Karadeniz'de bu yıl aniden deniz suyu sıcaklığının yükselerek atmosferin dengesini bozması, can ve mal kayıplarına yol açan sel ile heyelanlara neden olan lokal şiddetli yağışları getirmesi üzerine Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nca hazırlanan 'İklim Değişikliği Eylem Planı' kapsamında harekete geçiliyor. 6 ili kapsayan plan çerçevesinde, 'acil ve öncelikli boşaltılması' gereken 1950 binada yaşayan 2000 aile, kentsel dönüşüm kapsamında inşa edilecek yeni konutlara taşınacak. Sel ve heyelan tehlikesinin en fazla yaşandığı Rize'de de 40 dere yatağında tespit edilen 573 bina yıkılacak.

Karadeniz'de son 40 yıldır haziran ayı ortalaması 19 derece civarında olan deniz suyu sıcaklığının bu yıl aniden 26 dereceye yükseldiği tespit edildi. Mevsim normallerinin üzerinde seyreden deniz suyu sıcaklığı ile ısınan suyun yükselerek atmosferin dengesini bozduğu, oluşan lokal şiddetli yağışlarla birlikte can ve mal kayıplarına neden olan sel ve heyelanlara yol açtığı belirlendi. Bunun üzerine Çevre ve Şehircilik Bakanlığı; Artvin, Rize, Trabzon, Giresun, Ordu ve Samsun illerini kapsayan 15 maddelik 'İklim Değişikliği Eylem Planı' hazırladı.

Eylem planı kapsamında bölgede yaklaşık 19 bin akar dere, 131 bin kuru dere ile 1430 kilometre yol üzerinde inceleme yapıldı. İncelemede, ilk etapta, dere yatağında bulunan ve iklim değişikliği nedeniyle risk altında olan 1950 binanın acil olarak taşınması gerektiği tespit edildi.

Bu binalarda yaşayan 2000 aile, kentsel dönüşüm kapsamında inşa ediecek yeni konutlara taşınacak.

Sel ve heyelan tehlikesini en fazla yaşayan Rize'de ise eylem planı kapsamında 40 ayrı dere yatağında tespit edilen riskli 573 bina yıkılacak. 6 ildeki yıkımlarla ilgili yasal süreçler başlatıldı.  

'BİR AN ÖNCE KALDIRILMALI'

Rize'de vatandaşlar, dere yataklarındaki yapıların bir an önce kaldırılmasını istiyor. İlyas Ataç, dere yataklarında yapılan binaların risk taşıdığını belirterek, "Dere yatağındaki binanın temeli olmaz. Temeli olmayan bir yapı olabilir mi? Bu yapılar hiç uygun değil. Bakanlık yerinde bir karar aldı. Bir an önce dere yatağındaki yapılar kaldırılmalı. Dere yataklarından uzak durulmalı. Bunun acı sonuçlarını yıllardır yaşadık. Artık hiçbir suretle dere yataklarına ve kenarlarına yapı inşa edilmemeli" dedi. Cihan Murzoğlu da yörede, 'dere 40 yılda bir yatağını arar' sözünüm yaygın kullandıldığını hatırlatarak, "Büyüklerimiz bize bu sözü söylerdi. Biz de yaşadık, gördük. Dereler yataklarını arıyor. Dere yataklarından uzak durmalıyız" diye konuştu.

Ayşe Yılmaz ise, "Dere yatakları çok tehlikeli. Ama arazisi olmayan mecbur kalıp, yapıyor. Evimin arkasından su çıkıyor. Bir duvar yapıldı ama yeterli olmadı. Dağ kopacak gelip, evimi yutacak diye geceleri korkudan uyuyamıyoruz. Bizim evimize de bir çözüm bulunmalı" ifadelerini kullandı.

VALİ: EVLERİ DERE YATAKLARINDAN ALACAĞIZ

Rize Valisi Kemal Çeber açıklanan İklim Değişikliği Eylem Planı kapsamında Rize'de çalışmalar yürüttüklerini belirterek, şunları dedi:

"Bakanımızın da açıklamalarında yer verdiği haliyle dünyayı etkileyen bir süreç, ülkemizi de çok yakından etkiliyor. İklim değişikliği, Rize’nin de içinde bulunduğu Karadeniz havzasını yakından ilgilendiriyor. Çünkü bizim burada dereler, vadiler çok fazla. Değişik ve farklı bir yağış rejimimiz var. O yüzden burayı daha fazla etkiliyor. İklim değişikliği ile ilgili çalışmalar bürokrasisi ve altyapısı anlamında bakanlığımızda belli bir süredir devam ediyor. Biz de yerelde bu işin tekniği ile ilgili arkadaşların gönderdiği çalışmaları yapıyoruz. Ekiplerimiz Çevre Şehircilik, Devlet Su İşleri, belediye ve özel idare ekipleri ve ilgili kurumlardan uzmanların oluşturduğu ekipler alanı gezdi. Hemen hemen tüm derelerimizin etrafı geziliyor. Bizim için öncelikli olan can güvenliği. Bununla ilgili tedbirler başta olmak üzere, bakanımızın da açıkladığı 15 maddelik eylem planındaki her bir madde ile ilgili ilimizdeki çalışmalar devam ediyor. Dere yataklarındaki evleri oradan almak, bundan sonra yapılaşma faaliyetlerinde iklim değişikliğini uygun modellemelere gidilmesi, iklim değişikliğini etkileyecek kullanımları buna uygun olarak şekillendirmek gibi her türlü faaliyeti ilimizde de devam ettireceğiz.”

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ EYLEM PLANI KAPSAMI

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hayata geçirilen Karadeniz Bölgesi'ndeki 6 ili kapsayan, 15 maddelik 'İklim Değişikliği Eylem Planı'nı ile mekansal strateji planı ve bütün ölçeklerdeki mekansal planlar, iklim değişikliği parametreleri dikkate alınarak hazırlanacak.

Bölgeye ait mekansal strateji planları çerçevesinde alt ölçekli planlar revize edilecek. Plan ile öncelikli olarak dere yataklarında yer alan binalar tespit edilecek ve uygun alanlar için kamulaştırma ile taşıma süreci planlanacak.

Yüksek heyelan riski bulunan bölgelerde yer alan binalar, uygun alanlara taşınacak ve bu bölgelerde inşa faaliyetlerine izin verilmeyecek.

Ekonomik ömrünü tamamlamış veya yetersiz kesit genişliğine sahip köprüler, önceliklendirme yapılarak kaldırılacak.

Karadeniz Sahil Yolu'nda, yağış sularının denize ulaşmasına engel olan bölümlerinde menfezlerin kapasitesi artırılacak.

Köy yolları gözden geçirilerek, bu yolların tahrip olmasının en büyük nedeni olan köprü, viyadük gibi yapıların onarımları yapılacak.

Hastane, okul, sağlık ocağı, kaymakamlık gibi kamu binaları riskli bölgelerden kaldırılacak. Doğal afet riski taşıyan alanlarda can ve mal güvenliği açısından erken uyarı sistemleri kurulacak.