İlk çay fabrikasının kurulduğu 1947 yılından bu yana ilk defa özel sektörün üreticiden aldığı çay miktarı devleti geçti. Bu yıl üretilen çayın yüzde 55'ini özel sektör yüzde 45'ini devlet aldı.

Rize Ticaret Borsası (RTB) Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Erdoğan, sektörde ÇAYKUR'un özel sektörden fazla alım yapmasının gelenek halini aldığını dile getirerek, “Daha önce 2006 yılında ÇAYKUR ve özel sektörün alım miktarı hemen hemen denkti. Bunun dışında hemen her yıl ÇAYKUR özel sektörden daha fazla yaş çay alır” dedi.

Bu yıl ise özel sektörün yüzde 55, ÇAYKUR'un ise yüzde 45 civarında alım yaptığını bildiren Erdoğan, “Bu yıl gerçekleşen rekolte fazlalığı özel sektörde değerlendirildi. Aslında bu, özel sektörü öcü olmadığını, sektörün olmazsa olmazı olduğunu gösteriyor. Önemli olan sektörü kaliteli ürünün kaliteli fiyat edeceği yöne taşıyabilmemizdir” diye konuştu.

YAŞ ÇAYDA TARİHİN EN YÜKSEK REKOLTESİ

Yaş çay sektöründe bu yıl ilk üç sürgün sonunda gerçekleşen 1 milyon 300 bin ton civarındaki hasadın yanı sıra, dördüncü sürgünde beklenen 100 bin ton civarındaki hasat ile tarihin en yüksek rekoltesi gerçekleşecek.

Erdoğan, bu yıl yaş çay sezonunda birinci sürgünde 430 bin ton, ikinci sürgünde 460 bin ton rekolte gerçekleştiğini, üçüncü sürgünde kesin rakamların belli olmadığını, ancak yaklaşık 400 bin ton civarında gerçekleştiğinin tahmin edildiğini söyledi.

Yaş çayda geçen yıl rekoltenin 1 milyon 103 bin ton civarında gerçekleştiğini anımsatan Erdoğan, “Bu yıl ilk üç sürgünde 1 milyon 300 bin ton civarında hasat yapıldı. Devam eden dördüncü sürgünde de 100 bin ton civarında yaş çay hasadı yapılacağını sanıyoruz. Böylece bu yıl yaş çay rekoltesi 1 milyon 400 bin tonlara çıkacak. Bundan önce en fazla 2003-2004 yıllarında 1 milyon 250 bin ton civarında hasat gerçekleşmişti. Böylece bu yıl gerçekleşen rekolte tarihimizin en yüksek rekoltesi olacak” dedi.

REKOLTE ARTTI RANDIMAN DÜŞTÜ

Rekolte artışında gübre fiyatının yarı yarıya ucuzlamasıyla gübre kullanımının artması, Nisan ve Mayıs aylarında sürekli yağmur yağıp ardından güneşli hava şartlarının olmasının önemli etken olduğunu anlatan Erdoğan, şöyle dedi:

“Bunlar birleşince rekolte arttı. Ancak rekolte artışına rağmen kuru çay üretiminde pek fazla artış olmadı. Bu yıl, önceki sezonlardaki randımanla olsa 250-260 bin ton kuru çay elde etmemiz gerekirdi. Ama iklim, hasat biçim hataları, verilen gübrenin kalitesi gibi nedenlerden dolayı rekolte yüksek, ancak randıman düşük oldu. Tahminimiz bu yıl 220-230 bin ton civarında kuru çay üretileceği yönünde. Randıman düşüklüğünde hava sıcaklıklarının çay bitkisi için çok yüksek olan 37-39 derece sıcaklığa kadar çıkması nedeniyle bitkideki çay olma oranının azalması etkili oldu. Bu yıl randıman yüzde 17'ye kadar düştü. Normal şartlarda randımanın yüzde 20'nin üzerinde olması gerekir. Son 10 yılda bu kadar düşük randıman olmamıştı.”

Geçen yıl 215 bin ton kuru çay üretilmesi nedeniyle bu yıl sektörde birkaç bin tonluk boşluk olduğunu ifade eden Erdoğan, bunun da önceki yıllardaki fazla stokların erimesini sağladığını kaydetti.

Erdoğan, özellikle bu yıl yaş çay hasadının kötü yapıldığını, bunun da kalitenin düşmesine neden olduğunu dile getirerek, şunları söyledi:

“Eğer üreticide (çay bu şekilde biçiliyor ve bu şekilde satılıyor) mantığı yerleşirse, her geçen gün kalite azaltılmış olur. Bu yıl ÇAYKUR da özel sektör de gerektiği nitelikte yaş çay almadı. Kaliteli çay biçip kaliteli para almayı hedeflemeliyiz. Vatandaşımız da ürünün kalitelisini hasat edip parasını yüksek alacağını bilecek. Bu net olarak anlatılabilirse kabul göreceğini düşünüyorum. Çünkü özel sektör de yaptığı ürünü satabilmek için kalitesiz yaş çayı düşük fiyata almak zorunda kalıyor. Elbette ki aramızda art niyetliler olabilir, ancak bugüne kadar bu tür firmalar hemen hemen tamamen elendi. Olanlar da sektörde kalamazlar. Sektördeki her kesim birbirine güvenmeli ve ortak hareket etmeli. Aksi halde sektörün geleceği iyi olmaz.”

Sezon başında bu yılın gümüş yıl olacağını söylediğini dile getiren Erdoğan, “Belki tam olarak istediğim gibi olmadı. Ama yüzde 25'lik rekolte artışına rağmen sektörde fiyatlar yerle bir olmadı. Birinci ve ikinci sürgünde taban fiyata yakın fiyattan peşin alım yapıldı. Fiyat, son sürgünde düştü. Bunda yaş çayın kalitesinin düşmesi etkili oldu. Sanayici, randıman yüzde 20'den 17'ye düştüğünde fiyatını artıramaz. Bunun yanında kuru çay fiyatının belirli bir dönemden sonra düşmesi de yaş çay fiyatını etkiledi. Dolayısıyla 60-70 kuruşlara alım yapıldı” diye konuştu.