İzmir Ekonomi Üniversitesi (İEÜ) Öğretim Üyesi Prof. Dr. Görkem Üçtuğ ve ekibi, Türkiye’de ilk kez çayın karbon ayak izini hesaplayan bir çalışmaya imza attı. TÜBİTAK destekli projede, çayın tarlada üretiminden, nakliyesine, fabrikada işlenmesine, müşteriyle buluşmasına, demlenmesine ve çay posasının bertarafına kadar tüm süreçler detaylı olarak analiz edildi.
Ancak Üçtuğ’un, çay üretimine dair verileri Adana’daki bir çay üreticisi firmadan aldığını açıklaması, çayın başkenti olarak bilinen Rize'deki üreticileri kızdırdı.
Çay Üreticileri Derneği: “Araştırma Yerinde Yapılmalıydı”
Çay Üreticileri Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği (ÇAYÜDAD) Başkanı Mustafa Mavi, yapılan çalışmanın değerli olduğunu ancak çayın ana üretim merkezi olan Rize’ye gelinmeden hazırlanmasının büyük bir eksiklik olduğunu ifade etti.
Mavi, çayın karbon ayak izinin diğer içeceklerden daha düşük olduğunun bilimsel olarak kanıtlanmasının sevindirici bir gelişme olduğunu, ancak araştırmanın Rize'de gerçekleştirilmesi gerektiğini vurguladı:
"Aslında yapılan araştırma güzel bir araştırma. Öncelikle hocamıza teşekkür ediyoruz, bize tercüman olmuş. Biz 100 yıldır bu sonuçları görmemize rağmen duyuramadık. Hocamız bir araştırma yaparak çayın karbon ayak izinin bütün içeceklerden daha az olduğunu ispatladı. Ancak gönül isterdi ki sayın hocamız Adana'dan değil, bir zahmet kalkıp Rize'ye gelseydi, çay bahçelerini, üretim süreçlerini, çiftçilerin yaşam şartlarını yerinde gözlemleyerek raporu taçlandırsaydı. Oturduğu yerden raporu yazması Rizeliler olarak bizi üzdü. Verdiğiniz emeğe saygı duyuyoruz ama bunu Rizelilerle danışarak yapsaydınız çok daha anlamlı olurdu.”
"Adana’da Çay Üretilmiyor, Kaçak Çaya Meşruiyet Kazandırıyor"
ÇAYÜDAD Başkanı Mustafa Mavi, araştırmanın Adana merkezli verilerle hazırlanmasının Türkiye’de kaçak çayın meşru hale getirilmesi riskini taşıdığını belirtti. Adana’da çay üretimi yapılmadığını ve kaçak çayın Türkiye’ye giriş noktalarından biri olduğunu hatırlatarak şu ifadeleri kullandı:
"Adana'da çay yetişmiyor ve Adana, Türkiye'nin kaçak çay cenneti. Prof. Dr. Üçtuğ, istemeden de olsa Adana'daki çay verilerini kullanarak kaçak çaya meşruiyet kazandırmış oldu. Bu, sadece Karadeniz’deki çay üreticilerini değil, Türkiye’deki tüm çay üreticilerini olumsuz etkiliyor. Çayın karbon ayak izini hesaplamak ve bilimsel veriler elde etmek çok değerli, ancak bu tarz araştırmaların Rize'de yapılması, yerel üreticilerle istişare edilmesi gereklidir. Bir dahaki sefere umarım bu rapor Rize'de düzenlenir ve biz de hocamıza bir bardak gerçek Rize çayı ikram ederiz.”
Çay Üreticileri, Çalışmanın Rize’de Yapılması Gerektiğini Vurguluyor
Çay üreticileri, çayın karbon ayak izinin belirlenmesi konusundaki bilimsel çalışmaları olumlu karşıladıklarını, ancak çayın ana üretim bölgesi olan Rize’deki üretim süreçlerinin analiz edilmeden yapılan çalışmaların eksik kalacağını belirtiyor.
Çayın, doğal koşullarda yetişmesi, karbon salınımının düşük olması ve üretim sürecinin diğer içecek türlerine kıyasla daha çevre dostu olması, çay üreticileri açısından önemli bir avantaj olarak görülüyor. Ancak bilimsel çalışmaların doğrudan üretim yapılan bölgelerde gerçekleştirilmesi gerektiği ifade ediliyor.
Kaynak:
