliyetlerin hem bölgemizin ve hem de ülkemizin gelişmesine büyük katkılar sağlayacağına olan inancımızı herkesle paylaşmak istiyorum. Bu çerçevede, herkesten bu konuda katkılarını vermelerini, bölgemiz için yapılacak her türlü faaliyette her türlü işbirliğine hazır olduğumuzu sizin vasıtanızla ifade etmek istiyorum.