Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) tarafından yürütülen proje kapsamında, Samsun’un Atakum ilçesindeki geleneksel konutların mimari yapısı belgelenerek gelecek nesillere aktarılacak.
"Geleneksel Konut Mimarisinin Tespiti Üzerine Bir Alan Araştırması: Samsun Atakum Büyükoyumca Mahallesi Geleneksel Konutları" başlıklı proje ile ilçenin geleneksel konut mimarisi kayıt altına alınarak bir envanter oluşturulması hedefleniyor. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından desteklenen proje, özellikle tarihi yapılarıyla öne çıkan Büyükoyumca Mahallesi'nin kültürel mirasını korumayı amaçlıyor.
12 Ay Süren Çalışma ile Geleneksel Konutlar Belgeleniyor
OMÜ İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Alper Atıcı’nın danışmanlığında yürütülen proje, Sanat Tarihi Bölümü Lisans öğrencisi İlayda Kantar tarafından hayata geçiriliyor.
9 ay süren alan araştırmaları sonucunda, Büyükoyumca Mahallesi'nde 9 geleneksel konut tespit edildi. Dr. Alper Atıcı, araştırma kapsamında bu yapılarla ilgili plan ve krokilerin çıkarıldığını, fotoğrafların çekildiğini ve detaylı bir envanter oluşturulduğunu belirtti.
Atıcı, "Tespit ettiğimiz konutlar arasında iç sofalı ve dış sofalı plan tipleri bulunuyor. Büyükoyumca Mahallesi’nin geçmişi 17. yüzyıla dayanıyor. 1970’li yıllarda Samsun batıya doğru genişledikçe Atakent, Atakum ve Kurupelit mahalleleri oluştu. Ancak Büyükoyumca, kırsal yapısını korumaya devam ediyor. Buradaki evler, Orta Karadeniz’de görülen geleneksel kırsal mimariye sahip. Sofaların etrafında dizili odalar ve cumba çıkmaları, bu evlerin tipik özellikleri arasında yer alıyor." dedi.
Konutlarda Tütün Tarımına Özgü Mimari İzler
Proje yürütücüsü İlayda Kantar, araştırma sürecinde konut planlarının çizildiğini, fotoğrafların çekildiğini ve ev sahipleriyle sözlü tarih çalışmaları yapıldığını ifade etti.
"Bölgedeki konutların çoğu 20. yüzyıla tarihlendiriliyor. Bir yapıda usta kitabesi bulunması, tarihlendirme çalışmalarımız için önemli bir referans oldu." diyen Kantar, konutların genellikle iki katlı olduğunu ve tütün tarımıyla bağlantılı yapısal özellikler taşıdığını vurguladı.
"Yapıların zemin katlarında taş malzeme, üst katlarda ise ahşap kullanılmış. Zemin katlar genellikle kümes, ahır veya tütün kuyusu olarak kullanılmış. Bölgede yaygın olan tütün tarımı nedeniyle bazı evlerde tavan yapılmadığı ve tütünlerin bu alanlarda kurutulduğu görülüyor. Üst katlar ise yaşam alanı olarak tercih edilmiş ve iç sofalı ile dış sofalı plan tiplerine sahip." ifadelerini kullandı.
Kaynak:
