Kardeniz'de üretici isyanda, fındık fiyatları yükselmek bilmiyor...

Bu yıl rekoltenin düşük olması nedeniyle artış beklenen fındık fiyatı tam aksine düşüşe geçti. 15 TL ile sezona başlayan ürünün fiyatı eriyerek bazı illerde 11 TL'nin de altına düştü. Toplaması, işçiliği v.s herşeyi ile zahmetli olan ancak fiyatıyla emeğinin karşılığını bulamayan fındık üreticiyi üzmeyi sürdürüyor. Üreticiler rakamın en az 15 TL olmasını bekliyor. Bilindiği geçen yıl rakamlar 7 TL'yi bile görmüştü.

Düşüşün önemli nedenleri arasında ise ürünün pazara erken inmesi, piyasanın tekelleşmesi ve emanete ürün verilmesi gösteriliyor.

GÜNCEL FINDIK FİYATLARI
 

Şube	En düşük	En yüksek
Akçakoca	10,75 TL	11,25 TL
Çarşamba	11.00 TL	11,50 TL
Düzce	10,75 TL	11,25 TL
Fatsa	10.75 TL	11,25 TL
Giresun	11.57 TL	12,07 TL
Kocaeli	10,75 TL	11,25 TL
Ordu	10,75 TL	11,25 TL

Sakarya	10,50 TL	11,00 TL
Samsun	11.00 TL	11,50 TL
Terme	10,70 TL	11,20 TL
Trabzon	11,00 TL	11,50 TL
Ünye	11,00 TL	11,50 TL
Zonguldak	10,50 TL	11,00 TL

TRABZON'DA DİP YAPTI

Fındık bu sezon en düşük fiyatını gördü. Bu sezon fındıkta en yüksek fiyat 15 TL’den olurken, bugün itibariyle fiyatın 11 TL’ye düşmesi fındık üreticilerini kaygılandırdı. 

Trabzon Ziraat Odaları Koordinasyon Kurulu ve Arsin Ziraat Odası Başkanı Hasan Kozoğlu, randımanlı fındık fiyatının bugün itibariyle 11 lira olduğunu belirterek, fiyatın bu sezonun en düşük fiyatı olduğunu söyledi.

Fındıkta tekelleşme olduğunu fiyatın da bu nedenle düşük olduğunu belirten Kozoğlu, “Fındık bugün itibariyle 11 TL. Randıman düştükçe fiyatı da düşüyor. Yani hemen hemen 10.50 TL’ye düşüyor. En düşük fiyat bugün oldu. Fiyatlarla oynuyorlar. İlk defa bu sezon bu kadar düştü. Bu kadar hiç düşmemişti. Rekolteye bağlı olarak serbest piyasa koşulları eğer var ise yani serbest piyasa koşulları var da tekelleşme yoksa bugün fiyat 11 TL olmaz daha yüksek olurdu. Demek ki serbest piyasa yok tekelleşme var. Fındığın yüzde 75’ini biz üretiyoruz. Bu sezon fındık bölge olarak 15 TL’ye kadar gitti. Ordu’da 15 TL, Trabzon’da 14 TL’ye kadar gitti. Geçen sene şu kadar bu kadar fındık var dendi. Bunlar hep oyun. Geçen sene emanetçiler tüccarlardan fındıklarını 13-14 TL’den aldı, fiyatı kırdılar yurt dışına ihracatta fiyatı aşağı indirdiler. Buna bir tedbir alınması lazım. Üretici çok mağdur. Vatandaş temkinli olacak, ihtiyacı olmayan satmayacak. Piyasayı da üretici belirleyecek” diye konuştu.

BUDAMA UYARISI

Fındıkta verim ve kaliteyi önemli oranda arttıran budama işlemine bahçelerde başlanması istendi. 

Merkezi Giresun’da bulunan Fındık Araştırma Enstitüsü uzmanları budama işleminin bilinçli yapılması gerektiğini belirterek, Şubat ayı sonuna kadar sürdürülebilecek çalışmalarda mutlaka işin uzmanlarının kullanılmasını istediler. Yetkililer, son yıllarda açılan kurslarda sertifikalı budamacıların yetiştirildiğine dikkat çekerek, üreticilerin bunlardan yararlanabileceklerini bildirdiler.

Trabzon’da 2013’den beri uygulanan Fındıkta Verim ve Kaliteyi Arttırma Projesi kapsamında ilçelerde, Tarım İl Müdürlüğü ve Halk Eğitim Merkezi işbirliği ile açılan kurslardan toplam 286 sertifikalı budamacının yetiştirildiğini belirten Trabzon Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Şükrü Güngör Köleoğlu, “Her ilçede 20 ila 30 arasında sertifikalı budamacı yetiştirildi. Üreticilerimiz bilinçli yapıldığında asgari yüzde 30 verim artışı sağlayan, bunun yanında ürünün kaliteli olmasına da katkı yapan budamayı doğru bir şekilde yaptırmayı ihmal etmesinler” dedi.

SöZ konusu budamacılardan yararlanmak isteyen üreticilerin, bunlarla ilgili bilgileri Trabzon Tarım İl Müdürlüğü ile Trabzon Ticaret Borsası’ndan alabilecekleri belirtildi.

Öte yandan, Ordu Tarım İl Müdürlüğü tarafından, Fındık Tanıtım Grubu ile birlikte ortaklaşa düzenlenen “Budama Elemanı Benim Projesi” kapsamında, Düzce, Samsun, Ordu, Giresun ve Trabzon’daki ilçelerde yeni kurslar açılıyor. Bu kursları başarı ile bitirenlere de sertifika veriliyor.

FINDIK ELDEN GİDİYOR

Birçok fon Gürcistan, Bulgaristan gibi ülkelerde fındık üretilmesi için çiftçiye destek sağlıyor. Türkiye’de Gürcistan’a kaçak fındık fidesi götürülüyor. Türkiye’de dekar başına verim düşerken, rakipler verimliliği ikiye katlıyor. Türkiye’nin en stratejik ürünleri arasında yer alan fındıkta fiyat tartışmaları bitmiyor. 2009 yılına kadar devlet fındıkta müdahale alımı yaparak fiyatı belirler, piyasa oluşurdu. Sonra ‘Yeni Fındık Stratejisi’ gereği taban fiyat açıklanarak destekleme alımı uygulamasına son verildi. Fındık fiyatı serbest bırakıldı.
 
Bu geçişi neredeyse sektörün tüm oyuncuları kararı olumlu karşılamıştı. Ancak geçtiğimiz yıldan itibaren fındık piyasasının büyük oyuncularının fındık fiyatlarını ‘oyunlarla’ belirlediği, çiftçinin bu ‘oyunlar’ sebebiyle zarar ettiği iddia edildi. Birçok üretici fiyatların düşük olduğunu gerekçe göstererek ‘devletin yeniden oyuna dahil olsun’ istiyor. Üretici, ihracatçı fiyat tartışmasına kapılmışken Türkiye dünya fındık piyasasındaki payını yitirmeye başladı. 15 yıl önce yüzde 85’ini yönettiğimiz pazarda artık payımız yüzde 66.
 
RAKİPLERE FON DESTEĞİ
 
Türk fındığına alternatif isteyen fonların Gürcistan, Romanya, Bulgaristan gibi ülkelerde çiftçilere fındık üretmesi için destek verdiğini vurgulayan Karadeniz İhracatçı Birlikleri Başkanı İlyas Edip Sevinç, “Rakiplerimiz çoğalıyor. Biz ise ‘daha az üretelim fındık fiyatı yükselsin’ diye plan yapıyoruz. Pazarlarımızı kaybetme tehlikesi ile karşı karşıyayız. Verimliliğimiz rakiplerimize göre çok düşük. Yurtdışında dekar başına 200 kilogram verim alınırken, biz de 100 kilogramın altında. Böyle devam edersek tekel konumumuzu kaybedeceğiz. İtalya, İspanya’da fındık üretiyor” dedi. İstanbul Fındık İhracatçıları Birliği Başkanı Ali Haydar Gören de, “Geçen yıl da aynı şeyi yaptılar. ‘Fiyatlar yükselecek. Fındığınızı satmayın dediler. Bu yüzden 60 bin tonluk fındık ihracatını gerçekleştiremedik. Alıcı ülkelerde fındık ihtiyaçlarını rakiplerimizden karşıladı. Geçen yılın mahsulünden bu yıla 150 bin tonluk devir oldu” dedi.
 
15 yıl önce dünya fındık piyasasının yüzde 85’ini Türkiye’nin elinde bulundurduğunu kaydeden Gören, şimdi bu oranın yüzde 66’ya düştüğünü, asıl tehlikenin ise fiyattan daha çok bu olduğunu söyledi.
 
ŞİLİ ÜRETİME BAŞLADI
 
Son dönemlerde de Şili tehlikesinin ortaya çıktığını belirten İlyas Edip Sevinç, “Buraya da fonlar destek oluyor. Bu şu anlama geliyor. Güney yarım kürede olduğu için Mart ayında da fındık hasatı olacak. Bunlar küresel gerçekler” diye konuştu.
 
GÜRCİSTAN’A KAÇAK FİDE
 
Gürcistan’a yasadışı yollardan fındık fidanı götürüldüğünü iddia eden İyas Edip Sevinç, “Türkiye’den fındık fidanı götürülmesi yasak. Ancak Gürcistan’da aşırı talep var. Sadece Türkiye’den İtalya’dan da fındık fidanı gidiyor” dedi.
 
ABD BADEMİ İLERLİYOR
 
Fındık fiyatının aşırı yüksek olmasından dolayı pastacılık ve dondurmacılık gibi alanlarda fındıktan vazgeçilebileceğini söyleyen İlyas Edip Sevinç, “Bazı markalı ürünler var ki fındıktan vazgeçemiyorlar. Çünkü markaları fındık üzerine” dedi.
 
Dünyada ABD bademine kayma olduğunu söyleyen Sevinç, “ABD bademinin kilogramı 5.5 dolar. Türk fındığı ise 9.5 dolar. Türkiye’nin badem ithalatı da yüzde 65 arttı. Hindistan en büyük kuruyemiş tüketicisi. Onlarda da tüketimi 87 bin ton seviyelerine geldi. Tehlikenin farkına varmalıyız” dedi.

MALİYETİN ALTINDA

Giresun Ziraat Odası Başkanı Nurittin Karan, halihazırda serbest piyasada fındık fiyatının, bu yılki maliyetin altında işlem gördüğünü bildirdi. Karan, yaptığı yazılı açıklamada, fındık ve fındık üreticisinin hakkını savunmaya devam edeceklerini, tek amaçlarının üreticinin alın teri olduğunu belirtti. 

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca açıklanan tahmini rekoltenin 468 bin ton olduğunu anımsatan Karan, fındık üretimi yapılan illere bakıldığında dekar başına elde edilen ürünün 50 kilogramı geçmediğini ifade etti. Karan, Giresun’da ve Doğu Karadeniz'de bu rakamın 25 kilograma kadar düştüğünü aktararak, şunları kaydetti: "Yetkililerin yapmış olduğu hesaba göre, ortalama 50 kilogram ürün elde edilen bir dekar alanda bir kilogram fındığın maliyeti yaklaşık 15 lira, 35 kilogram ürün elde edilen bir dekar alanda bir kilogram fındığın maliyeti yaklaşık 17 lira, 30 kilogram ürün elde edilen bir dekar alanda bir kilogram fındığın maliyeti yaklaşık 20 lira, 25 kilogram ürün elde edilen bir dekar alanda bir kilogram fındığın maliyeti ise yaklaşık 24 liradır." Bu maliyet rakamlarına karşılık serbest piyasada ise fındık fiyatının en yüksek 12,50 lira civarında işlem gördüğünü vurgulayan Karan, fındık fiyatının maliyetin altında olduğunu belirtti. Karan, üreticiden bu fiyattan ürün satmasını hiç kimsenin beklememesi gerektiğini ifade etti. Karan, piyasada oluşturulmaya çalışılan fiyat baskısına karşı üreticilerin pazara ürün getirmeyerek, üretimden gelen gücünü kullandığını belirtti. Anlam verilemeyen bir şekilde fındık fiyatının çok kısa süre içerisinde düştüğüne değinen Karan, şunları kaydetti: "Eylül ayı ihracat rakamlarına bakıldığında ihracatçı ve tekelci firmaların fındıkta oyunları devam ediyor. Yapmış oldukları kontraları bir ay öteleyen ve Avrupalı alıcılara ‘siz bir ay yeni kontrat yapmayın ve yüksek fiyat teklif etmeyin, fiyatları düşürelim ondan sonra yeni alım yaparsınız' şeklinde söylemde bulundukları yönünde duyumlar almaktayız. Bu da açıkça piyasada bir baskı unsuru oluşturulduğunu doğruluyor. Yeni sezona 12 lira bandından başlayan ve 15 liranın üzerine kadar çıkan fındık fiyatı ne oldu, son 15-20 gün içerisinde 2,5-3 lira birden geri geldi. Fındık fiyatını kontrol altında tutmaya çalışan ve ne yazık ki, belirleyenlere geçe vahimi geliyor, çünkü akşamdan sabaha fiyat düşüyor. Belki de Cumhuriyet tarihinin en düşük rekoltesinin yaşandığı bir sezonda bu yapılanlar üreticilere Allah'tan reva mıdır?."



ÖNEMLİ UYARI

Trabzon Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, 2015 yılı fındık alan bazlı gelir desteği süresinin 28 Ekim'de sona ereceği bildirildi.  Konuyla ilgili yapılan yazılı açıklamada, 2015 üretim yılı çiftçi kayıt sistemi başvurusu yaptığı halde, fındık alan bazlı gelir desteği müracaatlarını yapamayan fındık üreticilerine Bakanlar Kurulu kararı ile ek başvuru hakkı verildiği anımsatıldı.. Açıklamada, "İlgili karar uyarınca 2015 yılı Fındık Alan Bazlı Gelir Desteği başvurusunu yapmamış olan üreticilerimizin 28 Ekim 2016 Cuma günü mesai bitimine kadar, 2015 üretim yılında çiftçi kayıt sistemine kayıtlı bulundukları ilçe müdürlüklerimize başvurularını yapmaları gerekmektedir." ifadelerine yer verildi.

YENİ DÖNEM

Karadeniz’de yetişen ısırgan otları birçok alanda değerlendirilerek ekonomiye kazandırılacak. Karadeniz bölgesinde en çok fındık bahçelerinde görülen ısırgan otu ikili tarım sayesinde üreticiye aynı bahçede ikinci ürün hasadı yaptırarak ekonomik gelir sağlayacak.

 Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü tarafından maddi olarak desteklenen İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi’nde öğretim üyesi olan Yard. Doç. Dr. Adem Çınarlı öncülüğünde İl-Ca Bitkisel Ürünler Ar-Ge Üretim tarafından yürütülen projenin başlangıç toplantısı Espiye Orman İşletme Müdürlüğü toplantı salonunda yapıldı. Proje sunumunu gerçekleştiren Giresun Üniversitesi Öğretim Görevlisi Yrd. Doç Dr. Derya Efe, ısırgan otunun Doğu Karadeniz bölgesinde özellikle fındık bahçeleri ve diğer tarlalarda yabancı ot olarak bulunduğunu belirtti.

Proje ile ısırgan otunun birçok alanda değerlendirileceğini kaydeden Efe, “Projede fiziksel ve kimyasal yollarla imha edilen ısırganın toplatılarak hem boyar madde hem de lif elde edilmesi, üretilen maddelerin ülkemiz sanayine kazandırılması, tarım yapılan alanlardaki istenmeyen ısırgan bitkilerinin zehirli kimyasallar kullanılmadan bertaraf edilmesinin sağlanmasının amaçlanıyor” dedi. Projenin üretim konusuyla ilgilenen Berrin Çamur ise, yöre halkıyla işbirliği içinde olduklarını dile getirerek “Köylü alim değildir, ama ariftir. Ondan dolayıdır ki yöre halkıyla birlikte çalışarak onlardan çok şeyler öğrendik” ifadelerini kullandı. “Karadeniz bölgemizde fındıkla iç içe yetişen ısırgan bitkisinden yararlanarak sektör ihtiyacı giderilmeye çalışılacaktır” diyen Çamur,”Özellikle de fındık ve ısırganın aynı bahçeden elde edilecek olması projemizin özgün yönünü oluşturmaktadır. Karadeniz Bölge’sinde özellikle fındık bahçelerinde ve diğer tarlalarda yabancı ot olarak bulunan ısırgan bitkisinin, kimyasal yollarla imha edilmesi istenmediğinden, Soğukpınar beldesinde yaşayan sosyal girişimci Mehmet Yılmaz’ın öncülüğünde köy halkı organize edilerek ısırgan bitkisi toplatılmıştır. Toplanan ısırganlar dan da katma değeri yüksek ürünler elde edilecektir. Bölgemiz ve ülkemiz için önemli olan fındık bahçelerinde ikili tarım çalışmalarına başlanmıştır. Bu çalışmalar sonucunda ikili tarım kapsamında fındık ve ısırganın bölge ekonomisine kazandırılması amaçlanmıştır” diye konuştu. Doğu Karadeniz Projesi (DOKAP) Bölge Kalkınma İdaresi Başkanı Ekrem Yüce de böyle projelerin yöreye ve ülke ekonomisine katkı sağlayacağını, DOKAP olarak ülke ve yöre için yapılacak projeleri her zaman destekleyeceklerini kaydetti.