Kıbrıs Barış Harekatı hangi tarihte gerçekleşti ve ne zaman sona erdi? Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı kim oldu? Kıbrıs'dan Rum katliamları ve 'Ayşe Tatile Çıksın' parolası... Kıbrıs Barış Harekatı ile ilgili tüm bilgilere buradan ulaşabilirsiniz...

KIBRIS BARIŞ HAREKATI

Kıbrıs Barış Harekatı, 20 Temmuz 1974 yılında gerçekleştirilen harekattır.

Türkiye; Kıbrıs halkını özgürlük, barış ve refaha kavuşturabilmek adına yaptığı diplomatik görüşmelerden sonu alamadı ve 20 Temmuz 1974 yılında Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından harekat başladı.

15 Temmuz 1974 tarihinde Yunanistan'da bulunan Albaylar Cuntası'nın desteğiyle Kıbrıs'ta darbe düzenlenmesi üzerine 20 Temmuz'da düzenlenen harekatla duruma müdahale edilmişti. Harekatın ardından Cenevre'de yapılan görüşmelerden sonuç alınamaması üzerine 14 Ağustos'da başlayan ikinci harekat, adada bugünki sınırların belirlenmesi ile son bulmuştu.

Ecevit ve Erbakan...

Türkiye'nin Kıbrıs Barış Harekatı'nı gerçekleştirdiği dönemde siyasi iktidar da Bülent Ecevit ve Necmettin Erbakan kontrolünde yer alırken harekat da ikilinin karalarıyla yapılmıştır.

"Ayşe Tatile Çıksın"

Kıbrıs Barış Harekatı'nda unutulmayan ifadelerden biri de 'Ayşe Tatile Çıksın' emriydi. Bu parola ile başlayan harekatla Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'na ait bir filo, çıkarma gemileriyle Akdeniz'e açıldı ve harekat TSK'ya bağlı birliklerin Lefkoşa-Hamitköy-Gönyeli ve Pınarbaşı bölgelerine hava indirme; Yavuz Plajı'na denizden çıkarma yapılmasıyla 20 Temmuz tarihinde başladı.

Harekatın parolası olan 'Ayşe Tatil Çıksın' yıllar sonra bile hatırlanmaktadır. Ayşe; Cenevre Konferası'na katılan dönemin Dışişleri Bakanı olan Turan Güneş'in kızının adıydı. Bülent Ecevit, harekatın başladığını, 'İnsanlığa ve barışa büyük bir hizmette bulunmuş olacağımıza inanıyoruz. Öyle umarım ki kuvvetlerimize ateş açılmaz ve kanlı bir çatışmaya yol açılmaz. Biz aslında savaşa değil, barış için ve yalnız Türklere değil; Rumlara'da barış getirmek için adaya gidiyoruz.' sözleriyle duyurmuştu.

Türk uçakları Rum mevzilerine karşı 21 Temmuz'da harekete geçti. 4. Paraşüt Taburu ile birleşen Kıbrıs Türk Kuvvetleri; Lefkoşa Havalimanı ile Kaymaklı bölgelerine taaruza başladı. 2. ve 3. Komando Taburları Zeytinli istikametinde ilerledi. Kocatepe muhbiri ise haberleşme ve koordinasyon eksikliğinden dolayı Türk uçaklarınca batırıldı.

Harekatın ikinci gününde 3. Paraşüt Taburu'nun taarruzu sonucu Deliktepe düştü. Girne'ye giren Türk birlikleri, Lefkoşa'ya yöneldi. Bu sayede Lefkoşa-Girne hattı birleştirildi.

Kıbrıs Barış Harekatı...

Rumlara ait silahlı gruplarca 1963'den itibarek gerçekleştirilen saldırılar sonucunda Kıbrıs Türkleri, ülke yönetiminden baskı ve zulümle uzaklaştırılmıştı. Adayı Yunanistan'a bağlama hedefine ulaşmak isteyen Rumlar'ın yürüttükleri saldırılar ve ambargolar 1963-1974 yılları arasında artarak devam etti.

EOKA-B liderlerinden Nikos Sampson, Yunanistan'da iktidarda bulunan cuntanın desteğiyle gerçekleştirdiği darbeyle 15 Temmuz 1974 tarihinde Kıbrıs Cumhurbaşkanı Makarios'u devirdi. Adadaki darbe haberi Ankara'ya ulaşınca Milli Güvenlik Kurulu toplandı. Başbakan Bülent Ecevit, toplantının ardından Türk Silahlı Kuvvetleri'ne Kıbrıs'a müdahale ihtimaline karşı hazırlık yapılması yönünde talimat verdi. Dünya kamuoyunun Kıbrıs'taki askeri yönetime tepkileri de Türkiye'nin lehine bir ortam yaratırken, Türkiye adaya ortak müdahalede bulunulması için garantör devletlerden İngiltere ile görüştü. Londra'ya giderek, iki garantör devlet olarak adaya müdahale etme önerisini yapan Bülent Ecevit'in teklifi İngiltere Başbakanı tarafından kabul görmedi.

Bu arada ise Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni olağanüstü toplantıya çağırdı. 18 Temmuz'da Ecevit Londra'da ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Joseph Sisco ile görüşürken, öte yanda Kıbrıs'ta 'Yeşil Hat'ta hava iyice gerginleşti.

Türkiye Büyük Millet Meclisi olağanüstü toplantıda, Kıbrıs'da darbe sonucu ortaya çıkan durumu görüştü. 19 Temmuz'da Sisco, Atina'dan Ankara'ya geldi ve Atina nezdindeki girişimlerden sonuç alınmayacağı anlaşıldı.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin çağrısı üzerine Türkiye; 22 Temmuz saat 17:00'den itibaren harekata son verdiğini açıkladı.

Amerika ve İngiltere Dışileri Bakanları'nın yetkileri aracılığı ile Türkiye ve Yunanistan arasında bir ateşkes anlaşması yapıldı.

Harekatta Lefkoşa-Girne karayolunun denetim altına alınması ile Lefkoşa'nın Türk kesiminin denizle bağlantısı sağlandı. Bunun dışında kalan Mağosa olamk üzere diğer yerleşim bölgelerinde Türklerin güvenliği tam olarak sağlanamadı.

Harekatın başlamasıyla Türkiye'de; İstanbul, Ankara, Tekirdağ, Kırklareli, Edirne, Çanakkale, Balıkesir, Manisa, İzmir, Aydın, Muğla, Adana, İçel ve Hatay'da sıkıyönetim ilan edilmişti. Daha sonra bu illere Antalya'da eklendi.

Yunan cuntasının işbaşına getirdiği Nikos Sampson, 22 Temmuz'da Cumhurbaşkanlığı görevinden istifa etti.

Harekatta 3 günde 57 şehit verilirken, 184 asker de yaralanarak tedavi altına alınmıştı.

Yunanistan'da sivil yönetimin iş başına gelmesiyle 25 Temmuz 1974 tarihinde Kıbrıs için barış görüşmeleri Cenevre'de başladı. Türkiye, Yunanista'a Kıbrıs'ta federasyon sistemini önerirken, Türk Silahlı Kuvvetleri'de 26 Temmuz'da Girne'nin 5 Mil Plajı'na asker ve malzeme yardımı için çıkarma yapmıştı.

İkinci harekat...

Doğuda Mağosa ve batıda Lefke'ye kadar olan bölgelerin, Rum işgalinden kurtarılması adında 14 Ağustos'da ikinci harekat başladı. Türk birlikleri 15 Ağustos'ta Mağosa'ya girerken batıda ise Lefke yönünde Mitri alındı. 16 Ağustos'ta Lefke ve Omorfo alındı; Lefkoşa bombalandı. Sonrasında ise ilan edilen ateşkes 6 saat boyunca sürdü. Rumların açtığı ateşe Türk birlikleri karşılık verdi.

Rum katliamı ortaya çıkartıldı!

Mağosa'ya 15 km. uzaklıkta Türklere ait olan Atlılar köyü'nde Rumlar tarafından yapılan katliam gün yüzüne çıktı. 57 Türk'ün çukura gömülmüş cesedi bulundu. 22 Ağustos'ta Yeşil Hat üzerinde esit değişimi yapılırken; 29 Ağustos tarihinde Yeşilırmak Köyü, Türkler'in kontrolüne geçti.

1 Eylül'de ise Mağosa'ya bağlı Muratağa ve Sandallar köylerinde 88 kişinin yanarak çukura gömüldüğü anlaşıldı.

Kıbrıs Barış Harekatı'nda esir düşen birinin yaşadıkları:

16 Eylül'den itibaren Rum ve Türk tutsaklarının değişimine başlandı.

Harekatın başarıyla sonuçlanması üzerine 13 Ağustos 1975 tarihinde Kıbrıs Türk Federe Devleti Kuruldu ve devlet başkanlığına Rauf Denktaş getirildi.

15 Kasım 1983 tarihinde ise mecliste alınan kararla Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kuruldu. Aradan geçen yıllara rağmen Kıbrıs için çeşitli yol haritaları hazırlandı. Bu konu üzerinde çeşitli konferanslar, toplantılar gerçekleştirildi.

Uluslararası hazırlanan yol haritaları, Rum kesiminin uzlaşmaz tavırları sebebiyle bugüne kadar hayata geçemedi...

Kıbrıs Barış Harekatı'ndan görüntüler: