Doğu Karadeniz İhracatçılar Birliği (DKİB) Başkanı Ahmet Hamdi Gürdoğan, 1989 yılında SSCB’nin yıkılması ile birlikte Trabzon’dan Rusya’ya başlayan ihracatın 2000’li yıllarda şahlandığını ancak bu yıl durma noktasına geldiğini belirtti.
Konuyla ilgili bir açıklama yapan Gürdoğan, Sarp Sınır Kapısı’nın 1989 yılında açılmasıyla Trabzon’dan Rusya’ya yaş meyve sebze ihracatı da başladığını hatırlatarak “Karayolu ile Abhazya üzerinden 5 saatte Sochi’ye ulaşan ihracatçılarımız kısa sürede Rusya piyasasına girmiştir. Ancak 1992’de Gürcistan ile Abhazya arasında yaşanan savaşın ardından Gürcistan Abhazya geçişini kapatınca 1993-94 yıllarında Sochi’ye gemilerle yaş meyve sebze ihracatı yapılmaya başlanmıştır. Ülkemizden Rusya Federasyonu’na ilk açılan kapı Trabzon ilinden olmuş, ilk yolcu ve tarifeli gemi seferleri Trabzon-Sochi arasında başlamıştır. Bunun yanında Sochi Limanı sayesinde Rusya piyasasına 10-12 saatte ürün sunma gibi hiçbir ülkenin elinde olmayan bir avantaj da ilimiz ihracatçılarının elini güçlendirmiş ve ilk etapta küçük gemilerle gerçekleştirilen ihracatın hacmi ve ihracat yapılan gemilerin sayısı zaman içinde önemli oranda artış göstererek, Trabzon Türkiye’den Rusya Federasyonu’na en fazla yaş meyve sebze ihracatı yapılan il haline gelmiştir. İlimiz ihracatçıları süreci başarılı bir şekilde yöneterek kendilerini geliştirmiş, Ege ve Akdeniz Bölgelerinde üretim alanları satın almış ve hatta gemi ve TIR filolarına sahip olmuşlardır. O günden bugüne Trabzon ilinin ihracatçılarının Türkiye geneli yaş meyve sebze ihracatındaki payı her geçen gün artmaktadır.

İhracatçılarımıza ait 20’ye yakın geminin bu hatta çalışması, Rusya Federasyonu’na ihracat yapacak diğer İllerdeki firmaların ürünlerini Trabzon limanı üzerinden sevk etmeleri gibi faaliyetler, her gün Ege, Akdeniz ve Marmara bölgelerinden ortalama 150’ye yakın TIR’ın Trabzon iline giriş yapması ve bu taşıtların akaryakıt, yedek parça, konaklama, yeme-içme gibi faaliyetler dolayısıyla yaptığı katkı yanında, yüklerin araçlardan boşaltma ve gemilere aktarılması işlemelerinde çalışan ortalama 3.000’e yakın insana istihdam sağlanması, gemilerde çalışan personel sayısı gibi unsurlar İl ve Bölge ekonomisine önemli bir ivme sağlamıştır” dedi.

SOCHİ LİMANI'NIN TİCARET GEMİLERİNE KAPATILMASI
Yapılan bu ticaretin Trabzon ilinin ekonomisinin ana girdi kaynağı olduğunu ve il ekonomisinin Rusya ile yapılan ticaretle dönüşür hale geldiğini ifade eden Gürdoğan “Ancak Rusya Federasyonu’nun 2014’te Sochi’de yapılacak kış olimpiyatları nedeniyle Eylül 2010’da Sochi Limanı’nı yük trafiğine kapatması ile Trabzon ilimiz ekonomisi ve dış ticareti ağır bir darbe almıştır. Kapatılan Sochi Limanı’na alternatif olarak gösterilen Tuapse Limanı ise ihracatçılarımızın taleplerini karşılayamamış, ayrıca Liman çevresindeki karayolu, Nisan 2011’den bu yana yaşanan çökmeler sonucu TIR trafiğine kapatılmıştır. Bir diğer alternatif liman olan Novorossisk Limanı’nda ise belli iskelelerin Rus firmaların eline geçmesi ve Rus yetkililer tarafından Novorossisk’e ihracatçılarımız tarafından yapılan taşımaların Limanın konteynır trafiğini arttırdığı ve diğer yük gemilerinin bu limana girişini olumsuz etkilediğinin belirtilmesi nedeniyle gemilerimiz açıkta beklemektedir. Sochi Limanı’nın kapatılması ve alternatif olarak gösterilen bahse konu limanların da talebi karşılayamaması nedeniyle, Bölgemize yakın ve Sochi Limanına hemen 40 km mesafedeki Adler (Imeretinsky) limanının yük trafiğine açılması için girişimlerde bulunularak liman işletmesi ile anlaşma imzalanmış ve diğer limanlara oranla yüzde 30 fiyat indirimi sağlanarak gerekli altyapı hazırlanmıştır.

Ancak, Rus Ulaştırma Bakanlığı çeşitli gerekçelerle baskı yaparak, bu limanın açılmasına da müsaade etmemektedir. Sochi Limanı’nın kapatıldığı Eylül 2010’dan bugüne, alternatif olarak gösterilen limanlardan Tuapse Limanı çevresinde TIR ların geçişine, Novorossisk’te ise gemilerin girişine, Trabzonlu ihracatçının kendi çabalarıyla ticari ilişkiler tesis ettiği ve lojistik merkez olması yönünde yatırımlara başladığı Adler Limanı’nda ise limanın yük taşımalarına açılmasına Rus makamlarınca izin verilmemektedir” şeklinde konuştu.

RUSYA'NIN KAVKAS LİMANI DAYATMASI
“Rus makamlarınca Türk ihracatçısına nefes aldırmaksızın yapılan bu baskının tek nedeni, ihraç yüklerinin, ülkemize diğer limanlara oranla çok uzak mesafede olan ve Kerç Boğazı geçişlerinde sorun yaşanan, kış aylarında ulaşılması çok zor olan ve büyük tonajlı gemilerin ulaşım imkanının olmadığı Azak Denizi'ndeki Kavkas Limanı’na sevk edilmesini ve dolayısıyla yeni yapılan bu liman etrafında kurulan depo ve antrepoların kullanımını sağlamaktır” diyen Gürdoğan, açıklamasını şöyle sürdürdü:
“Ancak unutulmamalıdır ki Kavkaz Limanı’na taşıma, hava koşullarının uygun olması durumunda 24 saat, Kerch Boğazı geçişlerinde ve Azak Denizi’nde kışın don olayının yaşanması durumunda ise günlerce sürebilmektedir.

Ayrıca Kerch Boğazı geçişlerinde gidiş ve dönüş için 4 kez alınacak kılavuz kaptan hizmetinin maliyeti yükseltmesinin yanında, gidiş ve dönüşlerde gemilerin boğaz girişlerinde konvoy oluşturulması amacıyla bekletilmesi ve bazen bu beklemelerin 1-2 güne varması, ihraç yüklerinin tahliye ve müşterilere teslimini geciktirmektedir. Kerch Boğazında derinliğin 3-4 metre olması nedeniyle küçük tonajlı gemilerin geçişinde bile sorun yaşanması, Gelgit (med-cezir) olayının sık sık yaşanmasının Kavkaz Limanı’na ulaşımda sıkıntılara yol açabileceği ve en önemlisi aşırı soğukların hakim olduğu bu bölgeye yapılan yaş meyve sebze taşımalarında ürünlerin donabildiği hususları da bu limanın ihraç taşımalarımız için uygunsuzluğunu gözler önüne sermektedir. Kavkas Limanı’nı pazarlamak isteyen çevreler tarafından Rus hükümetine baskı yapıldığı, Rus Ulaştırma Bakanlığının bu nedenle Adler Limanı’na Trabzon ilinden tarifeli gemi seferi düzenlenmesini ve ihraç yükü taşımalarına müsaade etmediği ve ihraç yüklerinin Karadeniz Bölgesi’ndeki Limanlar yerine Kavkaz Limanı’na yönlendirilmesinin Rusya’ya yapılan ihracatımızı durma noktasına getireceği hususu Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Lojistik komitesinde görüşülerek, Sayın Başbakanımıza intikal ettirilmiştir.

Bu doğrultuda, Sayın Başbakanımızdan, iktidarından muhalefetine tüm bölge milletvekillerimizden ve tüm yetkililerden en büyük talebimiz, her geçen gün daha da geri giden Trabzon ilimiz ekonomisinin geçmişte olduğu gibi parlak günlerine dönüş yapabilmesi için Bölgemizden Rusya Federasyonu’na yapılan yaş meyve ihracatını geleceğindeki belirsizliğin ortadan kaldırılarak, bu ülkenin Doğu Karadeniz Limanlarımıza yakın bir bölgesinde Lojistik merkez oluşturulmak üzere liman tahsis edilmesinin sağlanmasıdır. Gerek Gürcistan-Abhazya sorununun çözümü, gerekse Adler Limanı ile yapılan sözleşmemizin yürürlüğe konulması için yarın çok geç olabileceği ve Rusya Federasyonu’na yaş meyve sebze ihracatının geleceğinin, pamuk ipliği ile bu iki konuya bağlı olduğu unutulmamalıdır.”